Nieuwsflits
2 |01 Nummer 2, 22 februari 2001
Europese conferentie Mental Health 2001
Wim Meijer voorzitter Raad van Toezicht
Trimbos-instituut
Vertrek Madeleine Laqueur
Kennisoverdracht in de GGZ
Oorlogsgetroffenen hebben baat bij zelfhulpgroepen
'Omgaan met depressie' nu ook voor jongvolwassenen
Out of your mind - Televisieserie over drugs
Zorgprogramma's vanuit cliëntenperspectief
Nationaal Verslavingsdebat
Colofon
Homepage
Europese conferentie Mental Health 2001
Van 7 tot 9 maart wordt in congrescentrum `De Doelen' in Rotterdam
door GGZ Nederland en het Trimbos-instituut in samenwerking met Mental
Health Europe de European Conference on Mental Health 2001
georganiseerd. Tijdens deze conferentie staat de vraag centraal hoe de
geestelijke volksgezondheid in de komende jaren nadrukkelijker op de
politieke en maatschappelijke agenda geplaatst kan worden, zowel
binnen Nederland als op Europees niveau. Ook komt ter sprake hoe de
GGZ in de komende jaren vernieuwd kan worden.
Geestelijke volksgezondheid is een belangrijk thema voor
internationale samenwerking geworden. Dit blijkt onder meer uit het
feit dat de wereldgezondheidsorganisatie WHO dit jaar een World Mental
Health Day heeft uitgeroepen (7 april; in Nederland 5 april!).
In het werkprogramma van de Europese Unie voor de komende vijf jaren
is de GGZ specifiek aangemerkt als een van de prioriteiten in het
gezondheidsbeleid. Tijdens de conferentie zullen Minister Borst van
VWS, EU-Commissaris David Byrne (Health and Consumer protection) en
Wolfgang Lutz (WHO) het belang van internationale samenwerking op het
gebied van gegevensuitwisseling en onderzoek omtrent GGZ benadrukken.
Op de conferentie zal een scala aan sprekers uit binnen en buitenland
inleidingen houden rond thema's als mensenrechten voor GGZ-cliënten,
maar ook nieuwe invalshoeken en praktijksituaties in de zorg. Een
belangrijk thema is de vraag hoe de GGZ-sector zichzelf beter kan
presenteren om bij te dragen tot een bredere acceptatie van en begrip
voor mensen met een psychische aandoening onder het algemene publiek.
Dit wordt steeds noodzakelijker omdat psychische aandoeningen
inmiddels behoren tot de top vijf van meest voorkomende ziektes in de
meeste Europese landen.
In de analyse van GGZ-problemen in veel EU-landen zijn meer
overeenkomsten dan verschillen te vinden. Veel landen worstelen met
dezelfde vragen omtrent de financiering van de zorg, zaken als
maatschappelijke opvang en ethische dilemma's met betrekking tot
bijvoorbeeld behandelingswijzen en gedwongen opvang.
In verschillende landen worden nieuwe initiatieven opgezet die
uitwijzen dat de oplossing voor GGZ-problemen lang niet altijd via het
zorgcircuit hoeven te lopen. Medewerkers worden steeds vaker vanuit
een positie van psychische arbeidsongeschiktheid weer geactiveerd door
ondernemerschap en bemiddeling van de private sector. Voormalige
GGZ-cliënten treden hierbij steeds vaker op als peer educator.
Aanmelding voor de conferentie kan tot het begin van de bijeenkomst.
De inschrijving bedraagt Euro 400,- voor 3 dagen; prijs per dag: Euro
140,-. Het volledige programma en de inschrijvingsvoorwaarden en
formulieren kunnen gevonden worden op de website: www.ecmh2001.org.
* Maurice Galla (030) 297 11 00
Wim Meijer voorzitter Raad van Toezicht Trimbos-instituut
Oud-politicus Wim Meijer is benoemd tot nieuwe voorzitter van de Raad
van Toezicht van het Trimbos-instituut. De Raad stond sinds de fusie
van NcGv en NIAD (1996) onder leiding van prof. dr. A.J. (Ad) Dunning,
een ervaren bestuurder, die bij het bereiken van de zeventigjarige
leeftijd besloten heeft zijn diverse bestuursfuncties neer te leggen
en zich toe te leggen op het schrijven.
Wim Meijer heeft een kleurrijke carrière doorlopen. Hij begon zijn
loopbaan in 1963 bij de Hengelose Stichting voor Buurthuizen. In 1971
trad hij toe tot de Tweede Kamer, om al heel snel (in 1973) de
overstap te maken naar het kabinet den Uyl, waarin hij
staatssecretaris werd voor Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk.
