Erasmus
van beeld naar beeldmerk
Erasmus, misschien wel de beroemdste Rotterdammer, staat van 16
februari tot en met 17 juni 2001 centraal in Het Schielandshuis. In
het kader van Rotterdam Culturele Hoofdstad 2001 toont de Atlas Van
Stolk prenten, tekeningen en foto's uit eigen collectie aangevuld met
materiaal uit het Historisch Museum Rotterdam en andere instellingen.
Erasmus
Erasmus noemde zichzelf Erasmus `van Rotterdam'. Dat is merkwaardig,
omdat hij wel in de stad is geboren maar al op heel jonge leeftijd de
stad verliet. Daarnaast stelde Rotterdam rond 1500 nog niet zoveel
voor, het was een middelgrote stad met weinig allure. Rotterdam zelf
was wel ingenomen met de zeer geleerde stadsgenoot en richtte in 1622
het bekende standbeeld voor hem op. Met dit meer dan levensgrote
bronzen beeld had de stad een primeur. Het was het eerste, en lange
tijd ook het enige, standbeeld in Nederland. Ook was het bijzonder dat
nu niet een staatsman of vorst werd geëerd maar een geleerde.
markant figuur
Erasmus was een markant figuur. Hij leefde in een enerverende tijd
waarin kunst en wetenschap tot grote bloei kwamen. Vriend en vijand
respecteerden de humanist en theoloog Erasmus om zijn geleerdheid. Hij
schreef over allerlei maatschappelijk onderwerpen met de voor hem
typerende scherpzinnigheid en humor. Met zijn talrijke publicaties
drukte Erasmus een stempel op zijn tijd. In zijn bekendste publicatie
Lof der Zotheid haalde hij fel uit tegen de wantoestanden in de
maatschappij. Zijn humor maakt dat deze publicatie tot vandaag de dag
nog steeds populair is. Een speciale editie van Lof der Zotheid uit
1515 die Erasmus bij een bevriende uitgever in Bazel liet uitgeven, is
op de tentoonstelling te zien.
van beeld naar beeldmerk
Erasmus is tijdens zijn leven een aantal keren geportretteerd, zoals
hij zelf zei `op verzoek van zijn vrienden'. Hans Holbein de Jonge
maakte de bekendste afbeeldingen. Holbeins portretten werden als prent
in grote oplagen gedrukt en verspreid onder de bewonderaars. Omdat er
zoveel prenten naar dezelfde voorbeelden zijn vervaardigd, krijgen we
een stereotiep beeld van Erasmus. De afbeelding wordt onmiddellijk
herkend als die van Erasmus en fungeert daardoor als een beeldmerk.
Over deze overgang, van beeld naar beeldmerk, gaat de tentoonstelling.
De expositie toont Erasmus´ beeltenis op allerlei materiaal. Dit
varieert van prent, schilderij en penning, tot wijnglas en kop en
schotel. Ook is te zien hoe instellingen het bekende beeld
daadwerkelijk als logo gebruiken.
opdracht
Het bronzen standbeeld van Erasmus leent zich voor een soortgelijke
beeldvorming: een staande man die een bladzijde van een boek omslaat,
dat moet Erasmus zijn. Het beeld heeft in Rotterdam op diverse
locaties gestaan en is door kunstenaars `geportretteerd' en in
stadsgezichten vastgelegd. Ter gelegenheid van de tentoonstelling
heeft de Atlas Van Stolk aan Dolf Stekhoven de opdracht gegeven om
`met de ogen van nu' naar het standbeeld en huidige omgeving bij de
Laurenskerk te kijken en hier een tekening van te maken. Dit werk zal
tijdens de expositie te bezichtigen zijn.
tentoonstelling
: Erasmus. Van beeld tot beeldmerk
lokatie : Het Schielandshuis
datum : 16 februari t/m 17 juni 2001