IP/01/710
Brussel, 16 mei 2001
De Commissie stelt een krachtige EU-strategie voor duurzame
ontwikkeling voor
De Europese Commissie roept de Europese Raad die volgende maand in
Gothenburg plaatsvindt, op om dringende actie te ondernemen om de
kwaliteit van het bestaan van de huidige en komende generaties te
verbeteren. Voorwaarden hiervoor zijn een aanhoudende economische
groei die maatschappelijke vooruitgang bevordert en milieuvriendelijk
is, een sociaal beleid dat de economische prestaties ondersteunt en
een milieubeleid dat kosteneffectief is. De Commissie stelt daarom een
Europese strategie voor duurzame ontwikkeling voor die drie onderdelen
omvat. In de eerste plaats een verzameling overkoepelende voorstellen
om ervoor te zorgen dat de toekomstige beleidsvorming coherenter en
kosteneffectiever is en om technologische innovatie en een grotere
betrokkenheid van de burgermaatschappij in het bedrijfsleven bij de
beleidsvorming te bevorderen. Bij toekomstige herzieningen van
gemeenschappelijk beleid, bijvoorbeeld het gemeenschappelijk
landbouwbeleid, het gemeenschappelijk visserijbeleid en het
gemeenschappelijk vervoersbeleid, dient duurzame ontwikkeling centraal
te staan. In de tweede plaats een verzameling hoofddoelstellingen en
maatregelen die de gehele EU betreffen om de belangrijkste problemen
in verband met duurzame energie die in de strategie van Lissabon niet
aan bod zijn gekomen, aan te pakken: klimaatverandering, gevaren voor
de volksgezondheid, uitputting van natuurlijke hulpbronnen, congestie
van het verkeer en problemen in verband met het bodemgebruik.
Tenslotte wordt aangegeven welke stappen na de Top van Gothenburg
moeten worden genomen om de strategie uit te voeren en een balans op
te maken van de vooruitgang. In de toekomst zal duurzame ontwikkeling
op de agenda staan van elke voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad.
Bij de aankondiging van de strategie verklaarde de voorzitter van de Europese Commissie, Romano Prodi: "Duurzame ontwikkeling is geen optie. Het is een absolute noodzaak. Wij moeten alles in het werk stellen, ook wanneer dit betekent dat wij tijdens de overgangsperiode bepaalde offers moeten brengen. Het gaat erom onze kinderen, kleinkinderen en volgende generaties een wereld na te laten die het waard is om in te leven, met een rechtvaardiger samenleving en een gezond, schoon milieu. Dit is een plicht die wij niet mogen verzaken."
Overkoepelende voorstellen
Veel van de tendensen die een bedreiging vormen voor duurzame
ontwikkeling, zijn het gevolg van keuzes in het verleden op het gebied
van productietechnologie, bodemgebruik en investeringen in
infrastructuur, die zich op korte termijn moeilijk ongedaan laten
maken. Hoewel de Unie een grote reeks beleidsmaatregelen heeft
getroffen in verband met de economische, milieu- en maatschappelijke
aspecten van duurzaamheid, zijn deze beleidsmaatregelen tot stand
gekomen zonder voldoende coördinatie. Het komt maar al te vaak voor
dat maatregelen om doelstellingen op een bepaald beleidsterrein te
bereiken, de vooruitgang op andere beleidsterreinen belemmeren,
terwijl oplossingen voor problemen vaak berusten bij beleidsvormers in
andere sectoren of op andere niveaus van de overheid.
In het verslag van de Commissie wordt aanbevolen dringend maatregelen
te treffen en tot een nieuwe vorm van beleidsontwikkeling te komen om
de onderlinge afstemming van het beleid te verbeteren: bij alle
beleidsmaatregelen moet duurzame ontwikkeling een centrale
doelstelling zijn. Met name moet bij komende herzieningen van
gemeenschappelijke beleidstakken van de EU (gemeenschappelijke
landbouwbeleid, gemeenschappelijk visserijbeleid, gemeenschappelijk
vervoersbeleid, cohesiebeleid) worden onderzocht op welke wijze dit
beleid een positievere bijdrage kan leveren tot duurzame ontwikkeling.
Door in een vroeger stadium en systematischer een dialoog aan te gaan,
met name met vertegenwoordigers van consumenten, waarvan de belangen
te vaak worden verwaarloosd, moet de kwaliteit van de regelgeving
worden verbeterd en de uitvoering ervan worden versneld. Wetenschap en
onderzoek moeten eveneens een belangrijke rol spelen bij de politieke
besluitvorming.
