TNO

Perskamer

TNO Arbeid: risico's flexibilisering in bedrijven vragen duurzame aanpak


Een overgrote meerderheid van de bedrijven is actief om flexibeler met hun bedrijfsvoering om te gaan. Bedrijven streven vooral naar meer flexibiliteit door het vergroten van de inzetbaarheid van personeel op taken en functies (functionele flexibilisering). Dit heeft voordelen voor werknemers op het vlak van met name de leermogelijkheden, maar brengt ook risico's met zich mee, zoals toenemende werkdruk.

Nu een steeds grotere groep werknemers in aanraking komt met de effecten van flexibilisering, wordt het voor bedrijven steeds belangrijker om de weg in te slaan van `duurzame flexibilisering'. Dat betekent structurele maatregelen gericht op lange termijn flexibiliteit, zowel functioneel als numeriek, en een samenhang tussen organisatie, HRM- en arbobeleid. Ad hoc maatregelen volstaan niet meer. Duurzame flexibilisering zal zowel bijdragen aan het aanpassingsvermogen van bedrijven aan de veranderende omgeving op langere termijn, als aan het blijvend gezond, vakbekwaam en gemotiveerd inzetbaar houden van medewerkers.

Deze aanbeveling komt voort uit onderzoek door TNO Arbeid onder ruim 11.000 werknemers, werkzaam in bedrijven die deelnamen aan het SZW-werkgeverspanel `98. Dit panel bestaat uit bedrijven in alle sectoren, uitgezonderd overheid en onderwijs. Het onderzoek is uitgevoerd met ondersteuning van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Effecten van functionele flexibiliteit op scholing, betrokkenheid en werkdruk
De toegenomen aandacht voor functionele flexibiliteit of brede inzetbaarheid biedt in potentie positieve effecten voor zowel bedrijf als werknemers. Werknemers die breed worden ingezet, blijken 20 tot 30 % vaker in aanmerking te komen voor training dan werknemers die niet breed worden ingezet. Ook is een positief effect gevonden op de betrokkenheid van werknemers bij het werk en de organisatie. Een combinatie van functionele flexibiliteit en zeggenschap over de werkinvulling versterkt dit effect. De keerzijde is dat een brede inzetbaarheid kan leiden tot een hogere werkdruk en tot 30 tot 50% meer kans op ernstige psychische vermoeidheidsverschijnselen. Veel zeggenschap in het werk kan dit negatieve effect verminderen.

Flexibel contract vermindert leermogelijkheden en carrièreperspectief Bedrijven kunnen ook flexibiliteit bereiken door de aanpassing van de hoeveelheid arbeid aan schommelingen in het werkaanbod, middels flexibele arbeidstijden, roosters en de inzet van tijdelijk personeel (numerieke flexibiliteit). Ook van deze vorm van flexibiliteit zijn de effecten onderzocht.

Op het terrein van de flexibele werktijden kunnen werkdrukrisico's ontstaan. Met name voor werknemers die in de avond of nacht werken is sprake van een combinatie van hoge taakeisen en weinig mogelijkheden het werk zelf in te richten (autonomie). Van alle vormen van flexibiliteit hebben de arbeidstijden het grootste effect op de privé-sfeer. Vooral werknemers die in de avond of nacht werken en werknemers in een voltijdbaan zeggen onvoldoende tijd over te houden voor privé-activiteiten.

Het hebben van een flexibel contract heeft vooral nadelen voor de leermogelijkheden en het carrièreperspectief. Zo krijgen werknemers met een flexibel contract, afhankelijk van het soort contract, twee tot vijf keer minder vaak training aangeboden dan werknemers met een vast contract. Zij worden ook drie tot vijf keer vaker geconfronteerd met neerwaartse mobiliteit. Deze twee negatieve effecten gelden ook voor werknemers met een (klein) deeltijdcontract.

Het boekrapport `Flexibiliteit in balans: flexibilisering en de gevolgen voor werkgever en werknemer' (ISBN 90-6743-753-0), auteurs Anneke Goudswaard, Karolus Kraan, Steven Dhondt is te bestellen bij: TNO Arbeid. Fax. 023 554 93 94, of per e-mail info@arbeid.tno.nl. Prijs f 50.-. Het boek is ook te bestellen via een bestelformulier tijdens de beurs ARBO 2001, op te halen bij de TNO Arbeid stand. Meer informatie:
TNO Arbeid

Contactpersoon:
Persvoorlichting

Maarten Lörtzer
Telefoon 015 269 49 75

June Vasconcellos

Telefoon 015 269 49 05

Fax 015 262 73 35
E-mail pressinfo@tno.nl

Postbus 6050
2600 JA, Delft