Zijn curriculum vitae vermeldt verder het voorzitterschap van de
PvdA-fractie in de Tweede Kamer en de post van Commissaris van de
Koningin in Drenthe. Vanaf 1993 is Wim Meijer voorzitter van de Raad
van Beheer van Rabobank Nederland. Daarnaast is hij is lid van
verschillende besturen en commissies van bedrijven en instellingen.
Voor Wim Meijer is zijn nieuwe functie bij het Trimbos-instituut deels
`back to the roots' van het welzijnswerk in brede zin. Voor het
instituut betekent zijn aantreden continuïteit in bestuurlijke postuur
en het kunnen profiteren van ervaringen opgedaan in vele
maatschappelijke en beroepsmatige functies.
* Henk Rigter (030) 297 11 00
Vertrek Madeleine Laqueur
Begin februari nam Madeleine Laqueur, hoofd van de afdeling Informatie
& Signalementen afscheid van het Trimbos-instituut. Zij is per 1 maart
voor drie jaar gedetacheerd bij de eenheid BIO&ICT (Beleidsinformatie,
Onderzoek & Informatie- en Communicatie Technologie) van het
ministerie van VWS. Daar wordt zij onder meer projectleider van het
project 'Beter Weten'. Doel hiervan is om mede op basis van
brancherapporten en registers in zorg, welzijn en sport, de
structurele beleidsinhoudelijke informatievoorziening te verbeteren.
Daarnaast fungeert zij ten behoeve van de Facilitaire Dienst van het
ministerie als projectleider `ICT en Bedrijfsvoering'. In die functie
moet zij voorstellen doen voor de herstructurering van activiteiten
die zich richten op de verbetering en ondersteuning van de
kennisfuncties van VWS. Het gaat daarbij onder meer om de nieuwe
positionering van de documentatie- en bibliotheekfunctie en om de
vorming van een kenniscentrum binnen het ministerie van VWS.
Bij het Trimbos-instituut was Madeleine Laqueur sinds 1997 in dienst
als adjunct-directeur informatievoorziening, later Hoofd van de
afdeling Informatie & Signalering. In die functie was zij
verantwoordelijk voor de bibliotheek, PR & Voorlichting, het Maandblad
Geestelijke volksgezondheid, de Gids GGZ en andere publicaties,
Systeembeheer, Drugsinformatielijn, Internationalisering en het Focal
Point.
Zij is initiatiefnemer van het plan voor een Landelijke Bibliotheek
Zorg en Welzijn. Hierover zijn in 2000 besprekingen gestart tussen het
Trimbos-instituut en drie andere landelijke kennisinstituten (NIZW,
NIGZ en SJN). In de loop van het jaar werd een voorstel ingediend bij
het ministerie van VWS, dat plannen heeft om een werkconferentie te
organiseren over dit onderwerp. Een oplossing is dringend gewenst
omdat de genoemde landelijke instituten moeite hebben om uit eigen
middelen een `publieksbibliotheek' te bekostigen. Het
Trimbos-instituut heeft uit bezuinigingsoverwegingen op 1 januari j.l.
zijn bibliotheek al moeten sluiten voor het publiek.
* Henk Maurits (030) 297 11 38
Kennisoverdracht in de GGZ
Op 14 december 2000 organiseerde het Trimbos-instituut in opdracht van
het ministerie van VWS een invitational conference over kennis en
kennisoverdracht in de GGZ. Het verslag van deze bijeenkomst is
inmiddels beschikbaar voor geïnteresseerden. Doel van de conferentie
was om met vertegenwoordigers van alle voor dit onderwerp belangrijke
velden door te spreken op welke wijze de kennisoverdracht in de GGZ in
de komende jaren gestimuleerd en ondersteund kan worden. Aanwezig
waren vertegenwoordigers van aanbieders, cliënten/familieleden,
kenniscentra (in oprichting), beroepsverenigingen, universiteiten en
landelijke onderzoeksinstellingen, organisaties voor opleiding en
nascholing, adviesorganen, financiers, koepelorganisaties, de
landelijke overheid. Gesproken werd aan de hand van de
Trimbos-dubbelnotitie Kennis en kenniscentra in de GGZ/Beleidsplan
kennisoverdracht in de GGZ (Ti, 2000).