Nadruk op hoofdprioriteiten
Duurzame ontwikkeling gaat niet alleen over het milieu. Een effectieve
strategie moet duurzame economische, maatschappelijke en
milieuontwikkeling integreren. In maart 2001 heeft de Europese
Commissie zes belangrijke tendensen gesignaleerd die een bedreiging
vormen voor de duurzame ontwikkeling in de EU: klimaatverandering,
gevaren voor de volksgezondheid, toenemende druk op sommige vitale
natuurlijke hulpbronnen, armoede en maatschappelijke uitsluiting,
vergrijzing van de bevolking, congestie en vervuiling. In de Europese
Unie worden al een aantal jaren maatregelen getroffen om een meer
duurzame ontwikkeling te stimuleren. In het document van vandaag wordt
ingegaan op de vier gebieden waarvoor in Lissabon, Nice en Stockholm
nog geen doelstellingen en maatregelen waren vastgesteld. Dit zijn:
klimaatverandering, gevaren voor de volksgezondheid, verlies van
biodiversiteit, en congestie van het vervoer.
1. Beperking van de klimaatverandering en uitbreiding van het gebruik
van schone energie
Als eerste stap moet de EU voldoen aan haar verbintenissen van Kyoto.
Bovendien moet de EU ernaar streven de emissies van broeikasgassen tot
2020 gemiddeld met 1% per jaar te verminderen ten opzichte van de
niveaus van 1990. De Unie zal erop aandringen dat andere belangrijke
industrielanden hun doelstellingen van Kyoto naleven. Dit is een
essentiële stap om ervoor te zorgen dat de ruimere internationale
inspanningen die nodig zijn om de klimaatverandering te beperken, er
komen. De Commissie stelt op dit gebied een aantal maatregelen voor,
waaronder:
* afschaffing van subsidies op de productie en het verbruik van
fossiele brandstoffen tegen 2010
* een nieuw kader voor energieheffingen
* verhandelbare CO2-vergunningen
* bevordering van alternatieve brandstoffen zoals bio-brandstoffen
voor auto's en vrachtwagens
* maatregelen om de energie-efficiëntie te verbeteren.
2. Aanpak van gevaren voor de volksgezondheid
Alle partijen in de voedingsketen moeten streven naar
voedselveiligheid en -kwaliteit. De effecten van gevaarlijke chemische
stoffen op het milieu en de volksgezondheid moeten zoveel mogelijk
worden beperkt. De problemen in verband met epidemieën van
infectieziekten en resistentie tegen antibiotica moeten worden
aangepakt. Belangrijke maatregelen op dit gebied zijn:
* oprichting van een Europese voedselautoriteit in 2002
* verdere heroriëntering van de steun van het gemeenschappelijk
landbouwbeleid naar meer nadruk op kwaliteit van productiemethodes
en output in plaats van kwantiteit, met inbegrip van de
afschaffing van tabaksubsidies, waarbij maatregelen worden
getroffen om alternatieve bronnen van inkomsten en economische
activiteiten te ontwikkelen voor werknemers en telers in de
tabakssector
* betere voorlichting en bewustmaking van de consument door
duidelijke etikettering van levensmiddelen
* een uitgebreide communautaire strategie om gezondheid en
veiligheid op de werkplek te bevorderen.
3. Verantwoordelijker beheer van natuurlijke hulpbronnen
Biodiversiteit moet beter worden beschermd en de druk op natuurlijke
habitats moet worden verminderd. De relatie tussen economische groei,
gebruik van hulpbronnen en productie van afval moet worden
opengebroken. Belangrijke voorstellen zijn:
* vaststellen van indicatoren voor biodiversiteit en gebruik van
hulpbronnen,
* verkleining van de Europese vissersvloten tot een niveau dat
verenigbaar is met mondiale duurzaamheid
* verdere hervorming van het GLB
* een geïntegreerd productbeleid om afval te verminderen
* invoering van EU-wetgeving inzake milieuaansprakelijkheid in 2003.
4. Verbetering van het vervoerssysteem en bodemgebruik
Hier stelt de Commissie voor ervoor te zorgen dat economische groei
niet automatisch leidt tot een voortdurende toename van vervuiling
door en congestie van het vervoer. Ook moet meer aandacht worden
geschonken aan het handhaven van de levensvatbaarheid van
plattelandsgemeenschappen en de aanpak van stedelijke problemen.
