Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
http://www.minszw.nl
MINSZW: Toespraak staatssecretaris Verstand bij Zij-aan-zij
Nr. 2001/35
7 maart 2001
Embargo:
8 maart 2001 tot
12.30 uur
Staatssecretaris Verstand: glazen muur rond gemeenteraad.
'Met het fenomeen glazen plafond zijn we intussen bekend. Het begint
er nu sterk op te lijken dat rond de gemeenteraad een glazen muur is
opgetrokken. Want hoe is anders te verklaren dat vrouwen in de
gemeentepolitiek zeer welkom zijn - althans dat zeggen politieke
partijen zelf- en toch de afgelopen tien, vijftien jaar het percentage
vrouwen hardnekkig rond de 22-23% blijft schommelen?'
Dit zei staatssecretaris Verstand bij het in ontvangst nemen van het
manifest Zij-aan-zij in de Raad. Het manifest is ondertekend door een
zestigtal vrouwelijke burgemeesters. De manifestatie vond plaats in
Nieuwspoort op 8 maart in Den Haag in het kader van internationale
vrouwendag.
Het aantal vrouwen in het Nederlandse parlement groeit gestaag. Maar
in de lokale politiek is duidelijk sprake van stagnatie. Omdat het
kabinet hecht aan een goede afspiegeling van de burgers zijn met name
voor de gemeenteraad ambitieuze streefcijfers geformuleerd. 'Van 23%
nu naar 35% in 2004 en voor 2010 zouden we op 45% moeten uitkomen'
aldus staatssecretaris Verstand.
Toespraak door staatssecretaris A.E. Verstand-Bogaert bij het in
ontvangst nemen van het manifest Zij-aan-zij in de Raad op 8 maart
2001 in Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag.
Dank voor dit Manifest van ruim 60 vrouwelijke burgemeesters. Met dit
manifest ondersteunen zij de actie Zij-aan-zij in de Raad van de
Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk
Staatsburgerschap. De vereniging doet haar naam eer aan. Op de bres
staan voor democratische rechten voor vrouwen loopt als een rode draad
door haar geschiedenis. En zeker de leden van de werkgroep M/V 50/50
voeren met grote inzet en vasthoudendheid strijd voor een eerlijke
verdeling van de macht. Dit jaar vraagt u op internationale vrouwendag
aandacht voor de positie van vrouwen in de gemeenteraad.
Ik sta aan uw kant.
Ik ben het er van harte mee eens dat het aandeel van vrouwen in de
gemeenteraad omhoog moet. Met het fenomeen glazen plafond zijn we
intussen bekend. Het begint er nu sterk op te lijken dat rond de
gemeenteraad een glazen muur is opgetrokken.
Want hoe is anders te verklaren dat vrouwen in de gemeentepolitiek
zeer welkom zijn - althans dat zeggen politieke partijen zelf - en
toch de afgelopen tien, vijftien jaar het percentage vrouwen
hardnekkig rond de 22-23% blijft schommelen?
We zien in de politiek op allerlei niveaus vooruitgang. Met de
vertegenwoordiging in het Europarlement gaat het redelijk. Het aantal
vrouwen in het Nederlandse parlement groeit gestaag. Een kabinet
zonder een behoorlijk aandeel vrouwelijke bewindspersonen is
ondenkbaar. En wie zich hardop afvraagt of de volgende
minister-president een vrouw kan zijn, stelt geen onmogelijke vraag.
Maar in de lokale politiek is duidelijk sprake van stagnatie.
Het kabinet hecht aan een goede afspiegeling van burgers op alle
politieke niveaus. Dat betekent dat we niet achterover kunnen leunen
en afwachten hoe de groei doorzet en de stagnatie zichzelf opheft.
Nee, dit kabinet legt de lat bij iedere verkiezing weer een stukje
hoger. We handhaven de streefcijfers en per verkiezing worden de
streefcijfers met 5 % opgehoogd tot evenredige deelname van vrouwen is
bereikt. En met name voor de gemeenteraad gaat het om ambitieuze
streefcijfers. Van 23% nu naar 35% in 2004 en voor 2010 zouden we op
45% moeten uitkomen.
