VPRO
Nederland via RDM betrokken bij omstreden wapendeal VS-Taiwan
PERSINFORMATIE Radio
nieuws uit VPRO De Ochtenden
Nederland via RDM betrokken bij omstreden wapendeal tussen
Verenigde Staten en Taiwan.
Het Nederlandse marinescheepsbouwbedrijf RDM gaat technologie leveren
voor acht diesel-onderzeeërs die de Verenigde Staten gaat leveren aan
Taiwan. Dat werd vanochtend bekend gemaakt door de VPRO-radio (De
Ochtenden op Radio 1). Die acht onderzeeboten zijn onderdeel van de
Amerikaanse wapenleveranties aan Taiwan die de Amerikaanse president
Bush vandaag bekend maakte. De algemene verwachting is dat deze
leveranties de toch al gespannen relaties tussen China, dat Taiwan als
een afvallige provincie beschouwt, en de VS nog verder op scherp
zullen zetten. Via de RDM-leverantie raakt Nederland hierbij
rechtstreeks betrokken.
Wapenhandel-onderzoeker Martin Broek, auteur van een boek over de
Nederlandse wapenexporten, vertelde vanochtend voor de VPRO-radio dat
de Verenigde Staten de onderzeeërs voor Taiwan gaat bouwen op basis
van Nederlandse technologie, namelijk van de door RDM gebouwde
onderzeeboten van de Moray-klasse (Moeraal in het Nederlands) en van
Duitse technologie (209-klasse van HDW).
Martin Broek: 'De Verenigde Staten hebben deze relaties met de RDM en
HDW aangeknoopt omdat ze zelf geen diesel-onderzeeërs kan bouwen. De
VS heeft zelf alleen nucleaire onderzeeërs. De defensie-industrie in
de VS vond het fout om de export alleen aan Rusland en Europa over te
laten en door deze samenwerking wil ze de noodzakelijke technologie
binnenhalen.'
De onderzeeërs zijn een van de belangrijkste wensen op het
wapenverlanglijstje van Taiwan. De onderzeeërs voor Taiwan zouden in
de Verenigde Staten worden gebouwd door General Dynamics en Litton
Group's Ingalls Shipbuilding. Voor de betrokkenheid van RDM bij de
Amerikaanse onderzeeboot-leverantie baseert onderzoeker Broek zich op
zowel Amerikaanse als Taiwanese bronnen. Directeur Pacanda van RDM
Submarines in Rotterdam zegt geen commentaar te kunnen geven op deze
berichten. Er zijn geen contacten met deze Amerikaanse bedrijven,
aldus Pacanda, althans in het kader van Taiwan. Wel is bekend dat
Litton Group's Ingalls Shipbuilding al samenwerkt met RDM. En wel voor
de levering van onderzeeërs aan Egypte. Daarvoor is vorig jaar een
zogenaamde 'Letter Of Intent' getekend.
De RDM-leverantie is extra pikant doordat het ontwerp van de
Moray-onderzeeër van RDM grotendeels door de Nederlandse overheid is
betaald, aldus onderzoeker Broek. 'Er zitten tientallen miljoenen
Nederlandse overheidssubsidie in.' Dat werd voor de VPRO-radio
bevestigd door Tweede Kamerlid Bert Koenders van de PvdA. Koenders is
woordvoerder van zijn partij op het gebied van wapenexporten. 'Die
technologie is inderdaad destijds ontwikkeld met geld van de
Nederlandse ministeries van Economische Zaken en Defensie,' aldus
Koenders. Volgens Broek heeft de Nederlandse overheid daarom ook wel
wat te zeggen over wat er met het ontwerp gebeurt.
Zowel Broek als Koenders wijzen op eerdere pogingen van Taiwan om de
Moray-onderzeeërs te kopen en wel rechtstreeks bij RDM. Dat ging
begin jaren '90 niet door, omdat dat voornemen tot grote problemen met
China leidde, en de Nederlandse regering vervolgens geen
exportvergunning wilde verstrekken. Nederland zou wel drie maal moeten
nadenken om een klein voordeel nu te kiezen boven voordelige
betrekkingen met China, aldus de Chinese ambassadeur in Nederland
destijds. De levering is toen o.a. niet doorgegaan door druk van
Nederlandse bedrijven met belangen in China, zoals Shell, Philips,
DSM, Delft Instruments en Fokker.
PvdA-Tweede Kamerlid Koenders: 'Het lijkt erop dat nu wordt gepoogd om
via een omweg het ontwerp alsnog aan Taiwan te leveren.' Om samen met
collega-Kamerleden actie te ondernemen wil Koenders onderzoeken in
hoeverre de leverantie van de RDM-technologie strookt met het
Nederlandse wapenexportbeleid. 'Het is een reëel spanningsgebied daar
en dat is een belangrijk wapenexport-criterium in de Nederlandse
regelgeving,' aldus Koenders.
Kanselier Chen van de Chinese ambassade in Den Haag gaf voor de
VPRO-radio een eerste reactie: 'China is ten stelligste gekant tegen
elke verkoop - direct of indirect - van militaire uitrusting aan
Taiwan door welk land dan ook dat betrekkingen heeft met China.' De
spanningen in het gebied zullen door zo'n leverantie zeker 'versterkt'
worden, aldus Chen.
Hilversum, 24 april 2001