Belangrijke maatregelen op EU-niveau zijn:
* een kader voor vervoersheffingen om voor verschillende takken van
vervoer de juiste prijzen te bereiken
* prioriteit voor investeringen in openbaar vervoer en spoorwegen
* binnenvaart en korte vaart
* ontwikkeling van open markten op EU-niveau voor spoorwegen en
luchtverkeer.
Europa moet het voorbeeld geven
Duurzame ontwikkeling heeft belangrijke mondiale aspecten. Veel van de
problemen in verband met duurzaamheid vragen om wereldwijde
maatregelen. Bekende voorbeelden zijn klimaatverandering en
biodiversiteit. De Commissie is van mening dat de ontwikkelde landen
het voortouw moeten nemen in verband met duurzame ontwikkeling. Zij
dringt er bij de andere ontwikkelde landen op aan eveneens hun
verantwoordelijkheden te nemen. De Commissie is van mening dat de EU
om internationaal leiderschap te tonen als eerste stap in de richting
van mondiale duurzaamheid moet beginnen met in eigen huis orde op
zaken te stellen.
Follow-up - stappen na Gothenburg
De Commissie zal aan elke voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad
verslag uitbrengen over de vooruitgang met de tenuitvoerlegging van de
strategie voor duurzame ontwikkeling. Daartoe zal de Commissie de
Europese Raad van Barcelona in het voorjaar van 2002 een klein aantal
belangrijke indicatoren voor de resultaten voorstellen.
Het proces van integratie van milieuaspecten in sectorieel beleid,
waartoe de Europese Raad in Cardiff de aanzet heeft gegeven, moet
worden voortgezet en de strategie voor duurzame ontwikkeling van de EU
een milieu-input verschaffen vergelijkbaar met de input die de globale
richtsnoeren voor het economisch beleid en die voor de werkgelegenheid
verschaffen voor economische en sociale aspecten. De strategieën om
het milieu in de verschillende sectoren te integreren moeten in
overeenstemming zijn met de specifieke doelstellingen van de
EU-strategie voor duurzame ontwikkeling.
De Commissie zal een "ronde tafel" voor duurzame ontwikkeling opzetten
met ongeveer tien onafhankelijke deskundigen die uiteenlopende
standpunten naar voren brengen. Deze zal rechtstreeks verslag
uitbrengen aan de voorzitter van de Commissie.
De EU-strategie voor duurzame ontwikkeling zal aan het begin van elke
ambtstermijn van de Commissie uitgebreid worden herzien. Vanaf 2002
zal de Commissie een tweejaarlijks forum van betrokkenen organiseren
om de strategie van de EU te evalueren.
ACHTERGROND
Het Verdrag van Amsterdam heeft duurzame ontwikkeling tot een van de
kerntaken van de EU gemaakt. De Europese Raad van Helsinki in december
1999 heeft de Europese Commissie vervolgens verzocht een "voorstel op
te stellen voor een langetermijnstrategie waarin de beleidslijnen voor
duurzame economische, maatschappelijke en milieuontwikkeling
geïntegreerd worden" voor de Europese Raad van Gothenburg in juni
2001. Naar aanleiding van dat verzoek is dit document opgesteld. Het
is gebaseerd op de in maart verschenen discussienota van de diensten
van de Commissie en de vele antwoorden die naar aanleiding daarvan
binnen zijn gekomen (zie IP/01/479).
Dit document is onderdeel van de bijdrage van de EU aan de wereldtop
over duurzame ontwikkeling die volgend jaar in Johannesburg
plaatsvindt. Deze top is een vervolg op de milieuconferentie van Rio
in 1992. Op de 19de buitengewone vergadering van de algemene
vergadering van de VN in 1997 hebben de EU en andere ondertekenaars
van de verklaring van Rio zich ertoe verbonden om voor de Top van
Johannesburg strategieën voor duurzame ontwikkeling uit te werken.
Op de recente Europese Raden in Lissabon, Nice en Stockholm is al overeenstemming bereikt over doelstellingen en maatregelen om twee van de zes belangrijkste problemen in verband met duurzame ontwikkeling in Europa aan te pakken: bestrijding van armoede en maatschappelijke uitsluiting en de aanpak van de economische en sociale gevolgen van een vergrijzende samenleving. In deze strategie worden geen nieuwe maatregelen op deze gebieden voorgesteld. Deze doelstellingen maken deel uit van de strategie van de EU voor duurzame ontwikkeling.
Meer informatie over duurzame ontwikkeling is te vinden op:
http://www.europa.eu.int/comm/secretariat_general/index_en.htm