De actie Zij-aan-zij-in de Raad is dus zeer noodzakelijk. Maar er is
meer nodig. Om te beginnen politieke steun van alle betrokken
partijen. Alleen dan kunnen in de glazen muur bressen van betekenis
worden geslagen.
U vraagt in uw manifest aan de regering en aan het parlement 'al wat
in hun bevoegdheid en gezagspositie ligt in te zetten om te bereiken
dat binnen afzienbare tijd een evenredige verdeling van raadszetels
tussen vrouwen en mannen tot stand komt'.
Ik heb de vraag breder opgevat. Overigens zonder de pretentie namens
het hele Binnenhof te spreken. Ik denk dat je 4 vragen kunt stellen:
wat kunnen regering en parlement doen, welke taak hebben politieke
partijen, wat zijn de mogelijkheden op gemeentelijk niveau en wat
kunnen vrouwenorganisaties bijdragen?
Regering en parlement kunnen faciliteren en stimuleren.
Ik was buitengewoon blij dat minister De Vries onmiddellijk op mijn
voorstel inging om een grondwetswijziging in gang te zetten die
tijdelijke vervanging van Eerste en Tweede Kamerleden mogelijk maakt.
Een eerder voorstel voor zwangerschaps- en bevallingsverlof voor
politieke ambtsdragers is een paar jaar geleden jammerlijk gesneuveld
in de Eerste Kamer.
Ik kan me niet voorstellen dat minister De Vries het deze keer niet
zou redden. Een grondwetswijziging is een zware procedure, maar het
moet lukken. Want dan zijn we ook in staat om zwangerschaps- en
bevallingsverlof met een eenvoudige wet te regelen voor lokale
politici. Dan kunnen we een belangrijke drempel slechten. Want over
glazen muur gesproken: het is een ontmoedigend signaal dat vrouwen
zich niet even uit de politiek kunnen terugtrekken om een kind te
krijgen. Daar moet ruimte voor zijn.
Minister De Vries heeft de Tweede Kamer ook een aantal voorstellen
gedaan waardoor er voor provinciale en gemeentelijke politici
voorzieningen komen om arbeid en zorg beter te kunnen combineren. Wat
we van het bedrijfsleven verwachten moet ook in de politiek mogelijk
zijn.
Er is dus beweging. Maak gebruik van uw invloed om de zaak te
bespoedigen.
Met de totstandkoming van het Meerjarenbeleidsplan Emancipatie hebben
we met het ministerie van Binnenlandse Zaken een behoorlijk aantal
projecten afgesproken om allochtone vrouwen, jong talent en grijs
élan, meer bij het politieke handwerk te betrekken. Ik geloof sterk in
de .kweekvijvergedachte.. Die manier van werken levert namelijk
resultaat op. De .kweekvijver. allochtone vrouwen in de politiek heeft
in 1998 daadwerkelijk vrouwelijke allochtone raadsleden opgeleverd.
Daar gaan we mee door.
Dus breng allochtone vrouwen, jongeren of ouderen, bij elkaar voor
training, scholing en stages. Dat hoeft niet persé binnen
partijverband. Dat kan ook partijoverstijgend. Dat vraagt natuurlijk
wel moed. Maar het begint te werken. In het kader van de
vernieuwingsimpuls .Dualisme en lokale democratie. worden allerlei
onorthodoxe mogelijkheden beproefd en inspirerende projecten opgezet.
Wellicht kan Zij-aan-zij-in de Raad zich ook melden.
Welke taak hebben politieke partijen?
Wat mij bezighoudt is de vraag waarom politieke partijen het wel voor
elkaar krijgen bij landelijke verkiezingen een behoorlijke
man/vrouw-verhouding te bewerkstelligen en lokaal veel minder.
Is het omdat de landelijke verkiezingen zo sterk in de aandacht van de
media staan? En dat men er dus veel meer belang bij heeft om een goede
afspiegeling van de kiezers op de lijst te presenteren om zo kiezers
aan zich te binden? Ik weet niet of ik dit effect overschat, maar het
zou me niet verbazen.
