Nederlands Architectuurinstituut

NAi

NAi-persbericht, 8 januari 2001

Hollywood aan de Maas
De stad Rotterdam als filmdecor

tentoonstelling

24 januari tot en met 25 februari 2001

In het kader van het International Film Festival Rotterdam presenteert het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) een tentoonstelling waarin de beeldvorming van de stad Rotterdam in films en commercials centraal staat. Zoals 'Rotterdam 2001, Culturele Hoofdstad van Europa' in haar programma al aangeeft, is Rotterdam vele steden. De stad wordt met verschillende termen getypeerd: havenstad, werkstad, architectuurstad, cultuurstad en zelfs metropool zijn inmiddels op Rotterdam van toepassing. In de tentoonstelling 'Hollywood aan de Maas. De stad Rotterdam als filmdecor' wordt een beeld geschetst van de transformatie van de stad, zowel in perceptie als in gedaante. Vanaf de jaren twintig tot heden is via het medium film en commercials een beeld van de stad aan het publiek overgedragen. Een stad die steeds in een transformatieproces verwikkeld is geweest. In dit proces zijn er momenten of zelfs perioden aan te wijzen die voor de beeldvorming van Rotterdam zeer bepalend zijn geweest.

In een installatie van ongeveer zeven meter lang en twee meter hoog zijn tien monitoren van verschillende afmetingen geplaatst, waarop fragmenten uit commercials en films als De brug van Joris Ivens, Who am I? van Jackie Chan, Unter den Palmen van Miriam Kruishoop en Rent a Friend van Eddy Terstall worden getoond, die samen het verhaal van de transformatie van de stad Rotterdam vertellen.

Rotterdam vóór de Tweede Wereldoorlog Rotterdam was tot het einde van de negentiende eeuw een relatief kleine stad in Nederland. Door de opkomst van het transitoverkeer in de scheepvaart groeide Rotterdam in de periode 1880 - 1914 uit tot de belangrijkste haven van Europa. Rotterdam was het toonbeeld van bedrijvigheid en het is dan ook niet verwonderlijk dat in deze tijd de typering werkstad werd geboren. Het dynamische en drukke leven in de stad ontging ook filmmakers niet. Zo kwam Joris Ivens in 1927 vanuit Amsterdam naar Rotterdam om de nieuwe hefbrug over de Rotterdamse Koningshaven in beeld te brengen, wat uitmondde in de beroemde film De brug. Voor hem was Rotterdam het paradijs van industriële en technologische vooruitgang, aspecten die binnen stromingen als het constructivisme en Nieuwe Zakelijkheid hoog in het vaandel stonden. Films waarin de bedrijvigheid in de haven en het stadse leven in al zijn facetten op een positieve wijze aan bod komen, zijn onder meer Rotterdam de stad die nooit rust (1928) en Hoogstraat (1930) van Andor von Barsy. Maar ook de schaduwzijde van de grote stad wordt tot onderwerp gekozen. In de film De steeg uit 1933 van Jan Koelinga wordt het snelle, rijke leven in de stad geconfronteerd met de armoede in de achterstandswijken. Beelden van voorbijschietende auto's worden afgewisseld met beelden van in stegen rondhangende straatschoffies. Deze confrontatie was in die tijd een geliefd thema in zowel film als literatuur: het individu als ondergeschikte aan de vaak vernietigende kracht van de grote stad. Echter voor velen stond Rotterdam met haar snel groeiende haven en gebouwen als de Van Nellefabriek (1929) synoniem voor een nieuwe tijd.

de wederopbouw van Rotterdam Het bombardement op 14 mei 1940 veroorzaakte een breuk in de culturele, economische en sociale ontwikkeling van Rotterdam. Architecten, stedenbouwkundigen en beeldend kunstenaars zagen aanvankelijk een uitdaging in de leegte die was ontstaan. Ideeën die voor en tijdens de oorlog hadden liggen sluimeren, konden nu in een hoog tempo worden doorgevoerd. Zij wilden aan de opbouw van Rotterdam een bijdrage leveren, maar het culturele klimaat waarin dat moest plaatsvinden was echter niet voor iedereen bevredigend. Door de enorme aandacht voor de groei van de haven, bleef er weinig ruimte over voor het werken aan een aangename stad om te wonen, te werken en te verblijven. Rotterdam riep bij velen een negatief beeld op. Films uit de naoorlogse periode registreren voornamelijk de wederopbouw van Rotterdam. In de jaren vijftig is de toon daarvan nog positief, zoals in Houen zo (1951) van Herman van der Horst, maar in de jaren zestig en zeventig verandert de teneur geleidelijk aan. Stad zonder hart (1966) van Jan Schaper en 't is gewoon niet mooi meer (1975) van Hans de Ridder, laten een lelijk Rotterdam zien.

Rotterdam van 1980 tot heden In de naoorlogse periode is veel gedaan om het culturele klimaat in Rotterdam nieuwe impulsen te geven. De culturele evolutie van de stad is overigens pas de laatste twintig jaar in een stroomversnelling geraakt met de benoeming tot culturele hoofdstad in 2001 als voorlopig hoogtepunt. Het beeld van Rotterdam kent inmiddels een grote diversiteit. Nog steeds wordt de stad als dynamisch en veranderlijk ervaren, maar ze kent binnen deze typering vele karakteristieken. Niet alleen de haven, maar ook de skyline, de moderne en gewaagde gebouwen, snelle veranderingen en experimenten maken Rotterdam uniek in Nederland. Dit beeld komt in films en commercials steeds nadrukkelijker naar voren. Het aantal films en commercials met de stedelijke context van Rotterdam als achtergrond, is mede door een stimulerend filmbeleid van de Gemeente Rotterdam sinds 1995 enorm toegenomen. Films als Who am I? (1998) van Jackie Chan, Unter den Palmen (1999) van Miriam Kruishoop, Erasmus Spitzen (1999) van Noud Heerkens en Rent a Friend (2000) van Eddy Terstall of een commercial van het Bouwfonds tonen een snel en zakelijk Rotterdam. Bruggen (1996) van Dick Rijneke en Maas Observation (1997) van Karel Doing en Greg Pope geven daarentegen een bijna nostalgisch beeld van de haven en reflecteren op eerder gemaakte films als De brug van Ivens. In de tentoonstelling worden fragmenten uit ongeveer 30 films en commercials getoond.



De tentoonstelling wordt officieel geopend op dinsdag 23 januari 2001 om 17.30 uur in het NAi door Simon Field, directeur van het International Film Festival Rotterdam. Tijdens de opening wordt de film Rotterdam-Europoort (1966) van Joris Ivens vertoond en geeft Marceline Loridan-Ivens een korte lezing.

Tijdens het International Film Festival Rotterdam is het NAi op 25, 26 en 31 januari en 1 en 2 februari geopend tot 19.00 uur. Dinsdag 30 januari is het NAi geopend tot 21.00 uur. De overige dagen zijn de openingstijden ongewijzigd.


meer informatie NAi publieksinformatie met een fragment uit de film Erasmus Spitzen

Voor nadere informatie en beeldmateriaal kunt u zich wenden tot de afdeling communicatie van het NAi (Angeli Poulssen, Martine Heijnen, Astrid Karbaat, Cornelis Krul), tel 010-4401271, fax 010-4366975, e-mail: info@nai.nl.


NAi
Nederlands Architectuurinstituut - Museumpark 25 - 3015 CB Rotterdam tel. 010-4401200 - fax 010-4366975 - info@nai.nl

veranderd: vrijdag, 12 januari 2001