Inleiding
USP Marketing Consultancy heeft in het kader van de vele geluiden over de
personeelstekorten binnen de bouw, medio april onder ruim 300 bedrijven uit
de bouwbranche geïnventariseerd in welke mate men hieronder te lijden heeft
(de USP Arbeidsmarkt Bouwbarometer). In het onderstaande artikel worden
bevindingen gerapporteerd. De USP Arbeidsmarkt Bouwbarometer is uitgevoerd
onder directeuren van architectenbureaus, hoofdaannemers B&U,
afbouwbedrijven zoals schildersbedrijven, stukadoors en tegelzetters en van
installatiebedrijven (loodgieters en CV-installateurs).
Mate waarin men personeelstekorten heeft
In totaal zijn er circa 20.250 van de onderzochte bedrijfstypen binnen de
Nederlandse bouw actief. Bij deze bedrijven zijn bijna 263.000 personen
werkzaam (bronnen CBS en verschillende brancheverenigingen). Gemiddeld heeft
33% van de onderzochte bedrijven behoefte aan meer personeel. Bij
installateurs en hoofdaannemers B&U is de behoefte het grootst met 40%
respectievelijk 37% van de onderzochte bedrijven. Van de afbouwbedrijven
heeft 28% behoefte aan additioneel personeel en van de architectenbureaus
23%. Verder bleek dat naarmate de bedrijfsgrootte toeneemt er procentueel
meer bedrijven behoefte aan extra personeel hebben.
Bedrijven die extra personeel nodig hebben, willen gemiddeld 3,24 additionele werknemers. Het gemiddeld aantal personen waaraan men behoefte heeft, bij bedrijven die behoefte hieraan hebben, is bij aannemers en installateurs het hoogst (3,81 en 3,49). Te berekenen valt dat bij de onderzochte bedrijfstypen uit de bouw in totaal behoefte is aan meer dan 21.500 additionele werknemers. Uitgaande van het feit dat bij de onderzochte bedrijven momenteel bijna 263.000 personen werkzaam zijn, betekent dit dat er gemiddeld aan 8,21% meer personeel behoefte is.
Ontwikkeling personeelstekort
Gemiddeld heeft 15% van de bedrijven in de bouw het personeelstekort de
afgelopen maanden zien toenemen. Installateurs, afbouwers en architecten
hebben dit tekort het meest zien toenemen (21%, 15% resp. 15%). Slechts 9%
van de bedrijven in de bouw stelt dat het personeelstekort de afgelopen
maanden is gedaald. Hoofdaannemers B&U stellen het meest dat het
personeelstekort de afgelopen maanden gedaald is (12%). Ten aanzien van de
komende maanden verwacht 18% van de onderzochte bedrijven dat het
personeelstekort verder zal toenemen. Slechts 4% denkt dat het
personeelstekort zal dalen. Afbouwers denken gemiddeld het meest dat het
personeelstekort de komende maanden verder zal toenemen (24% van de
onderzochte bedrijven).
Inhuren personeel
Twee mogelijkheden om de personeelstekorten op te lossen zijn het inhuren
van personeel via uitzendbureaus en het inhuren van personeel in het
buitenland. Van de onderzochte bedrijven huurt gemiddeld 27% wel eens
personeel via uitzendbureaus in. Slechts 6% huurt personeel vanuit het
buitenland in. Installateurs maken zowel het meest gebruik van
uitzendbureaus als van personeel vanuit het buitenland (43% resp. 10%).
Afbouwers maken het minst gebruik van uitzendbureaus (11% van de onderzochte
bedrijven). Aannemers B&U het minst van personeel vanuit het buitenland
(3%).
Met het personeel van uitzendbureau is men overwegend tevreden (6% zeer
tevreden en 79% tevreden). Genoemde redenen voor de tevredenheid met
uitzendpersoneel zijn ondermeer: 'personeel is ter zake kundig',
'uitzendpersoneel is flexibel inzetbaar', 'uitzendpersoneel is snel te
verkrijgen' en 'uitzendbureau maakt goede voorselectie en begeleid goed'.
Ten aanzien van personeel dat vanuit het buitenland is ingehuurd, is men
beduidend minder tevreden (16% is zeer ontevreden en 41% is ontevreden).
Genoemde redenen voor de mindere tevredenheid met personeel dat in het
buitenland is geworven zijn ondermeer de taalproblematiek en het feit dat
men in het buitenland andere werkmethodieken heeft en andere materialen
gebruikt en men dus niet zomaar inzetbaar is.
Gevolgen arbeidstekorten
De gevolgen die men ondervindt als gevolg van de arbeidstekorten zijn aan de
hand van een aantal stellingen gemeten. Het volgende kan worden gesteld:
§ Gemiddeld stelt 32% (4% zeer mee eens en 28% mee eens) van de bedrijven in
de bouw dat het personeelsverloop gestegen is vanwege het feit dat het
personeel zich momenteel gemakkelijk elders kan verbeteren. Wezenlijke
verschillen tussen de onderzochte bedrijven zijn er op deze stelling niet.
