4 mei 2001
Etnografische studie over illegaal in Nederland verblijvende Turken
Turkse illegalen uit de schaduw
Ondanks het restrictieve toelatingsbeleid woont er in Nederland een
substantieel aantal illegale vreemdelingen. In zijn dissertatie Reizen
onder regie. Het migratieproces van illegale Turken in Nederland,
schetst de cultureel antropoloog Richard Staring een beeld van de
situatie in Rotterdam. Daar treffen Turkse nieuwkomers een volwaardige
Turkse infrastructuur aan met een deels informele Turkse woningmarkt,
een onderhands Turks leencircuit en een informele Turkse economie
waarin zij kunnen werken. Veertig procent van de door de promovendus
gevolgde illegalen weet uiteindelijk een legale verblijfspositie te
realiseren en eveneens veertig procent is naar Turkije teruggegaan.
Staring promoveert op 4 mei 2001 aan de Erasmus Universiteit
Rotterdam.
De promovendus beschrijft op basis van langdurig antropologisch
veldwerk onder Turkse migranten in Rotterdam, waaronder 52 illegaal
verblijvende Turken, nauwkeurig hoe zij vanuit hun herkomstland met de
hulp van familieleden en smokkelorganisaties naar Nederland migreren
en zich daar vestigen. Reizen onder regie schetst de contouren van de
Turkse transnationale ruimte waarbinnen deze illegale en selectieve
kettingmigratie zich afspeelt. Aan de basis van deze transnationale
ruimte liggen de talloze grensoverschrijdende netwerken die illegale
Turken mogelijkheden bieden om een bestaan in Nederland op te bouwen.
Kenmerkend voor de komst en de verdere integratie van illegale Turken
in Nederland is het sterk geregisseerde karakter. Deze regie vindt
voor een belangrijk deel plaats binnen de Turkse transnationale
verwantschapsnetwerken, waarbij Turkse migranten in Rotterdam
selectief familieleden in Turkije in hun komst ondersteunen door ze
uit te nodigen en voor hen garant te staan. Eenmaal in Nederland wordt
een aanzienlijk deel van de illegale Turken langdurig opgenomen in het
huishouden van familieleden, die zich met de overkomst hebben bemoeid.
Zij begeleiden de illegale Turken naar de informele Turkse
arbeidsmarkt en huisvestingsmarkt, en bieden veelal toegang tot de
onderhandse leencircuits. Ook de illegale Turken die zich met hulp van
mensensmokkelaars in Nederland vestigen en de actieve steun van naaste
verwanten moeten missen, hebben toegang tot deze informele Turkse
markten.
De duurzame ondersteuning die illegale Turken binnen het
verwantschapsnetwerk weten te mobiliseren, gaat samen met specifieke
verwachtingen over het gedrag van illegale Turken. De ondersteuners
verwachten een actieve en dankbare houding van de illegaal. Illegalen
die hieraan niet voldoen lopen op termijn het risico van deze
ondersteuning uitgesloten te worden. Naast de formele uitsluiting zien
illegale Turken zich ook geconfronteerd met informele vormen van
uitsluiting binnen de Turkse gemeenschap. Deze marginale positie komt
vooral tot uitdrukking in dagelijkse contacten met landgenoten en in
de ondergeschikte positie die zij op de informele markten innemen. Op
alle markten, uitgezonderd die van het onderhandse leencircuit, is er
sprake van een zekere exploitatie van illegale Turken.
De sociale en economische bindingen die illegale Turken tijdens hun verblijf in Nederland opbouwen en de confrontatie met (in)formele vormen van uitsluiting brengt velen tot het besluit dat een langdurig verblijf moet samengaan met een legale verblijfspositie. Anno 2000 (zes jaar na de eerste gesprekken met deze toeristen) blijkt 40% van de te traceren illegale Turken er in geslaagd te zijn een legale verblijfspositie te bemachtigen. Dit gebeurde vooral via een huwelijk met een legaal verblijvende Turkse partner. Eveneens 40% van de illegale Turken is door de vreemdelingendienst naar Turkije uitgezet of op eigen initiatief teruggekeerd. Twintig procent van de illegale Turken verblijft nog steeds illegaal in Nederland.
Promotores: prof.dr. G.B.M. Engbersen , Algemene Sociologie EUR en
prof.dr. L.N.J. Brunt, Sociologie, in het bijzonder van de gebouwde
omgeving UvA.
Noot voor de pers
Promotie vrijdag 4 mei 2001, 16.00 uur
Plaats: Woudestein, Senaatszaal
Van het proefschrift is een handelseditie verschenen bij Uitgeverij
Het Spinhuis te Amsterdam, ISBN: 90 5589 197 5
Info: bij de promovendus, tel (010) 408 2647 / 2124;
e-mail: staring@risbo.eur.nl