http://www.minbuza.nl/content.asp?Key=407058
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 DEN HAAG Directie Europa Afdeling Oost-Europa/Centraal-Azië Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag
Datum 15 januari 2001 Auteur D. Prins
Kenmerk DEU-007/2001 Telefoon + 31 (0)70 348 5351
Blad /1 Fax + 31 (0)70 348 5329
Bijlage(n) 1 E-mail
Betreft Antwoord op de vragen van het lid Koenders
over de omstandigheden in Turkse gevangenissen
Zeer geachte Voorzitter,
Onder verwijzing naar de brief van de Griffier Uwer Kamer d.d. 29 december
2000
kenmerk 2000104050, waarbij gevoegd waren de door het lid Koenders
overeenkomstig artikel 134 van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer
bij U ingediende vragen, heb ik de eer U als bijlage dezes het antwoord op
de gestelde vragen te doen toekomen.
De Minister van Buitenlandse Zaken
Antwoord van de heer Van Aartsen, Minister van Buitenlandse
Zaken, op vragen van het lid Koenders
Vraag 1
Heeft u kennis genomen van de berichten dat het Turkse leger vandaag (19
december) twintig gevangenissen heeft bestormd om een einde te maken aan een
hongerstaking van gedetineerden waarbij vier mensen de dood vonden?
Antwoord
Ja.
Vraag 2
Wat is uw mening over de angst van gedetineerden om, nu in Turkije het plan
is opgevat om gevangenen op grote zalen over te brengen naar kleinere
cellen, overgeleverd te worden aan de willekeur van de gevangenisbewaarders?
Vraag 3
Deelt u de mening van Amnesty International dat in de nieuwe gevangenissen
van het F-type niet wordt voldaan aan internationale standaarden en het
Turkse isoleerregime kan leiden tot inhumane behandeling en zelfs marteling?
Antwoord (2 en 3)
Zoals eerder aangegeven in antwoord op vragen van de leden M.B. Vos en
Karimi (TK 1999/2000 aanhangsel 1698) en van het lid Kant (TK 2000/2001
aanhangsel 459), acht de Nederlandse regering het invoeren van een
cellensysteem op zich een vooruitgang ten opzichte van een systeem van
groepsbewaring. Dat was ook in 1996 een van de aanbevelingen van de Raad van
Europa ten aanzien van het Turkse gevangenis-systeem.
Dat laat onverlet dat een dergelijk systeem alleen een verbetering is indien
voor de rechtspositie van gevangenen voldoende waarborgen bestaan. In de
huidige Turkse context is de kans op slechte of onmenselijke behandeling van
gevangenen echter reëel; daarnaast wordt volgens mensenrechtenorganisaties
nog onvoldoende rekening gehouden met de mogelijkheden voor educatieve en
recreatieve activiteiten van gevangenen.
In bilaterale contacten en in EU-kader wordt bij voortduring aandacht
gevraagd voor de mensenrechtensituatie in Turkije, met inbegrip van de
schrijnende situatie in de Turkse gevangenissen. De voortgangsrapportage van
de Europese Commissie inzake de toetreding van Turkije tot de EU gaat ook
dit jaar op deze problematiek in. Het Partnerschap voor Toetreding voor
Turkije, waarover de Raad op 4 december jl. overeenstemming bereikte, noemt
uitdrukkelijk als één van de politieke prioriteiten dat Turkije de
interneringsomstandigheden in gevangenissen aanpast in overeenstemming met
de Standaard Minimumregels voor de Behandeling van Gevangenen die in het
kader van de Verenigde Naties zijn opgesteld en met andere internationale
normen. De kwestie van de mensenrechten, met inbegrip van de omstandigheden
in gevangenissen, maakt deel uit van de politieke dialoog tussen de EU en
Turkije.
Vraag 4
Op welke manier dragen Nederland en de Europese Unie bij aan de verbetering
van de gevangenisomstandigheden in Turkije? Bent u voornemens om extra
inspanningen te verrichten om bij te dragen aan het verbeteren van de
gevangenisomstandigheden in Turkije? Zo ja, op welke wijze?
