CENTRAAL PLANBUREAU
Onderwerp: persbericht
Nummer:7
Datum: 10 april 2001
Inlichtingen bij: Marc Pomp (tel: 070-3383408), of bij Jacqueline
Timmerhuis (tel: 070-3383477).
Concurrentieprikkels voor scholen
Concurrentie tussen scholen kan een belangrijk middel zijn voor een
efficiënte benutting van de deskundigheid die binnen scholen aanwezig
is. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) heeft marktwerking in het
onderwijs binnen zekere grenzen daarom gunstige effecten.
De belangrijkste prikkel om te komen tot effectieve concurrentie
tussen onderwijsinstellingen is thans de vrije schoolkeuze voor
ouders, leerlingen en studenten. Andere (mogelijke)
concurrentieprikkels zijn:
* Prestatie-afhankelijke teambeloning.
* Private aanbieders in het beroepsonderwijs niet langer uitsluiten
van publieke bekostiging.
* Het opstellen en publiceren van ranglijsten, zoals een scholen
top-5 van instellingen voor secundair beroepsonderwijs.
* Openbaarheid van schoolprestaties; huidige prestatie-indicatoren
geven echter geen goed beeld van de bijdrage van scholen aan de
prestaties van leerlingen.
* In het hoger onderwijs: collegegeld-differentiatie, selectie aan
de poort, en publieke bekostiging van private
onderwijsinstellingen.
Dit schrijft het Centraal Planbureau (CPB) in een 'speciaal onderwerp'
over marktwerking in het onderwijs in het vandaag verschenen Centraal
Economisch Plan (CEP).
Concurrentieprikkels
Door de vrijheid van schoolkeuze zijn winstprikkels niet nodig voor
effectieve concurrentie tussen onderwijsinstellingen. Scholen beseffen
immers dat leerlingenaantallen zullen teruglopen indien zij slecht
presteren, te weinig aan onderwijsvernieuwing doen of niet zorgen voor
een prettige sfeer.
Teambeloning op basis van relatieve schoolprestaties kan de
concurrentieprikkel versterken, ook in non-profitinstellingen. Dit
levert een extrinsieke motivatie op om beter te presteren, wat kan
bijdragen aan het verminderen van het aantal vroegtijdig
schoolverlaters en aan betere eindexamenresultaten.
Daarnaast hebben leraren en schoolleiders vaak een sterke intrinsieke
motivatie die de prestaties vergroot. Door hun beroepseer willen zij
zich inzetten voor het behouden of verbeteren van de reputatie van hun
school. Hierop kan worden ingespeeld door het publiceren van
ranglijsten zoals een scholen top-5 voor instellingen van secundair
beroepsonderwijs. Dit zijn vaak scholen met een regionaal monopolie,
zodat het goed is om juist hier marktwerking te bevorderen door
publicatie van ranglijsten. Deze onderwijsinstellingen lopen immers
nauwelijks het risico dat leerlingen of studenten weglopen naar de
concurrent. Via prestatieafhankelijke teambeloning of door het
opstellen van ranglijsten die appelleren aan de beroepseer van de
docenten kunnen deze 'monopolisten' toch tot onderlinge concurrentie
worden aangezet.
Kwaliteitsindicatoren voor scholen
Ouders en leerlingen kunnen inzicht krijgen in de kwaliteit van het
onderwijs door de openbaarmaking van de beoordeling van scholen aan de
hand van indicatoren voor schoolkwaliteit. Dit is op zich een heel
goed instrument om concurrentie te bevorderen. Een veelgehoord nadeel
is het verschijnsel 'teaching to the test': scholen kunnen zich gaan
richten op de gemeten aspecten van het onderwijs onder verwaarlozing
van niet-gemeten onderdelen. Bovendien worden prestaties op sommige
onderdelen thans wel gemeten, bijvoorbeeld taal- en rekenprestaties,
maar daarbij valt niet vast te stellen in hoeverre vooruitgang te
danken is aan de school dan wel aan de ouders. Het ontwikkelen van
betere indicatoren verdient de komende jaren een hoge plaats op de
prioriteitenlijst voor onderwijsonderzoek.
Het Centraal Economisch Plan 2001 (ISBN 90-5833-066-4) is te
verkrijgen bij:
Sdu Servicecentrum uitgeverijen
Postbus 20014
2500 EA Den Haag
Telefoon: (070) 3789880
Telefax: (070) 3789783
Prijs: f 74,50
Tevens is het volledige Centraal Economisch Plan (gratis) beschikbaar
als PDF-file.
| Top | Home | Search | Sitemap |