16 jan 2001
100 jaar wetenschapsfilosofie: Thomas Kuhn en Paul Feyerabend
Wat kunnen wij weten? Wat is wetenschap? Hou verhouden zich wetenschap
en waarheid? Wat is wetenschappelijke vooruitgang? In de serie 100
Jaar Wetenschapsfilosofie spreekt een viertal Groninger filosofen over
deze vragen, aan de hand van een aantal Grote Namen uit de
geschiedenis van de wetenschapsfilosofie. Zij hebben er hierbij voor
gekozen vanuit het heden 'terug te werken'.
Thomas Kuhn (1922 - 1996), fysicus van huis uit en omgeschoold tot
wetenschapshistoricus, is vooral bekend geworden door zijn boek The
structure of scientific revolutions. Daarin trekt hij de filosofische
lessen uit zijn historische studies. De ontwikkeling van wetenschap,
zo stelt hij, verloopt niet keurig volgens de rationele regels van de
wetenschappelijke methode. Integendeel, radicale vernieuwingen in een
wetenschapsgebied lijken wel op de bekende Gestaltswitch uit de
psychologie: er doet zich een plotselinge en onnavolgbare verandering
voor in onze kijk op de werkelijkheid. Sterker nog, misschien is na
zo'n paradigmawisseling die werkelijkheid zelf wel veranderd. Maar hoe
weten we dan nog wat werkelijk is, laat staan wat waar is en wat
onwaar? Kuhn, zo zal blijken, heeft ons geleerd zulke vragen op een
andere manier te behandelen; overigens zonder in onvruchtbaar
relativisme te vervallen.
Net als Kuhn, komt Paul Feyerabend (1924-1994) op grond van
wetenschapshistorisch onderzoek tot de conclusie dat 'dé
wetenschappelijke methode' een illusie is. In zijn befaamde opstel
Against Method komt Feyerabend tot de conclusie dat er maar één les
te trekken valt uit de wetenschapsgeschiedenis: Anything goes.
Wetenschappelijke vooruitgang komt niet tot stand doordat onderzoekers
zich houden aan de regels, maar doordat ze daarvan juist afwijken.
Feyerabend pleit derhalve voor vrije wetenschap in een vrije
samenleving: weg met de wetenschappelijke methode, weg met de binding
van wetenschap aan politiek en beleid, en weg met het wetenschappelijk
kennismonopolie.
Hans Harbers (1954) is universitair hoofddocent in de sociale
kennistheorie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderwijs en
onderzoek betreft de relaties tussen wetenschap en technologie
enerzijds, en politiek en cultuur anderzijds. Hij is tevens redacteur
van Krisis. Tijdschrift voor empirische filosofie.
Datum en tijd
maandag 29 januari 2001, 16.30 - 17.30 uur
Spreker
Hans Harbers
Titel
Serie
Thomas Kuhn en Paul Feyerabend - Revoluties en anarchie in de
wetenschap
100 jaar wetenschapsfilosofie - in hoofdlijnen en kopstukken
Plaats
Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Informatie
Studium Generale Groningen, tel. (050)363 54 63, www.rug.nl/studium