Smeltende gletsjers gemeten
NWO-onderzoekers van de Universiteit Utrecht hebben gemeten hoe de
gletsjers op Groenland smelten. De klimatologen kunnen nu veel beter
voorspellen hoeveel warmte uit de lucht naar het ijs wordt
overgedragen. De gegevens verbeteren het model dat de stijging van de
zeespiegel berekent.
Ongeveer de helft van de huidige zeespiegelstijging wordt bepaald door
het smelten van ijskappen en gletsjers. Zonnestraling en warme lucht
zorgen dat de gletsjer smelt. Hoe dat smelten precies in zijn werk
gaat, was lange tijd niet nauwkeurig bekend.
Berekeningen aan warme lucht bijvoorbeeld, waren tot nu toe altijd
gebaseerd op kennis over luchtlagen boven land, terwijl de luchtlaag
boven gletsjers heel anders in elkaar zit. De Utrechtse onderzoekers
hielden wel rekening met de bijzondere omstandigheden die zich bij
gletsjers voordoen.
De klimatologen hebben een wiskundig model ontwikkeld dat het gedrag
van valwinden nabootst. Deze valwinden worden veroorzaakt door het
hellende gletsjeroppervlak en de koele, zware lucht boven het ijs. De
gletsjers nemen de energie op die de dalende wind met zich meebrengt.
Dit heeft tot gevolg dat het ijs sneller smelt dan zonder wind.
De luchtstroom blijkt meer dan een derde van het smelten voor zijn
rekening te nemen. Het andere deel komt door de straling van de zon.
Boven land is de zonnestraling veel belangrijker voor de opwarming,
dan boven ijs. Dat komt doordat het ijs veel straling weerkaatst en
deze dus niet in warmte omzet.
De onderzoekers zijn nog bezig met het uitwerken van de
stralingscomponent. Het model dat het smelten van de ijslagen
voorspelt, wordt dan ook de komende tijd aangevuld met gegevens over
straling. Uiteindelijk ontstaat dan een preciezer beeld van het
aandeel dat Groenland bijdraagt aan de stijging van de zeespiegel. De
onderzoekers zijn de afgelopen tien jaar elke zomer naar Groenland
geweest voor het verrichten van metingen. Ze ontdekten daar onder
andere dat als de temperatuur van de lucht ver boven het ijs met een
graad stijgt, de temperatuur op twee meter boven het ijs maar met 0,3
graden stijgt. Het ijs houdt de erboven aanwezige lucht koel. Dit is
een belangrijk gegeven voor klimaatstudies die deze
twee-meter-temperatuur gebruiken.
Nadere informatie bij:
* drs. Bruce Denby (UU, Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek)
* tel. (030) 2533155 of (030) 2533275 (secr.), fax (030) 2543163
* e-mail b.denby@phys.uu.nl
* Promotie 19 maart
Precies een jaar voordat de foto is gemaakt, hing de hoogtemeter op de voorgrond slechts een meter boven het ijs. Het Groenlandse ijs smelt zomers in drie maanden vier meter. Bronvermelding: foto B. Denby