27 april 2001, 13:00 uur
Studium Generale Symposium 'Toeval in de wetenschap'
Educatorium (Megaronzaal), Leuvenlaan 19, De Uithof, Utrecht 13:00 uur De sterrenkundige Fred Hoyle vergeleek ooit de verklaring van de evolutie van leven op aarde op grond van toeval met een orkaan die over een autokerkhof raast en een auto geheel in elkaar zet (Piet Vroon, Wolfsklem, 1992. p.80). Het lijkt vergezocht, dat complexe biologische systemen zijn ontstaan door louter toevallige ontwikkelingen. Betekent dat dan ook dat er geen richting of doel toegekend kan worden aan de biologische evolutie? Speelt toeval, in de zin van een reeks onvoorziene ontwikkelingen, nog een rol en hoe moeten we deze onvoorzienbaarheden duiden? Hoe zit het met de voorspelbaarheid en herhaalbaarheid van deze toevallige gebeurtenissen? Kun je nog van natuurwetenschappelijke feiten spreken?
In de informatica wordt alles vastgelegd in enen en nullen. Gerangschikt volgens een mechanische logica legt dit systeem de basis voor een wereld waaruit het toeval verbannen lijkt. Zijn computersystemen in staat creatieve processen op gang te brengen door toeval, of ligt alles al vast in de geprogrammeerde codes en formules?Welke rol speelt toeval in onze geschreven geschiedenis? Is het heden de uitkomst van de optelsom van oneindig veel kleine menselijke keuzen en (gemiste) historische kansen? Of zit er een (nar)ratio in de opeenvolgende gebeurtenissen met een doel of een finale? Kunnen we de geschiedenis interpreteren aan de hand van toevallige gebeurtenissen of moeten we toch blijven geloven in een doelgerichte ontwikkeling? Wat betekenen deze verschillende theorieën over toeval voor ons dagelijkse leven? Kunnen we in de stad nog een oude bekende tegenkomen en uitroepen 'Goh, wat toevallig dat ik je hier tref?'Een aantal van deze vragen zal aan de orde komen op het Symposium over Toeval dat, na Chaos (1998), de Tijd (1999) en de Ruimte (2000) als vierde aflevering van de serie 'interdisciplinaire podia' wordt gepresenteerd.
Vanuit de vijf disciplines de Geschiedenis, de Biologie, de Natuur- en Sterrenkunde, de Filosofie en de Wiskunde zullen de theorieën over Toeval en Structuur, Toeval en Noodzakelijkheid bekeken worden en in vergelijk worden gezet.Programma:
13.00-13.30 uur: koffie en ontvangst.
13.30-14.00 uur: Wiskunde en toeval; ideeën en interpretatie. Prof.dr. R.W.J. Meester (Mathematisch Instituut, UU; Wiskunde en Informatica, VU Amsterdam).
14.00-14.30 uur: Successie van noodgedwongen toevalligheden. Prof.dr. J.A.M. van den Biggelaar (em. Ontwikkelingsbiologie, UU).
14.30-15.00 uur: Geschiedenis en toeval. Prof.dr. A.J.J. Nijhuis (Leerstoelgroep Europese Geschiedenis, UvA, Duitslandstudiën).
15.00-15.30 uur: thee-/koffiepauze.
15.30-16.00 uur: Mogelijkheid, noodzakelijkheid, vrijheid en toeval. Prof.dr. A.Visser (Theoretische Filosofie, UU).
16.00-16.30 uur: Toeval in de Natuurkunde. Prof.dr. D.G.B.J. Dieks (Inst. voor de Geschiedenis en Grondslagen van de Wiskunde en Natuurwetenschappen IGG, UU).
16.30-17.30 uur: forumdiscussie.
17.30-18.00 uur: borrel.
Gewijzigd:Monday, March 26, 2001
Johan Vlasblom