Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Wind en diepzee bepalen Golfstroom

NWO-onderzoekers van de Universiteit Utrecht hebben met computermodellen inzicht gekregen in hoe de Golfstroom van nature meandert. De wisselwerking tussen de door de wind aangedreven Golfstroom en de trage stroming in de diepzee verklaart veel van de vaak chaotische patronen.

De oceanografen van de Universiteit Utrecht hebben voor een sterk vereenvoudigde oceaan onderzocht hoe variaties ontstaan in de route van de Golfstroom. Het computermodel van de oceaan bestaat uit twee lagen water: een warme toplaag die door de wind wordt aangedreven in oostelijke richting en het koude water van de diepzee. Het model vereenvoudigt de ingewikkelde vorm van de Noord-Atlantische Oceaan tot een rechthoekig oceaanbekken.

Door de continue westenwind ontstaat in de simulatie in het midden van de oceaan een constante stroom in oostelijke richting, geflankeerd door twee trage reuzenwervels die het water terugvoeren. In dit stromingspatroon brachten de onderzoekers diverse verstoringen aan om te kijken welke verstoringen groeien en welke vanzelf verdwijnen. Deze stabiliteitsanalyse maakt helder welke stromingspatronen de voorkeur hebben en op welke tijdschaal ze zich voordoen. Uit deze studie kwamen diverse meanderende patronen naar voren. Net als een meanderende rivier maakt de hoofdstroom een slingering die steeds sterker wordt.

Ondanks de eenvoud van het model geeft het een goed inzicht in het soort stromingspatronen dat de Golfstroom kan vertonen en de snelheid waarmee die ontstaan. De gelaagdheid van de oceaan blijkt van groot belang bij de groei van de instabiliteiten die tot de meanderende patronen leiden op tijdschalen van typisch enkele maanden. De trage stroming in de diepzee heeft vooral effecten voor verstoringen van de Golfstroom op termijn van enkele jaren. In vervolgonderzoek maken de onderzoekers het model realistischer onder andere door de echte geometrie van het oceaanbekken te gebruiken.

Uit satellietmetingen van de temperatuur van de bovenste laag zeewater is bekend dat de golfstroom niet altijd dezelfde route volgt. De variaties zijn groot en complex. Soms schuift zelfs de hele hoofdstroom meer dan honderd kilometer op. Een goed begrip van deze grote variaties is van belang omdat de Golfstroom warm water van de tropische zeeën naar Europa transporteert, en door interactie met de atmosfeer het milde klimaat in Europa veroorzaakt. Variaties in de golfstroom kunnen hierdoor van invloed zijn op het locale klimaat.



Nadere informatie bij:

* drs. Caroline Katsman, (UU, Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek)

* tel. 030 2532265, fax 030 2543163

* e-mail c.a.katsman@phys.uu.nl

* Promotie 9 mei

Meter die stroomsnelheid van zeewater registreert wordt uitgezet voor de Zuid-Afrikaanse kust.