Parfum lokt vlieg in val
In een project van de NWO-Technologiestichting STW zijn Groningse
onderzoekers nagegaan hoe de neus van de huisvlieg reageert op
geurcomponenten uit onder andere oud varkensvlees, brood en
kippenmest. De opgedane kennis moet in de toekomst leiden tot
efficiëntere vliegenvallen in bijvoorbeeld stallen.
Vliegen laten zich lokken met ontbindende en gistende substanties.
Deze zijn echter niet praktisch in een vliegenval omdat ze snel
uitdrogen en veel onderhoud vergen. Synthetische geurmengsels die
aantrekkelijk zijn voor huisvliegen lijken een handiger lokaas. Om te
bepalen welke stoffen aantrekkelijk zijn voor de vlieg onderwierpen
biologen van de Rijksuniversiteit Groningen het reukorgaan van de
huisvlieg aan een onderzoek.
De huisvlieg neemt geuren waar met speciale cellen in de reukharen.
Als geurmoleculen aan de reukcel binden, ontstaan stroompulsjes naar
het brein. Een elektrode die tegen de basis van de reukhaar is
geplaatst kan de stroompjes meten en zo de reactie van een reukcel op
een geurstimulus bepalen. Het STW-onderzoek toont aan dat de meeste
reukcellen reageren op verscheidene geuren. Er zijn slechts enkele
gespecialiseerde reukcellen die één geur onderscheiden.
De onderzoekers maten intensieve reacties bij prikkeling met
1-octen-3-ol, een stof aanwezig in vlees en 3-methylfenol uit
kippenmest. Deze stoffen fungeren voor vliegen als een aantrekkelijk
parfum. Maar ook voor minder voorspelbare geurstoffen bleken vliegen
gevoelig.
Omdat vliegenvallen goed moeten werken in bijvoorbeeld stallen en
andere ruimten met complexe geurmengsels, hebben de onderzoekers
proeven gedaan in de aanwezigheid van achtergrondgeuren. De vlieg
bleek zich niet veel aan te trekken van de achtergrondgeur. Een
effectief gebruik van lokstoffen of afstotende stoffen in ruimten waar
reeds een sterke geur hangt, lijkt dus goed mogelijk.
De onderzoekers concluderen dat het gebruik van de voorgestelde aantrekkelijke mengsels in vallen effectief kan zijn voor het verbeteren van de bestrijding van een hele populatie huisvliegen. De mengsels werken bij zowel jonge als volwassen vliegen, mannetjes als vrouwtjes, kleine als grote vliegen en in zowel schone ruimten als in ruimten waar al een sterke geur hangt. In de toekomst moeten gedragsproeven met vliegen aantonen of de synthetische mengsels inderdaad bruikbaar zijn als lokstof in vliegenvallen.
Nadere informatie bij:
* drs. Frits Kelling (RUG, Dierfysiologie)
* tel. (050) 3632366 of (050) 3632145, fax (050) 3635205
* e-mail f.j.kelling@biol.rug.nl
* Promotie 6 april
De neus van de huisvlieg bestaat uit twee antennen tussen de ogen (zie detail-foto) en twee palpen onder de kop, hangend aan de zuigsnuit.