23-3-01
DaimlerChrysler AG brengt s werelds eerste bussen met brandstofcel op
de markt
In april van vorig jaar werd de inzet aangekondigd van zon dertig door
brandstofceltechnologie aangedreven bussen. Op 20 maart j.l. is dit
demonstratieproject officieel van start gegaan met de
deelnamebevestiging door vertegenwoordigers van de betrokken Europese
busvervoermaatschappijen. Zij ondertekenden de koopcontracten voor elk
drie stadsbussen van het type Mercedes-Benz Citaro met
brandstofcelaandrijving. De contractafsluiting had plaats in
Amsterdam, een stad die zeer nauw betrokken is bij dit geavanceerde
project. Eind volgend jaar en in de loop van 2003 worden de bussen met
de milieuvriendelijke en stille brandstofceltechnologie afgeleverd,
onder meer aan het Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam (GVB). Het gaat
hierbij om een wereldprimeur: de eerste in kleine serie gebouwde
voertuigen met brandstofcel die op de markt worden gebracht.
Behalve in Amsterdam zullen de Citaro-brandstofcelbussen ook worden
ingezet in Barcelona, Hamburg, Londen, Luxemburg, Porto, Stockholm,
Stuttgart en Reykjavik. Het zijn steden die geografisch en
klimatologisch een waardevolle mix van onderzoeksresultaten kunnen
opleveren bijvoorbeeld Porto en Stuttgart door het geaccidenteerde
karakter, Reykjavik door de extreme koude. Amsterdam en Londen geven
een goed gemiddelde.
De verwachting luidt dat EvoBus GmbH, een volle dochter van
DaimlerChrysler AG die verantwoordelijk is voor de Europese
busactiviteiten, op korte termijn onderhandelingen afsluit met nog
meer in het project geïnteresseerde steden.
De verkoop van rond dertig brandstofcelbussen betekent een succesvolle
intrede in de markt voor nieuwe technologie en bewijst de
aantrekkelijkheid van het brandstofcelprincipe als milieuverantwoorde
en doelmatige aandrijving van de toekomst, ook voor openbaar
stadsvervoer, zegt Wolfgang Diez, directeur van Mercedes-Benz/Setra
bussen, een divisie van DaimlerChrysler AG. Wij zijn zeer verheugd dat
we onze klanten als eerste automobielfabrikant ter wereld deze
baanbrekende technologie kunnen aanbieden voor de milieubelaste
stadsgebieden. De deelnemende vervoerbedrijven zullen door dit project
een voortrekkersrol vervullen. Zij grijpen de kans aan om met deze
innovatieve techniek vroegtijdig ervaring op te doen op het gebied van
zowel de voertuigen zelf als de infrastructuur, aldus Diez. Prof. Dr.
Ferdinand Panik, verantwoordelijk voor alle brandstofcelprojecten bij
Daimler Chrysler AG, voegt hieraan toe: Wij hebben met deze
technologie al heel veel succesvol getest. Nu gaat het om de
dagelijkse praktijk, de evaluatie door de klant.
Amsterdam als bakermat
André Testa, algemeen directeur van het Gemeentevervoerbedrijf
Amsterdam, verklaart waarom hij heeft besloten te participeren in het
brandstofcelproject: Onze onderneming wil graag bijdragen aan duurzame
technologische ontwikkelingen in het openbaar stadsvervoer. Daarom
hebben wij verschillende initiatieven genomen op het gebied van
voertuigtechnologie. Bij de recente vernieuwing van onze vloot bussen
en trams hebben wij al gestreefd naar gebruik van toepasbare
innovaties en ontwikkelingen die het milieu ontlasten, minder geluid
produceren en kostenbesparend zijn. Daarom is het logisch dat wij ook
betrokken zijn bij dit project met de geavanceerde
brandstofceltechnologie. Deze is immers gebaseerd op de toepassing van
waterstof als belangrijke energiebron voor de toekomst. Zulke bussen
verbruiken geen dieselolie en hebben geen emissies anders dan pure
waterdamp. Wij hebben hoge verwachtingen van het aanstaande
experiment. Op deze wijze levert onze onderneming een belangrijke
bijdrage aan het nationale milieubeleid.
Ing. Henk Waling, technisch directeur van het GVB, werd aan de
vooravond van de contractondertekening gekozen tot voorzitter van het
Tien-stedenproject, dat gaandeweg de besprekingen tot de Fuel Cell Bus
Club werd gedoopt. Waling: Dit project staat los van ons dagelijkse
bedrijf. Het milieugat tussen onze schone-dieselbussen en Nul-emissie
is al heel klein. Hoewel er van de dieseltechnologie nog verdere
verfijningen worden verwacht, doen we nu een volgende stap. En dat is
de 0-emissie door middel van brandstofcelaandrijving, een in
ontwikkeling zijnde technologie die toekomst heeft. Alle
participerende steden hebben een werkpakket. De deelnemende partijen
in Amsterdam zullen onderzoeken welke uitwerking stadsspecifieke
omstandigheden hebben. Ook wordt in Amsterdam een haalbaarheidsstudie
gedaan naar de duurzame productie van waterstof, een belangrijk
element in het gehele project. Ingenieur Waling: Het GVB werkt hierin
samen met de Milieudienst Amsterdam (MDA), de Gemeentelijke Dienst
Afvalverwerking, Shell Hydrogen en Nuon. Laatstgenoemde drie partijen
zullen met name de milieuverantwoorde productie en verspreiding van
waterstof ontwikkelen. Daarbij richt de MDA zich vooral op veiligheid
en regelgeving.
