Perskamer
TNO Arbeid: risico's flexibilisering in bedrijven vragen duurzame
aanpak
Een overgrote meerderheid van de bedrijven is actief om flexibeler met
hun bedrijfsvoering om te gaan. Bedrijven streven vooral naar meer
flexibiliteit door het vergroten van de inzetbaarheid van personeel op
taken en functies (functionele flexibilisering). Dit heeft voordelen
voor werknemers op het vlak van met name de leermogelijkheden, maar
brengt ook risico's met zich mee, zoals toenemende werkdruk.
Nu een steeds grotere groep werknemers in aanraking komt met de
effecten van flexibilisering, wordt het voor bedrijven steeds
belangrijker om de weg in te slaan van `duurzame flexibilisering'. Dat
betekent structurele maatregelen gericht op lange termijn
flexibiliteit, zowel functioneel als numeriek, en een samenhang tussen
organisatie, HRM- en arbobeleid. Ad hoc maatregelen volstaan niet
meer. Duurzame flexibilisering zal zowel bijdragen aan het
aanpassingsvermogen van bedrijven aan de veranderende omgeving op
langere termijn, als aan het blijvend gezond, vakbekwaam en
gemotiveerd inzetbaar houden van medewerkers.
Deze aanbeveling komt voort uit onderzoek door TNO Arbeid onder ruim
11.000 werknemers, werkzaam in bedrijven die deelnamen aan het
SZW-werkgeverspanel `98. Dit panel bestaat uit bedrijven in alle
sectoren, uitgezonderd overheid en onderwijs. Het onderzoek is
uitgevoerd met ondersteuning van het Ministerie van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid.
Effecten van functionele flexibiliteit op scholing, betrokkenheid en
werkdruk
De toegenomen aandacht voor functionele flexibiliteit of brede
inzetbaarheid biedt in potentie positieve effecten voor zowel bedrijf
als werknemers. Werknemers die breed worden ingezet, blijken 20 tot 30
% vaker in aanmerking te komen voor training dan werknemers die niet
breed worden ingezet. Ook is een positief effect gevonden op de
betrokkenheid van werknemers bij het werk en de organisatie. Een
combinatie van functionele flexibiliteit en zeggenschap over de
werkinvulling versterkt dit effect. De keerzijde is dat een brede
inzetbaarheid kan leiden tot een hogere werkdruk en tot 30 tot 50%
meer kans op ernstige psychische vermoeidheidsverschijnselen. Veel
zeggenschap in het werk kan dit negatieve effect verminderen.
Flexibel contract vermindert leermogelijkheden en carrièreperspectief
Bedrijven kunnen ook flexibiliteit bereiken door de aanpassing van de
hoeveelheid arbeid aan schommelingen in het werkaanbod, middels
flexibele arbeidstijden, roosters en de inzet van tijdelijk personeel
(numerieke flexibiliteit). Ook van deze vorm van flexibiliteit zijn de
effecten onderzocht.
Op het terrein van de flexibele werktijden kunnen werkdrukrisico's
ontstaan. Met name voor werknemers die in de avond of nacht werken is
sprake van een combinatie van hoge taakeisen en weinig mogelijkheden
het werk zelf in te richten (autonomie). Van alle vormen van
flexibiliteit hebben de arbeidstijden het grootste effect op de
privé-sfeer. Vooral werknemers die in de avond of nacht werken en
werknemers in een voltijdbaan zeggen onvoldoende tijd over te houden
voor privé-activiteiten.
Het hebben van een flexibel contract heeft vooral nadelen voor de
leermogelijkheden en het carrièreperspectief. Zo krijgen werknemers
met een flexibel contract, afhankelijk van het soort contract, twee
tot vijf keer minder vaak training aangeboden dan werknemers met een
vast contract. Zij worden ook drie tot vijf keer vaker geconfronteerd
met neerwaartse mobiliteit. Deze twee negatieve effecten gelden ook
voor werknemers met een (klein) deeltijdcontract.
Het boekrapport `Flexibiliteit in balans: flexibilisering en de
gevolgen voor werkgever en werknemer' (ISBN 90-6743-753-0), auteurs
Anneke Goudswaard, Karolus Kraan, Steven Dhondt is te bestellen bij:
TNO Arbeid. Fax. 023 554 93 94, of per e-mail info@arbeid.tno.nl.
Prijs f 50.-. Het boek is ook te bestellen via een bestelformulier
tijdens de beurs ARBO 2001, op te halen bij de TNO Arbeid stand.
Meer
informatie:
TNO Arbeid
Contactpersoon:
Persvoorlichting
Maarten Lörtzer
Telefoon 015 269 49 75
June Vasconcellos
Telefoon 015 269 49 05
Fax 015 262 73 35
E-mail pressinfo@tno.nl
Postbus 6050
2600 JA, Delft