18 januari 2001
VERMINDERING AANTAL POSTKANTOREN
Bert Bakker
Inbreng Bert Bakker (D66) voor algemeen overleg over postvestigingen
Den Haag, 18 januari 2001
1. Het is vandaag op de kop af 75 jaar geleden (18 januari 1926) dat
het eerste postagentschap zijn deuren opende in Tilburg. Nu, 75 jaar
later, is een cruciaal moment aangebroken voor de toekomst van deze
dienstverlenende postvestigingen.
2. TPG en de Postbank, de twee dragende ondernemingen van Postkantoren
BV en daarmee van de postagentschappen (die overigens doorgaans in
particuliere handen zijn - inwonend bij de kruidenier, de sigarenzaak
of de drogist) verminderen hun dienstverlening. Van TPG mag je straks
overal postzegels kopen, maar voor minder frequente handelingen
(aangetekende stukken, internationale postzendingen e.d.) moet je naar
het dichtstbijzijnde 'echte' postkantoor. De Postbank gaat nog veel
verder terug in dienstverlening en handelingen op de
postagentschappen. Een en ander leidt ertoe dat (volgens een onderzoek
van de Vereniging van Postagenten) de gemiddelde vergoeding voor een
postagent terug zal lopen van 65.000 gulden per jaar nu (en daar moet
alles vanaf, inclusief personeelskosten e.d.), tot 10.000 gulden per
jaar straks. Als dit inderdaad de toekomst is, is er weinig toekomst
meer.
3. De overheid heeft op zich niet zo veel instrumenten om dat tegen te
gaan. Ten aanzien van TPG kunnen regels worden gesteld, omdat dit
bedrijf voor een groot deel van de postdiensten nog altijd de enige
concessiehouder oftewel monopolist is. Voor de Postbank geldt dat
niet. Zouden we nu TPG dwingen om van alle voorgenomen plannen af te
zien, dan zou dat een forse kostenstijging tot gevolg hebben: oftewel,
de prijs van een brief gaat fors omhoog van 80 cent naar (volgens de
staatssecretaris vanmorgen in de Volkskrant) misschien wel 1,50. Het
is evident dat dat niet gewenst is. Maar de vraag is of er geen andere
mogelijkheden zijn.
4. Tijdens de behandeling van de Postwet heb ik een motie ingediend
die de staatssecretaris vroeg om aan tafel te willen gaan met
Postkantoren BV en de postagenten om te komen tot een situatie waarin
de postagentschappen kunnen worden verzelfstandigd en zelfstandig dan
ook andere diensten kunnen gaan aanbieden, zodat een voldoende
draagvlak in stand blijft.
5. Want het is en blijft een feit dat, zoals die motie al zei, een
'fijnmazig netwerk van postagenten op dorps- en wijkniveau van groot
maatschappelijk belang is'. Natuurlijk zijn we met zijn alleen veel
mobieler geworden. Natuurlijk gaan steeds meer diensten (ook
geldhandelingen) via het internet. Maar tegelijkertijd stellen steeds
meer mensen prijs op kleinschaligheid, op bereikbare diensten - en
bovendien is het zo dat mensen die minder goed ter been zijn, of die
geen auto hebben, of die hulp en advies nodig hebben bij lastige geld-
of posthandelingen, of mensen die overdag niet thuis zijn om een pakje
te ontvangen, of mensen die op het laatste moment nog een acceptgiro
willen betalen - dat al die mensen zeer gediend zijn bij bereikbare
dienstverlening. Dat leidt D66 tot de conclusie dat alles moet worden
gedaan om een breed netwerk van dienstverleners te handhaven.
6. Ik heb dus wel begrip voor de beweegredenen van Postbank en TPG,
maar tegelijkertijd vind ik het maatschappelijke resultaat
onaanvaardbaar. Wat ik ook niet aanvaardbaar vind -wel in juridische
zin, maar niet als het gaat om maatschappelijk verantwoord ondernemen-
is dat Postbank en TPG ondanks het feit dat zij zelf terugtrekkende
bewegingen maken, van de postagentschappen nog altijd exclusiviteit
eisen. De postagenten mogen geen concurrerende diensten aanbieden. Ze
mogen niet in zee met de Rabobank - die daarin is geinteresseerd. Niet
met grote verzekeraars, die dat ook best zien zitten. Niet met post-
of internetverzendhuizen, die op die manier dicht bij de klant kunnen
komen. Die eis lijkt mij evenwel buitensporig.
7. Ik vind daarom dat de staatssecretaris nu echt met partijen aan
tafel moet zitten - vanuit het maatschappelijk belang. Dat zij TPG en
Postbank zou moeten proberen te bewegen om die exclusiviteitseis uit
het contract te schrappen. Waarmee zij ruim baan geven aan
zelfstandige postagenten, die dan ook zelfstandig nieuwe diensten
kunnen contracteren en daarmee hun bestaan ook in de toekomst kunnen
verzekeren. Om dat de ruimte te geven vind ik zouden TPG en Postbank
tegelijkertijd bereid moeten zijn om hun bestaande plannen op te
schorten (pas op de plaats) (de staatssecretaris moet de plannen van
TPG dan ook nog niet goedkeuren), en bovendien de toegang tot het
netwerk in ieder geval voor zekere tijd te garanderen (het zgn.
ADL-netwerk, de kurk waarop de dienstverlening drijft). Men kan wel
zeggen dat dit netwerk van Postkantoren bv is, maar ik trek op dit
punt echt een vergelijking met de postbussen, die we (door amendering
uit de Kamer) ook voor derden hebben opengesteld. Niet op oneigenlijke
manier je monopolie beschermen of verdedigen.
8. De staatssecretaris zegt vanochtend: ik wacht op de plannen. Die
plannen zijn er, zowel van de Vereniging van Postagenten als van de
Stichting Behoud Lokaal Loket. Reele plannen, met daarachter ook reele
partners. 9. Als dit niet op korte termijn structureel te bereiken is,
dan desnoods een proef/experiment/pilot, waarin een en ander op een
aantal plaatsen wordt uitgeprobeerd. Maar dat is een tweede optie. Die
er overigens wel toe zou moeten leiden dat de 'pas op de plaats'
langer duurt.
10. Ik reken eerlijk gezegd op een toezegging - zo niet dan plenair
vervolg.
Woordvoerder postzaken
E-mail:B.Bakker@tk.parlement.nl