Tijdens de conferentie werd onder andere gesproken over: de
probleemstelling, een bruikbare kennisinfrastructuur, de plaats van
kenniscentra daarbinnen, de verspreiding van kennis vanuit
kenniscentra, de rol van het Trimbos-instituut als landelijk
kennisinstituut, de rol van cliënten in het kennisproces en over
wenselijke voortgangsactiviteiten op dit terrein. In grote lijnen
bleek er in redelijke mate overeenstemming te zijn tussen de
aanwezigen over de manier waarop binnen de GGZ in de komende jaren aan
kennisontwikkeling en kennisoverdracht gewerkt moet worden.
Het verslag van de invitational conference is op te vragen bij het
secretariaat van de afdeling zorg (Mieke Hommels of Karina de Kort),
telefoon: (030) 297 11 31.
* Henk Verburg (030) 297 11 00
Oorlogsgetroffenen hebben baat bij zelfhulpgroepen
Oorlogsgetroffenen en hun familieleden hebben baat bij contacten met
lotgenoten. Zij hebben dankzij zelfhulpgroepen minder psychische
klachten en maken minder gebruik van professionele hulpverlening dan
zonder deze vorm van zelfhulp. In de groepen kunnen zij hun verhaal
kwijt, krijgen meer inzicht in hun problemen en hun zelfvertrouwen
neemt toe. Ons land telt ongeveer veertig zelfhulpgroepen voor
oorlogsgetroffenen (en hun familie) uit de Tweede Wereldoorlog en de
tijd van de politionele acties in voormalig Nederlands-Indië. Zij
worden geleid door lotgenoten.
Het Trimbos-instituut en de Universiteit Utrecht deden onderzoek naar
het functioneren van deze zelfhulpgroepen. De onderzoekers (J.
Kerseboom, K. Geelen en J. van den Bout) hielden interviews en namen
enquêtes af bij deelnemers en begeleiders van groepen.
De deelnemers hadden vaak zeer ernstige, traumatische ervaringen
tijdens de oorlog opgedaan. De groepen bieden hen een mogelijkheid om
zich uit te spreken. Zij vinden er erkenning en herkenning van hun
problemen.
Ondanks het nuttige effect blijkt de professionele hulpverlening
zelden te verwijzen naar zelfhulpgroepen. Het oprichten van groepen
gebeurt door vrijwilligers. Waar zulke vrijwilligers ontbreken, zijn
ook geen groepen. De onderzoekers concluderen dat de behoefte aan
zelfhulpgroepen groter is dan het bestaande aanbod. Bekeken moet
worden hoe deze 'witte vlekken' opgevuld kunnen worden. Ook
verdient het aanbeveling het nut van zulke groepen voor slachtoffers
van oorlog en geweld die onlangs als vluchteling in ons land zijn
gekomen, verder te verkennen.
Het onderzoek is verricht in opdracht van de stichting ICODO
(Informatie- en Coördinatieorgaan Dienstverlening Oorlogsgetroffenen),
die de zelfhulpgroepen ondersteunt door onder meer
deskundigheidsbevordering van de begeleiders.
Donderdag 8 februari is het eerste exemplaar van het eindrapport
uitgereikt aan Bert Middel, Tweede Kamerlid voor de PvdA.
J. Kerseboom, K. Geelen, J van den Bout Uitspreken. Zelfhulpgroepen
voor familie van oorlogsgetroffenen. Uitgave: Trimbos-instituut.
Trimbos-reeks 2000-9, prijs f 35,-. Te bestellen bij telefoniste
Trimbos-instituut (030) 297 11 00.
* Karel Geelen (030) 297 11 00
`Omgaan met depressie' nu ook voor jongvolwassenen
Eind 1998 is de afdeling Preventie van het Trimbos-instituut gestart
met het project 'Implementatie van de cursus Omgaan met depressie
in de preventieve GGZ'. De cursus heeft tot doel mensen met
depressieve klachten kennis en vaardigheden aan te bieden om de
neerwaartse spiraal van depressiviteit te doorbreken. De cursus wordt
door een toenemend aantal GGZ-instellingen gegeven aan groepen
volwassenen (20-55 jaar) en ouderen (55+). Op initiatief van het Riagg
IJsselland en de Hogeschool IJselland is voorjaar 2000 een aparte
cursus ontwikkeld voor jongvolwassenen (18-25 jaar). Deze cursus is
inmiddels in vier Universiteiten en Hogescholen gegeven aan studenten
met depressieve klachten. Zowel de cursisten als de begeleiders van de
cursus waren tevreden met de inhoud en resultaten van de cursus.
