Bijdrage van Staf Depla
14 februari 2001
AAN HET ALGEMEEN OVERLEG OVER DE EU-RICHTLIJN GRENSWAARDEN
ZWAVELDIOXIDE, STIKSTOFOXIDEN, ZWEVENDE DEELTJES EN LOOD IN DE
LUCHT (IMPLEMENTATIE EU-BELEID VOOR VERBETERING VAN LUCHTKWALITEIT)
- Het goede nieuws eerst: in Nederland zijn geen milieu- en
gezondheidsproblemen door luchtverontreiniging met lood en
zwaveldioxide. Het probleem zit bij gezondheidseffecten door
overschrijding normen fijn stof en NO2.
- Aanleiding voor dit algemeen overleg zijn de kosten die verbonden
zijn aan het halen van de EU-luchtnormen voor stikstofoxide (NO2).
Op zich is het goed om kritisch te kijken naar milieunormen wanneer
de kosten in de miljarden blijken te lopen. Maar dit is niet het
hele verhaal. Als er naast de kosten voldoende baten in de vorm van
gezondheid te behalen zijn, is de norm te rechtvaardigen. We willen
benadrukken dat de miljarden niet uitgegeven worden omdat er
toevallig een norm is, maar omdat burgers en natuur schade
ondervinden van een slechte luchtkwaliteit.
- De PvdA wil snel een nota milieu en gezondheid. Zo'n nota heeft
het kabinet toegezegd bij de behandeling van de VROM-begroting. Op
basis daarvan kan de aanpak worden bezien van de milieu- en
gezondheidsproblemen die de hoogste prioriteit moeten krijgen. Nu
gaan we nog te vaak van probleem naar probleem en ontbreekt een
integrerende aanpak. En blijkt achteraf dat het beschikbare geld
niet altijd op de meest effectieve manier wordt ingezet.
Vraag: wanneer verschijnt deze nota? En wordt er ook aandacht
besteed aan de vraag welke milieu- en gezondheidsproblemen het
eerst moeten worden aangepakt?
- Stapeling van problemen op sociaal, fysiek, milieu- en
gezondheidsvlak treedt vooral op in oudere stadswijken, waar
ongeveer de helft van de bevolking woont. Daarom in die nota milieu
en gezondheid, en liever nog in de Vijfde nota dit najaar, aandacht
voor de samenhang in de aanpak van milieu- en gezondheidsproblemen
met de totale leefbaarheid in die wijken.
- De meest effectieve aanpak voor het NO2-probleem is bronbeleid.
Schonere auto's en de industrie-uitstoot moet worden
teruggedrongen. In de Milieubalans 2000 lees ik dat 750.000
Nederlanders wonen op een plek waar de luchtkwaliteit voor NO2 niet
voldoet aan de gezondheidsnormen. Door het bronbeleid zal dit dalen
tot 50.000 in 2010, begrijp ik uit de brief van de minister van 26
januari jl.
Vraag: heb ik dat goed begrepen? Is dit voor de minister aanleiding
om zich in Europees verband nog krachtiger te blijven inzetten voor
schonere auto's? En te pleiten voor een krachtiger Europees
antiverzurings-bronbeleid? Dat lijkt immers nog steeds de meest
kosteneffectieve aanpak.
- Toch blijven er nog knelpunten bestaan. De grootste
gezondheidsknelpunten zijn te vinden langs snelwegen in de stad. Om
te voldoen aan de normen is overkluizing van wegen noodzakelijk.
Naast verbetering van de lokale luchtkwaliteit kan dit ook
problemen als lokale geluidhinder, stank en verkeersveiligheid
aanpakken. Allemaal zaken die ook tot gezondheidsproblemen leiden.
Ook kan overkluizing het ruimtegebruik intensiveren, één van de
hoofdopgaven van de Vijfde nota ruimtelijke ordening. Een mooi
voorbeeld is de ringweg (A10) in Amsterdam. Een tunnel of stukken
overkluizing aan de westkant leidt tot verbetering luchtkwaliteit
in de westelijke tuinsteden. Maar het levert nog meer op. De
barrière tussen de tuinsteden en de rest van Amsterdam wordt
opgeruimd. Dit levert een grote bijdrage aan herstructurering van
de westelijke tuinsteden en biedt ruimte voor veel woningen op
knooppunt van wegen en het openbaar vervoer. Dus bij de beoordeling
van de richtlijn moeten ook de meekoppel-effecten van maatregelen
naar andere problemen meegenomen worden. De implementatie van de
EU-regeling is een extra argument voor het noodzakelijke
investeringsprogramma voor de uitvoering van de Vijfde nota.
Vraag: Hoeveel gulden denkt de minister nodig te hebben voor het
programma zuinig ruimtegebruik een aanpak leefbaarheidknelpunten?
Hoeveel hiervan zou beschikbaar kunnen zijn voor overkluizing van
wegen?
Andere bron van financiering kan uit het MIT bij de aanleg van
nieuwe wegen. Wij zijn van mening dat bij nieuwe wegen de externe
kosten betaald moeten worden uit de middelen voor wegen. Voor
bestaande knelpunten is VROM verantwoordelijk.
- In heel Nederland op tijd voldoen aan de norm voor NO2 zal
ongeveer 40 tot 60 miljard gulden kosten. Dit gaat ons te ver en
lijkt ook overbodig. We ondersteunen het voorstel van Pronk,
gericht aan de Europese Commissie, om voor de grootste knelpunten
uitstel te vragen en maatregelen alleen te nemen in bebouwd gebied.
Daar wonen immers mensen die gezondheidsproblemen krijgen en is
winst op breder terrein te boeken. En uitstel omdat het de
resultaten van het bronbeleid nog mee vruchten hebben afgeworpen.