Zeker is dat politieke partijen voor hun landelijke lijsten actief
vrouwen gaan zoeken en niet afwachten. Het zou heel goed zijn als
politieke partijen deze actieve houding ook wisten te vertalen naar
het plaatselijke niveau. Zichtbare participatie van vrouwen is daar
net zo belangrijk. De gemeenteraad is het hart van onze democratie.
Daar worden belangrijke beslissingen genomen die burgers vaak direct
raken.
Dat brengt mij bij het gemeentelijk niveau.
Bij discussies over het glazen plafond blijkt iedere keer weer dat de
factor cultuur zeer belangrijk is. Waarom zou dat bij de glazen muur
anders zijn?
Het gemeentebestuur - raad en college samen - zouden moeten nagaan of
er iets is in de organisatie, in de politieke cultuur, dat vrouwen
ervan weerhoudt om zich beschikbaar te stellen voor een politieke
functie. Dat kan verrassende resultaten opleveren. Een groot bedrijf
meldde laatst dat het een dergelijke exercitie had gedaan. De
doorstroming van vrouwen stagneerde en alhoewel men het idee had een
vrouwvriendelijk bedrijf te zijn, was de uitkomst schokkend. Men moest
bekennen dat in wezen de mannelijke cultuur domineerde. Als zo.n
inzicht doorbreekt, kun je ook daadwerkelijk stappen in de goede
richting ondernemen. En dat vraagt meer dan vrouwen binnenhalen. Het
gaat er vooral om ze te behouden.
Want ook dat is een belangrijke factor in de lokale politiek. Het ligt
niet alleen aan een gebrekkige instroom. Veel vrouwen verlaten
tussentijds de politiek of houden het bij één termijn. De combinatie
arbeid/zorg en politiek is blijkbaar vaak net één domein teveel. Zeker
als de daar heersende cultuur vrouwen niet aanspreekt. En dan valt het
minst aantrekkelijke domein af.
En toch. Er kan heel veel. De zaak hoeft niet vast te blijven
zitten.
Burgemeesters ondernemen acties om jonge kiezers bij de politiek te
betrekken. Dat kan ook doelgericht naar vrouwen. Een
advertentiecampagne - partijoverstijgend - kan heel goed werken. En
waarom zou het gemeentebestuur geen subsidie verlenen om - alweer
partijoverstijgend - cursussen op te zetten voor vrouwelijk talent?
Gerichte actie helpt. In de gemeente Zutphen hebben we op deze manier
in een klap 12 brandweervrouwen kunnen werven. Punt is: je moet het
gewoon doen.
Ik denk dat enige financiële ondersteuning vanuit de gemeente ook op
haar plaats is. Het bevorderen van vertegenwoordiging van vrouwen mag
geld kosten. Zij-aan-zij in de Raad heeft ideeën genoeg. Ideeën die
effect kunnen hebben. En mocht Zij-aan-zij-in de Raad in een gemeente
soms ontbreken, dan is het altijd mogelijk een adhoc-commissie
.vertegenwoordiging vrouwen in de politiek. in te stellen. Met budget
en met een duidelijke opdracht: ontwikkel ideeën in de aanloop naar de
verkiezingen.
De actie Zij-aan-zij-in de Raad komt op een uitgelezen moment. Volgend
jaar zijn de verkiezingen. Ik hoop dat u veel steun ondervindt. Bij
politieke partijen, bij het gemeentebestuur en bij uw
collega-vrouwenorganisaties.
Vrouwenorganisaties - ik noemde ze als vierde speler - kunnen een
belangrijke rol spelen. Het is vandaag internationale vrouwendag, ik
adviseer u komend jaar de glazen muur te bestormen. Onderschat uw
invloed niet. Het maakt indruk als je de publieke tribune bevrouwt en
aandacht voor Zij-aan-zij-in de Raad vraagt, concrete suggesties doet
en de media interesseert.
We gaan een druk jaar tegemoet. Ik wens u veel succes.
08 mrt 01 12:30