EXPOSITIE OVER RADEN ADJENG KARTINI, PIONIERSTER VAN DE INDONESISCHE
VROUWENBEWEGING, IN JAKARTA
Het Algemeen Rijksarchief stelt expositie samen over Kartini en andere
vrouwen die een belangrijke stempel hebben gedrukt op de
vrouwenemancipatie in Indonesië.
Op verzoek van de Nederlandse Ambassade in Jakarta heeft het Algemeen
Rijksarchief een tentoonstelling georganiseerd over de Indonesische
vrouwenstrijdster Kartini en over andere vrouwen die in haar voetspoor
traden. De expositie Celebrating Indonesian Women: Kartini and other
women who made a difference laat een grote verscheidenheid aan
documenten zien (foto's, brieven, kamerstukken, regeringsrapporten,
verslagen) over de Indonesische vrouwenbeweging van 1900 tot heden. Op
29 maart opent de Indonesische vrouwelijke onderminister voor
Vrouwenzaken de tentoonstelling in het Erasmushuis in Jakarta. De
tentoonstelling kwam tot stand met medewerking van het Arsip Nasional
Republik Indonesia (ANRI), het Internationaal Instituut voor Sociale
Geschiedenis (IISG), het Koninklijk Instituut voor Taal, Land en
Volkenkunde, het Koninklijk Instituut voor de Tropen, het
Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging
(IIAV) en de Indonesi-sche vrouwenbeweging Yayasan Jurnal Perempuan.
Wie was Kartini
Raden Adjeng Kartini was de dochter van een regent van Djapara. Ze
werd geboren op 21 april 1879, in een tijd waarin vrouwen nauwelijks
rechten hadden. Kartini had het geluk dat ze Nederlands kon lezen,
schrijven en spreken, een voorrecht dat vele andere vrouwen onthouden
werd. Kartini was voorvechtster van de emancipatiebeweging. Ze wilde
dat elke vrouw onderwijs kreeg omdat zij "een heilige taak" te
volbrengen had. Als vrouwen onderwijs kregen was de vooruitgang van de
vrouw slechts een kwestie van tijd. De gedachten van Kartini om
Indonesische vrouwen te ontwikkelen zijn vastgelegd in haar
verzameling brieven Van duisternis tot licht. Deze brieven zijn tussen
1899 en 1904 geschreven en behandelen het leven van de familie, de
zeden en gewoonten, de achterstand van de vrouw en Kartinis ideeën
over het geluk van haar volk. Zij stierf in 1904, 24 jaar oud.
Brieven
Pas jaren na haar dood verwierf Kartini bekendheid, voornamelijk door
de uitgave van haar brieven. Zij had veel gecorrespondeerd met
Nederlandse vrienden, in Indië zelf maar ook in Nederland. Een van
haar correspondentievriendinnen was Stella Zeehandelaar die zij nooit
persoonlijk ontmoet heeft, maar met wie Kartini correspondeerde nadat
zij een advertentie geplaatst had in een damestijdschrift. In haar
brieven zette Kartini haar denkbeelden uiteen. Een fragment uit haar
brief aan Stella van 23 augustus 1900: "Nee, de werkelijk ontwikkelde
vrouw kan zich onmogelijk gelukkig voelen in de Inlandse maatschappij.
Er staat tot dusver slechts één weg open om deel te nemen aan de
maatschappij en dat is trouwen. En hoe die huwelijken zijn in de
Inlandse maatschappij zal u wel niet onbekend zijn, u, die al zo lang
op Java is. O, wij vinden het goddelijk, dat uw echtgenoot aan meisjes
opvoeding en ontwikkeling wil geven, maar laat daarnaast ook een
vakopleiding staan." (bron: website "Knooppunt Leidse
Geschieddidactiek", over Kartini)
Uitstraling
Kartini's inzet voor vrouwenrechten heeft vele andere vrouwen aangezet
tot emancipatorische activiteiten. Ook herinneren allerlei
organisaties in de hele wereld en in Nederland ons aan Kartini. Er
zijn scholen, klinieken en fondsen naar haar genoemd.
Te verwachten vervolgactiviteiten
* Op 21 april 2001 organiseert het Erasmushuis in Jakarta een groot
nationaal seminar over dit onderwerp. De verwachting is dat ca.
200 vrouwen en mannen zullen deelnemen. Een van de sprekers is
Pramudya Ananta Tur.
* De gemeente Den Haag zal op 21 april 2001 de Kartiniprijs
uitreiken aan een persoon of instelling die zich bijzonder
verdienstelijk heeft gemaakt voor de ontwikkeling van allochtone
vrouwen en meisjes. Den Haag overweegt de expositie in 2002 naar
Nederland te halen. ·
* Op 29 april wordt de tentoonstelling Celebrating Indonesian Women:
Kartini and other women who made a difference in Yogya geopend. Er
zal een stijlkamer worden ingericht met meubels uit de tijd van
Kartini.
* Na 29 april zal de tentoonstelling door Indonesië rondreizen.
Roehana Kuddus, omringd door leerlingen. Net als Kartini streefde zij
naar verbetering van de positie van vrouwen.
Deze foto is te zien op de expositie
(bron: Yayasan Jurnal Perempuan)