Het cursusmateriaal is onder de titel Grip op je dip. Zelf je
somberheid overwinnen verschenen bij het Trimbos-instituut (PFGGZ001,
f 29,50; draaiboek PFGGZ002, f 8,--). In de
periode maart-april 2001 worden diverse trainingen georganiseerd voor
begeleiders van de cursus voor jongvolwassenen, volwassenen en
ouderen. Voor meer informatie en inschrijfformulieren voor de
trainingen kunt u contact opnemen met:
* Ineke Voordouw of Carola Vos (030) 297 11 00
Out of your mind
Televisieserie over drugs
Op zondag 4 februari startte Veronica met een 8-delige serie
informatieve televisieprogramma's over drugs. Acht weken lang
zijn en worden onder de titel Out of your mind door presentatrice
Floortje Dessing verschillende soorten drugs onder de loep genomen en
de kijkers geïnformeerd over de werking en de gevaren. De serie kwam
tot stand in nauwe samenwerking met de afdeling Preventie (Ilona Sweep
en Jan Bevers) van het Trimbos-instituut.
Elke aflevering heeft zijn eigen thema, zoals 'drugs en het
dagelijks leven', 'drugs en handel', en 'drugs en
gezondheid'. Het programma begint steeds met een portret van een
jongere die over zijn of haar druggebruik praat. Aansluitend hierop
krijgt de kijker aan de hand van een animatiefilmpje uitleg over een
bepaalde drug: herkomst, productie, werking en de gevaren ervan.
Verder zijn de programma's gevuld met actuele reportages over
onderwerpen als drugs en verkeer, de opsporing van drugs en een
onderzoek naar eventuele blijvende schade van XTC op de hersenen.
Tenslotte besteedt Out of your mind aandacht aan mensen bij wie
druggebruik een probleem in hun leven is geworden.
De videobanden in de serie Out of your mind zijn (onder voorbehoud) te
bestellen bij de afdeling Preventie van het Trimbos-instituut
(030) 297 11 00).
* Jan Bevers (030) 297 11 00
Zorgprogramma's vanuit cliëntenperspectief
Cliëntenparticipatie is bij de ontwikkeling van zorgprogramma's
in veel GGZ-regio's nog geen gemeengoed. In de regio
Midden-Westelijk Utrecht zijn de instellingen voor GGZ en
verslavingszorg nu zo'n twee jaar bezig met het opstellen van
zorgprogramma's. Een verzoek om participatie van GGZ-cliënten in
dit project werd neergelegd bij het Platform GGZ Utrecht. Vanuit het
platform werd daarop een werkgroep 'zorgprogramma's vanuit
cliëntenperspectief' opgericht. In deze werkgroep zitten
afgevaardigden van cliënten en een familieorganisatie, samen met een
afgevaardigde van de stuurgroep. Ondersteuning hierbij wordt gegeven
door het Steun- en informatiepunt GGZ Midden-Westelijk Utrecht.
Deze werkgroep ontwikkelde een langerlopend informatie- en
participatietraject over zorgprogramma's voor en door
GGZ-cliënten en hun naast betrokkenen. Uitgangspunt van dit traject is
dat cliënten (en hun naasten) eerst over de nodige informatie moeten
kunnen beschikken alvorens zij daadwerkelijk kunnen participeren in de
ontwikkeling en invoering van zorgprogramma's. Het traject
bestaat uit verschillende fasen:
1. De opzet van laagdrempelige informatievoorziening aan cliënten en
hun familie over zorgprogramma's: de samenstelling van een
informatiepakket, het opzetten van een helpdesk en de organisatie van
algemene voorlichtingsbijeenkomsten over het fenomeen
zorgprogramma's.
2. Het geven van voorlichting over de inhoud van de verschillende
zorgprogramma's en het op gang brengen van de uitwisseling van
ideeën en ervaringen met cliënten en hun familie.
3. De organisatie van cliëntenpanelbijeenkomsten om de discussie te
organiseren over de inhoud en vraaggerichtheid van de
zorgprogramma's.
De eerste fase van het informatietraject, waartoe samenwerking werd
gezocht met het Trimbos-instituut, is eind 2000 afgerond. In de regio
Utrecht werd vijfmaal een informatiebijeenkomst georganiseerd. Tijdens
de informatiebijeenkomsten werd aan de hand van een praktijkverhaal
gesproken over de veranderingen die de invoering van de
zorgprogramma's met zich meebrengen voor GGZ-cliënten. De
informatiebijeenkomsten zijn een succes. In totaal kwamen meer dan
honderd personen naar de bijeenkomsten (50 cliënten, 20 familieleden
en 40 anderen, met name hulpverleners, cliëntondersteuners,
beleidsmedewerkers). Tijdens de bijeenkomsten passeerden een groot
aantal kenmerken van zorgprogrammering de revue. Bovendien werden
ervaringen van de aanwezigen met (knelpunten in) de hulpverlening naar
voren gebracht en werden kritische kanttekeningen geplaatst bij de
nieuwe (zorgprogramma)plannen voor de GGZ.
