Freelancers regionale omroepen steeds zeldzamer
Sinds de invoering van de Flexwet wordt er nog maar weinig op
freelancebasis gewerkt bij de regionale omroepen, bovendien vaak voor
een laag tarief. Het zou goed zijn als de NVJ de consequenties van de
Flexwet onderzoekt, vinden Marieke Sjerps en Jan Rensen, die het
betaalgedrag van regionale omroepen aan freelancers onderzochten. Zij
vinden dat een soortgelijk onderzoek ook wenselijk is bij de
landelijke omroepen. Eerder werden de betalingssystematiek bij
dagbladen en tijdschriften onderzocht.
Voor het recente onderzoek werden de hoofdredacteuren/ directeuren Rik
Groenewegen van Omroep Zeeland, Huub Elzerman van RTV Noord-Holland,
Ben Groenendijk van Radio Rijnmond, Muus Groot van Omroep Gelderland
en Robert Zaal van stichting ROOS geïnterviewd.
De begripsverwarring over freelancers, OVAV'ers, contractmedewerkers,
losse medewerkers en flexmedewerkers maakte het onderzoek naar een
eenduidig antwoord over de betalingssystematiek lastig. Zo werden
tarieven van flexmedewerkers opgesomd, naast tarieven voor OVAV'ers.
Bij de laatste ligt echter het tarief hoger, omdat de OVAV'er zelf het
werkgeversaandeel sociale verzekeringen betaalt.
NVJ-tarief
De vier onderzochte omroepen hanteren voor de betaling van freelancers
de minimumtarieven die binnen ROOS-verband zijn afgesproken. Ook wordt
het NVJ-tarief voor zeer ervaren freelance-journalisten genoemd. Dit
tarief is op dit moment 1.280 gulden per dag. In het onderzoek worden
bedragen genoemd van een minimumtarief van 35 gulden per uur, tot 45
gulden. Bij één omroep krijgen OVAV'ers voor radiopresentatie 375
gulden per dag; tv-verslaggeving 325 tot 680 gulden per dag of item;
500 tot 800 gulden per televisiepresentatie.
'Ik betwijfel of de hoofdredacteuren de NVJ-tarieven kennen", reageert
Marieke Sjerps. "Wij vonden dit toch vrij ontluisterend, hoewel we
dergelijke geluiden al van eerdere onderzoeken kenden. Overigens geldt
een uitzondering voor 'bekende Nederlanders' waar de honoraria extreem
veel hoger liggen dan bij de 'gewone' freelancers.'
Flexwet
Veel freelancers hebben per 1999 met de komst van de Flexwet een vaste
aanstelling gekregen. Veel contracten worden echter voor een jaar
afgesloten, stelden de onderzoekers vast. De Flexwet leek aanvankelijk
een zegen voor freelancers, maar op den duur werd de keerzijde
duidelijk. Steeds minder freelancers zijn werkzaam bij een regionale
omroep en al bijna helemaal geen journalisten meer met een
OVAV-verklaring. Als de Flexwet niet zou bestaan, zeggen de
hoofdredacteuren wel meer gebruik te willen maken van freelancers.
'De Flexwet biedt veel minder flexibiliteit, dat is een groot nadeel',
aldus één van de geïnterviewden. 'Daar zijn ook freelancers het
slachtoffer van geworden, mensen met wie we ons het risico van een
verplicht vast dienstverband niet konden veroorloven.'
Een andere hoofdredacteur verklaart dat alle freelancers met de
invoering van de wet een vaste aanstelling kregen, zij het in de vorm
van jaarcontracten. 'Je maakt maximaal gebruik van je behoefte aan
flexibiliteit. Waar dat via CAO mogelijk is, doe je dat met de
verlenging van contracten. Maximaal drie keer wordt daar dus wel
gebruik van gemaakt. Het is altijd mogelijk dat we na drie jaar zeggen
dat het contract helaas niet wordt verlengd. Soms is dat dan op basis
van niet-functioneren, maar dan zijn we er wel heel erg laat
achtergekomen. Het kan ook op bedrijfseconomische gronden zijn, dat je
na drie jaar zegt dat het niet meer kan.'
Standaardpercentages
Auteursrechten zijn bij de regionale omroepen een stiefkindje.
Freelancers hebben recht op een herhalings- en of
uitwisselingsvergoeding bij een zelfstandig aangeleverd item. In de
praktijk blijkt dat programma's die worden uitgezonden door een andere
omroep met een gesloten beurs worden geregeld. De freelancer moet
daarbij wel zelf waken over zijn productie en zelf een rekening
sturen. Marieke Sjerps en Jan Rensen vinden dat bij herhalingen en
doorverkoop standaardpercentages moeten worden afgesproken bovenop de
afgesproken tarieven. Ook moeten er afspraken worden gemaakt over
vergoedingen bij gelijktijdige uitzendingen via internet, aldus de
onderzoekers.