EvoBus GmbH zal de stadsbussen met lage vloer van het type
Mercedes-Benz Citaro, voorzien van brandstofcelaandrijving,
produceren. De prijs voor de uitvoering met links stuur bedraagt 1,25
miljoen Euro per stuk. Inbegrepen is een omvangrijk servicepakket voor
twee jaar. Gedurende deze periode zullen alle betrokkenen bij het
project gezamenlijk ervaringen en technische gegevens verzamelen en
evalueren met betrekking tot de praktische inzet van de bussen en de
waterstofinfrastructuur. Deze informatie wordt gebruikt voor de
verdere ontwikkeling van de brandstofcelaandrijving en de
infrastructuur, met het oog op de serieproductie.
Voor de brandstofvoorziening van de bussen bouwen de vervoerbedrijven
op de thuisbases speciale tankstations voor waterstof in gasvorm. BP
Amoco en een aantal andere brandstofproducenten, zoals Shell en Nuon
voor Amsterdam, zijn partners in de opbouw van de
waterstofinfrastructuur. Een aantal van hen zal zich vervolgens ook
bezighouden met de bedrijfsvoering van de tankstations, om zelf
ervaring op te doen met dit aspect van alternatieve brandstoffen.
Uiteraard gaat aan de inzet van de bussen een uitgebreide scholing en
training van alle betrokkenen vooraf, van de chauffeurs tot en met de
serviceploeg, zegt ingenieur Waling.
De deelnemende Europese vervoerbedrijven worden bij de financiering
van het project ondersteund door de Europese Commissie, in het kader
van het 5e programma voor onderzoek en technologie. De kosten voor het
Amsterdamse experiment worden geraamd op ruim dertien miljoen gulden
voor de gehele proefperiode van vijf jaar. Zon vijftig procent hiervan
zal worden gedekt door subsidies van de Europese overheid en door
rijksoverheidsbijdragen. Het GVB en de gemeente Amsterdam zullen ruim
eenderde van de kosten voor hun rekening nemen. Het restant, ongeveer
vijftien procent, wordt opgebracht door de industriële partners.
Toepassing van herwinbare energie
Waterstof en methanol zijn geschikte brandstoffen voor
brandstofcelvoertuigen. Beide brandstoffen kunnen op regeneratieve
basis, ofwel uit herwinbare bronnen, worden geproduceerd. Daarom biedt
de brandstofcel de reële mogelijkheid om op de lange termijn een
duurzaam complement te worden van de aardolie-monocultuur.
De productie van brandstoffen voor stadsvervoer is momenteel voor 95 procent gebaseerd op aardolie. De rest bestaat uit kolen, kernenergie en aardgas. De Citaro brandstofcelbussen rijden op waterstof. Voor deze bussen wordt de waterstof voor 40 procent geproduceerd uit herwinbare energiebronnen, zoals windkracht, zonne-energie en waterkracht. Aardgas, dat tegenwoordig in verschillende werelddelen nog in grote hoeveelheden beschikbaar is, vertegenwoordigt nog eens 40 procent, en de resterende 20 procent is nog afkomstig van aardolie.
De brandstofcelbussen zijn uit oogpunt van milieu en duurzaamheid
uiterst waardevol, zegt Wolfgang Diez van Mercedes-Benz/Setra bussen.
In de eerste plaats rijden de bussen emissieloos en in de tweede
plaats wordt de brandstof op lange termijn grotendeels geproduceerd
uit herwinbare energie.
Mercedes-Benz Citaro met brandstofcelaandrijving
De twaalf meter lange Mercedes-Benz Citaro met lage vloer en
brandstofcelaandrijving heeft afhankelijk van het toepassingsgebied
een actieradius van 200 tot 250 kilometer. De bus heeft al naar gelang
de gekozen uitvoering - een vervoerscapaciteit van circa zeventig
passagiers. Drie deuren waarborgen vlot in- en uitstappen. De
topsnelheid bedraagt rond 80 km/h. De brandstofcel-unit met meer dan
200 kW (uitgangs)vermogen, die wordt ontwikkeld en gebouwd door
DaimlerChrysler-dochter Xcellsis, en de gasflessen waarin de waterstof
wordt gecomprimeerd tot een druk van 350 bar, zijn op het dak
gemonteerd. De aandrijfunit bestaande uit de elektromotor, de
versnellingsbak en de aandrijfassen bevinden zich onder het achterste
gedeelte van de bus.
Na de succesvolle introductie in 1997 van de Mercedes-Benz Citaro met
lage vloer heeft dit programma lijnbussen een goede positie in de
markt verworven. Deze serie omvat stads- en streekbussen. De
Mercedes-Benz Citaro is beschikbaar als 12 meter-uitvoering, als
drie-asser van 15 m lengte en als gelede bus met lage vloer van 18 m.
Het technische concept van de Citaro leent zich uitstekend voor de
toepassing van brandstofceltechnologie.