Rijksuniversiteit Groningen

Vermindering bijwerking anti-kankermedicijn wellicht mogelijk

Vincristine is een plantaardig medicijn dat veel gebruikt wordt bij de behandeling van kinderen met kanker. Hoewel het tumordodend effect uitstekend is, tast het geneesmiddel de gevoelszenuwen, de motorische zenuwen en de autonome zenuwen aan. Symptomen daarvan zijn pijn in de kaken of kuiten, buikpijn, obstipatie, tintelingen in handen en voeten en zelfs verlies van tastzin en spierkracht. De kinderen kunnen houterig gaan lopen, of problemen krijgen met schrijven. Drs. Corrie Gidding deed onderzoek om deze nadelige bijwerking van vincristine te verminderen. Haar resultaten suggereren dat een meer geleidelijke toediening van vincristine in plaats van de gebruikelijke snelle injectie kan helpen. Daarnaast blijkt een combinatie met het middel Insuline-like Growth Factor-I (IGF-I) een beschermend effect te hebben in dierexperimenteel onderzoek.

Het medicijn vincristine beschadigt de celstructuren die bij de deling betrokken zijn. Terwijl dit gunstig is voor de remming van tumorgroei, zijn diezelfde structuren in zenuwcellen juist betrokken bij het transport van bouwstoffen. Daardoor vermindert de werking van de zenuwuitlopers. Bij kinderen die behandeld worden voor acute lymfatische leukemie vond Gidding een relatie tussen de vincristineconcentratie in het bloed direct na de injectie (de piekconcentratie) en de hevigheid van de bijwerking op autonome zenuwcellen; de autonome zenuwen spelen een rol in de normale darmbewegingen en een normale stoelgang. Deze resultaten suggereren dat het vermijden van een hoge piekconcentratie, bijvoorbeeld door het toedienen van een kortdurend infuus in plaats van via een snelle injectie, kan leiden tot minder ernstige obstipatie. De promovendus beveelt daarom verder onderzoek aan waarin het effect van deze verschillende toedieningswijzen op symptomen van zenuwschade wordt vergeleken. Gidding werkte samen met analiste P. Koopmans aan de verfijning van de bestaande methode voor bepaling van het gehalte aan vincristine in het bloed, zodat die geschikt werd voor gebruik bij kleine kinderen. Zij testte bovendien de waarde van het eiwit IGF-I. Dit eiwit stimuleert de groei en ontwikkeling van veel soorten cellen. In onderzoek bij ratten vond zij dat IGF-I bescherming tegen symptomen van zenuwschade veroorzaakt door vincristine kan bieden. Zij kon geen nadelige invloed op het anti-tumor effect van vincristine aantonen in een muizenmodel. Bij patiënten moet de invloed van IGF-I verder onderzocht worden./ImK

Gidding (Heerlen, 1961) studeerde geneeskunde aan de Rijkuniversiteit Limburg (Universiteit Maastricht). Zij verrichtte haar promotieonderzoek bij de afdelingen Kinderoncologie, in samenwerking met de afdeling Kinderneurologie en het farmacologisch/toxicologisch laboratorium van het Academisch Ziekenhuis Groningen, op de afdeling Molecular pharmacology van St. Jude Children's Research Hospital te Memphis, VS en de Bill Walsh Cancer Research Laboratories van het Royal North Shore Hospital te Sydney, Australië. Het onderzoek is gefinancierd door de Stichting Kinder-Oncologie Groningen (SKOG), het Groningen University Institute for Drug Exploration (GUIDE), het NCI (National Cancer Institute) en de American, Lebanese, Syrian, Associated Charities (ALSAC). Momenteel werkt Gidding als kinderoncoloog op de afdeling Kinderoncologie van het UMC St. Radboud te Nijmegen.

Datum en tijd

woensdag 16 mei 2001, 14.15 uur

Promovendus

mw. C.E.M. Gidding, Haver 12, 6581 RC Malden, tel. (024)361 69 28, e-mail: c.gidding@ckskg.azn.nl (werk)

Proefschrift

Pharmacological approaches to ameliorate vincristine neuropathy

Promotores

prof.dr. W.A. Kamps en prof. P.J. Houghton, Ph.D.

Faculteit

medische wetenschappen

Plaats

Aula Academiegbouw, Broerstraat 5, Groningen

Promotie