Antwoord
De EU en de Raad van Europa stellen thans een gezamenlijk programma op voor
de training van Turkse gevangenisbewaarders.
Nederland heeft medio 2000 het Matra-programma opengesteld voor Turkije. Dit
programma is vraaggestuurd. De verwachting is, dat in de nabije toekomst
v.w.b. Turkije zeker ook op het gebied van de rechtsorde voorstellen ter
tafel zullen komen. In ieder geval is door Nederland aan de Turkse minister
van justitie reeds in september 2000 aangegeven dat de financiering van
trainingen voor gevangenisbewakers via het Matra-programma tot de
mogelijkheden behoort. Co-financiering met de EU/RvE is daarbij niet
uitgesloten. Duplicatie zal in ieder geval worden vermeden.
Vraag 5
Wat zijn de laatste berichten rond de nieuwe amnestiewet? Is het waar dat de
wet de vrijlating van personen die gevangen zitten wegens vreedzame
meningsuiting, het bijeenroepen van een vereniging en het meedoen aan
openbare samenscholingen expliciet onmogelijk maakt, terwijl leden van de
veiligheidstroepen die zich schuldig hebben gemaakt aan het mishandelen van
gevangenen op grond van de wet onder bepaalde omstandigheden wel kunnen
worden vrijgelaten?
Antwoord
Folteringsactiviteiten zijn strafbaar gesteld in de artikelen 243 en 245 van
de Turkse strafwet. Art. 243 heeft betrekking op alle personeel met
uitzondering van leden van de veiligheidsdiensten. Voor deze laatste
categorie is art. 245 van toepassing. Veroordeelden ex art. 243 komen niet
in aanmerking voor amnestie, echter, veroordeelden ex art. 245 komen wel in
aanmerking.
Personen veroordeeld op grond van art. 312 Turkse strafwet (aanzetten tot
rassenhaat) zijn reeds op grond van een eerdere amnestiewet op vrije voeten
gesteld.
Degenen veroordeeld op basis van art. 8 Anti-terreurwet - een artikel dat
eveneens de vrijheid van meningsuiting beperkt - vallen onder de werking van
de huidige amnestieregeling.
Personen veroordeeld op basis van art. 168 Strafwet (oprichters en leden van
terroristische groeperingen) zijn uitgesloten van amnestie. Echter, voor
degenen die zijn veroordeeld op basis van artikel 169 Strafwet
(steunverlening aan een terroristische groepering) geldt de amnestieregeling
wel.
Inmiddels zijn in het kader van de recent uitgevaardigde amnestiewet ruim
21.000 veroordeelden op vrije voeten gesteld.
Vraag 6
Wat is uw mening over de verschillende gevallen van marteling die
organisaties als Amnesty International hebben gedocumenteerd? Wat is uw
mening over de wijze waarop de Turkse overheid en rechterlijke macht met
deze gevallen omgaan? Bent u voornemens in het kader van het in de vragen 2,
4 en 6 bedoelde onderhoud met de Turkse autoriteiten ook het thema martelen
duidelijk naar voren te brengen?
Antwoord
Van gevallen van marteling neem ik met afschuw kennis. De aanpak van
personen die zich in Turkije aan foltering hebben schuldig gemaakt, is in
het afgelopen jaar verbeterd, zoals ook in de EU-voortgangsrapportage en in
het recente rapport van de "Commission on the Prevention of Torture" van de
Raad van Europa wordt aangegeven. Toch laat de regelgeving nog te wensen
over. Zo blijft instemming van superieuren noodzakelijk om een verdachte in
staat van beschuldiging te stellen, waardoor protectie nog veel kan
voorkomen.
Belangrijker nog dan de regelgeving is de praktijk. Die blijft v.w.b.
Turkije zorgwekkend. Onder andere vanwege de veelgebruikte methode van
blinddoeken van 'verdachten', in combinatie met onvolledige presentielijsten
van veiligheidspersoneel, blijft aansprakelijkheid vaak moeilijk vast te
stellen.
Voor het overige verwijs ik naar mijn antwoord op vragen 2 en 3.