Logica en de praktijk van het wetenschappelijk ontdekken
"Waarom gaat de zon onder?" vraagt het jongetje uit de strip Calvin and Hobbes aan zijn vader. "Dat komt omdat hete lucht opstijgt", legt pa uit. "De zon is heet op het midden van de dag, dus stijgt hij hoog op in de lucht. 's Avonds koelt hij af en dan gaat hij onder." Wetenschapsfilosoof Alexander van den Bosch laat in zijn proefschrift zien dat de redeneervorm in de strip niet als onwetenschappelijk kan worden afgedaan. Er is in tegendeel sprake van abductief redeneren, een creatieve, niet strikt geldige vorm van redeneren, die in de wetenschap nodig is voor het introduceren van nieuwe hypotheses. Veel wetenschappelijke hypotheses bevatten veronderstellingen en aannames die ruimte bieden voor wat wildere gedachtesprongen.
Het onderzoek van Van den Bosch gaat over de rol van rationaliteit in
het proces van wetenschappelijk ontdekken. In het eerste deel van zijn
proefschrift analyseert hij diverse theorieën over het rationele
gebruik van theorie en experiment in de wetenschap. Daarbij probeert
hij antwoord te vinden op vragen als: wat is de structuur van een
theorie, wat is het proces van wetenschappelijk redeneren, hoe komt
men van theorie tot experiment?
Het tweede gedeelte van het proefschrift bevat een case study over
geneesmiddelenonderzoek naar de ziekte van Parkinson. Van den Bosch
sprak hiervoor met een aantal onderzoekers van het afdeling farmacie
van de RUG en keek over hun schouders mee naar de experimenten die ze
in het laboratorium uitvoerden. Belangrijke onderdelen van het
wetenschappelijk ontdekken, zoals het telkens opnieuw zoeken naar 'de
beste verklaring', 'de beste voorspelling' en 'de beste interventie',
worden door hem onder de loep genomen. Van den Bosch laat ten slotte
zien hoe een deel van dat redeneren ondersteund kan worden met de
computer./JS
Alexander van den Bosch (Woudenberg, 1970) studeerde filosofie aan de
RUG. Zijn onderzoek verrichtte hij bij de sectie Theoretische
filosofie van de Faculteit der Wijsbegeerte. Hij zal het onderzoek
voortzetten als postdoc bij de onderzoekschool Behavioral and
Cognitive Neurosciences (BCN).
Datum en tijd
donderdag 10 mei 2001, 14.15 uur
Promovendus
A.P.M. van den Bosch, Simon Vestdijksingel 79, 6836 VA Arnhem, tel.
(033)450 04 50, e-mail: vdbosch@tcw2.ppsw.rug.nl (werk)
Proefschrift
Handelsuitgave
Rationality in discovery. A study of logic, cognition, computation and
neuropharmacology
Institute for Logic, Language and Computation (ILLC),
dissertatieserie, nummer 2001-2. ISBN 90-5776-062-2. Prijs f 25,-
Promotores
prof.dr. Th.A.F. Kuipers en prof.dr. R. Vos
Faculteit
wijsbegeerte
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Promotie