§ Volgens gemiddeld 79% van de onderzochte bedrijven worden afgegeven
planningen door de tekorten aan personeel steeds moeilijker gehaald.
Installateurs onderschrijven deze stelling het meest (91%).
§ Volgens gemiddeld 77% van de onderzochte bedrijven stijgen de looneisen
als gevolg van de personeelstekorten meer dan gemiddeld. Grote verschillen
tussen de onderzochte bedrijven zijn er in dit kader niet.
§ Volgens 71% van de onderzochte bedrijven duurt het lang voordat vacatures
ingevuld zijn en is het bovendien kostbaar om vacatures te vervullen.
Installateurs zijn relatief gezien het meest eens met deze stelling (76%)
terwijl aannemers B&U deze stelling het minst onderschrijven (66%).
§ Van de onderzochte bedrijven stelt 56% dat vacatures regelmatig als gevolg
van de personeelstekorten met ondergekwalificeerd personeel worden ingevuld.
Afbouwers en installateurs zijn het het meest eens met deze stelling (63% en
58%). Hoofdaannemers B&U stellen relatief gezien het minst vaak dat dit
gebeurd (49%).
Imago campagne
Veelal wordt gesteld dat het imago van de bouw in het algemeen niet goed is
bij potentiële werknemers van buiten de bouw. Hiervan uit redenerend zijn
ook ten aanzien van dit onderwerp enkele stellingen aan de respondenten
voorgelegd. Hieruit bleek het volgende:
§ Van de onderzochte bedrijven vindt 57% dat de bouw zich als branche
voldoende richting de arbeidsmarkt profileert. Afbouwers zijn deze mening
het meest toegedaan (69%).
§ Het merendeel is het oneens (47%) met de stelling dat de bouw een
rommelige en onveilige imago heeft en daardoor minder aantrekkelijk is voor
potentiële werknemers. Installateurs zijn het het meest eens met deze
stelling (42%).
§ Gemiddeld vindt 78% dat de bouw een collectieve campagne zou moeten
starten richting scholieren om aantrekkelijker te worden als toekomstige
arbeidsbranche. Slechts 57% van de ondervraagden vindt dat een dergelijke
campagne richting vrouwen opgestart moet worden en richting allochtonen zou
volgens 67% een campagne opgestart moeten worden. Hoofdaannemers B&U zien
het minst in een campagne richting allochtonen (59% ten opzichte van
gemiddelde van 67%), architecten het meest in een campagne richting vrouwen
(71% ten opzichte van gemiddelde van 57%) en afbouwers het meest in een
campagne richting scholieren (85% ten opzichte van gemiddelde van 78%).
Conclusie
De vele klaagzangen in de bouw over de tekorten aan personeel worden in dit
onderzoek bevestigd. Wanneer er behoefte is aan meer dan 8% extra personeel
ten opzichte van het huidig aantal werkzame personen in de branche kan niet
anders worden gesteld dat de problematiek groot is. Dit uit zich dan ook in
zaken als een stijgend personeelsverloop, alsmaar moeilijker te realiseren
planningen, hogere looneisen en het moeten inzetten van ondergekwalificeerd
personeel. Het inzetten van uitzendkrachten lijkt voor de korte termijn meer
tot resultaat te leiden dan het inhuren van personeel uit het buitenland.
Voor de langere termijn lijkt het opstarten van een collectieve
imagocampagne richting scholieren, vrouwen en allochtonen een essentiële
zaak. Niet zozeer om het imago van de bouwbranche te veranderen, omdat het
daar volgens de geïnterviewden niet zozeer aan schort, maar meer om
potentiële werknemers überhaupt op de bouw te attenderen. Zeker daar vanuit
andere, voor wat betreft de arbeidsmarkt, concurrerende branches dergelijke
campagnes reeds opgestart zijn (het leger, de horeca, supermarkten, etc.).
drs. Jan-Paul Schop
De auteur is als managing partner verbonden aan het onderzoeks- en
marketingadviesbureau USP Marketing Consultancy te Rotterdam. USP voert
continu beschrijvend marktonderzoek binnen de bouwwereld uit, waarbij USP
zich heeft gespecialiseerd in het uitvoeren van exclusieve onderzoeken
waaronder veel klantentevredenheids- en imago onderzoeken. Wanneer u meer
informatie wenst over USP kunt u bellen naar USP (tel: 010-2066900). Ook op
de site www.uspmarketingconsultancy.nl kunt u meer informatie over USP en
door USP uitgevoerde onderzoeken terug vinden.