Binnenkort komt een rapport beschikbaar over de opzet, inhoud en
uitkomsten van deze eerste fase van het informatietraject. Ter
ondersteuning van het project werd door het Platform GGZ Utrecht een
goed leesbaar boekje over zorgprogramma's uitgegeven (auteur is
René Kragten).
Het boekje en het rapport kunnen (tegen een vergoeding) besteld worden
bij Marja de Ruiter, Steunpunt GGZ Utrecht, tel. (030) 236 93 20,
e-mail: steunpunt@ggzutrecht.nl
* Wilma Boevink (030) 297 11 00
Nationaal Verslavingsdebat
In het Beatrixtheater van de jaarbeurs wordt op 27 maart van
10.00-16.00 uur het Nationaal Verslavingsdebat gehouden. Het debat,
waaraan ook wordt meegewerkt door het Trimbos-instituut, vormt de kern
van het 'kennisfestival' waarmee de Universiteit van Utrecht
zijn 365-jarig bestaan viert. Inschrijven kan bij
m.vandenadort@med.uu.nl of schriftelijk bij het Rudolf Magnus
Instituut, postbus 85060, 3508 AB Utrecht. Het debat is gratis, de
lunch kost dertig gulden.
Dat een universiteit verslaving en middelengebruik als hoofdthema
kiest is opmerkelijk. Onderzoek op dit gebied is onderontwikkeld. Maar
de Universiteit Utrecht kijkt vooruit. Deze instelling constateert dat
in de samenleving weinig bekend is over verslaving en middelengebruik
en dat de meningen uiteenlopen. Voldoende reden om de stand van zaken
op te maken.
Aan de orde komen:
* De rol van de hersenen in middelengebruik tegenover de rol van de
cultuur (house parties). Rien Verbaten, hoogleraar
psychofarmacologie treedt hier in het krijt tegen criminoloog Dirk
Korf.
* Gedogen of niet? Sociaal-wetenschapper Peter Cohen laat zich
misschien verleiden tot een pleidooi voor supermarktheroïne,
Kamerlid Wim van der Camp zal aandringen op drooglegging;
* Gokken: je geld of je leven? Hier kruizen socioloog Henk Garretsen
en directeur Sjef Czyzewski de degens;
* De rol van de antisociale persoonlijkheid. Psychiater Herman van
Praag benadrukt de rol van ziekte, opponent Eric van Ree kiest
voor de interpretatie van `zinvol gedrag';
* Op zoek naar hulp? Hier variëren de opties van gedwongen
opsluiting (Adèle Hoekstra) tot het gedogen van crack-kelders
(dominee Hans Visser);
* Het debat eindigt met een taxatie van de uitkomst van
lange-termijn druggebruik. Worden de gebruikers gezond wakker
omdat bijvoorbeeld heroïne niet zo schadelijk is (Arno Adelaars)
of moeten zij hersenschade voor lief nemen (Melchior Hoes)?
De belangrijkste informatiebron voor het debat vormt het Jaarbericht
2000 van de Nationale Drug Monitor, die tegen die tijd van de persen
is gerold.
* Henk Rigter (030) 297 11 00
2|01
Nummer 2, 22 februari 2001
Colofon
Het Trimbos-instituut is een onafhankelijk landelijk kenniscentrum
voor de GGZ en verslavingszorg met als doel de geestelijke gezondheid
van mensen te bevorderen.
Nieuwsflitsen voorziet mensen die betrokken zijn bij de GGZ en
verslavingszorg kort en bondig van informatie over activiteiten,
diensten, producten en resultaten van het Trimbos-instituut.
Nieuwsflitsen mag vrijelijk worden gekopieerd en verspreid.
Redactie
Henk Maurits,
email: hmaurits@trimbos.nl
Henk Verburg,
e-mail: hverburg@trimbos.nl
Opmaak
Heidie Wisselo
Adreswijzigingen
Peter Stark,
e-mail: pstark@trimbos.nl
Belangrijke telefoonnummers
Bestellingen 030 297 11 00
Bibliotheek 030 297 11 17
Mediatheek 030 297 11 13
Helpdesk Preventie (LSP/LOP) 030 297 11 51
Drugs Informatie Lijn 0900-1995
Trimbos-instituut
Netherlands Institute of Mental Health and Addiction
Da Costakade 45
Postbus 725 3500 AS Utrecht
Telefoon (030) 297 11 00
Fax (030) 297 11 11
Homepage
Copyright © 2001 Trimbos-instituut All rights reserved.