Universiteit van Amsterdam



UvA Agenda




Titel Hartstochtlezing: Rede en hartstocht in de zeventiende eeuw
Datum zondag 13-05-2001
Tijd 14:30 uur

Door Dr. H. van Nierop en mw. dr. M. Spies
Rede en hartstocht stonden niet alleen in de Middeleeuwen centraal, maar ook in de moraalfilosofie van de zeventiende eeuw. Zonder hartstochten, 'passiones', geen leven. De rede dient echter deze hartstochten op de juiste wijze te besturen. Cruciaal hierbij is hoe de rede dat doet en waar zij haar normen aan ontleent. Naast het idee van Thomas van Aquino (dertiende eeuw), dat de rede door middel van introspectie de normatieve 'juiste mate' kan afleiden waar het gaat om de hoeveelheid goederen die een mens voor zijn natuurlijk levensonderhoud nodig had, zien we een toenemende invloed van de opvattingen van Coornhert (over de door God geïnspireerde 'rede' die liefde tot de medemens dicteert), van H.L. Spiegel (gebaseerd op juridische normen) en van Hugo de Groot (trouw aan overeengekomen contracten). De belangstelling voor deze sturende rede als fundament voor het maatschappelijk gedrag gaat echter vanaf het midden van de zeventiende eeuw in de literatuur en de beeldende kunst gepaard met een grote fascinatie voor de hartstocht. Dit kwam tot uiting in gruwelijke moordpartijen op toneel en de uitgave van vele boeken vol horror. In het rustige Nederland sidderde men bij de verhalen over de Kozakken, Kroaten en Turken die moordend door Midden-Europa trokken. Toch blijft in de literatuur, zij het vaak alleen in naam, de morele les het uiteindelijke doel.
Henk van Nierop is hoogleraar Nieuwe geschiedenis en wetenschappelijk directeur van het Amsterdams Centrum voor de Studie van de Gouden Eeuw. Marijke Spies is emeritus hoogleraar Nederlandse Letterkunde tot 1770 aan de Vrije Universiteit Amsterdam.


Locatie: De Rode Hoed, Keizersgracht 102 te Amsterdam.
Toegang: f 17,50 (korting mogelijk).