Redactionele revolutie bij vakbladen en tijdschriften op komst

Studiedag 'Simpeler sitebeheer voor journalisten via content management systemen'

AMSTERDAM - Veel vakbladen en tijdschriften zullen dit jaar een redactionele revolutie doormaken. Oorzaak is een ingrijpende automatisering van het redactionele proces. Het gaat dan om met name de organisatie, zoals de kopijstroom, versiebeheer en het archief, maar ook om de opmaak en het direct vullen van websites. Dit kan leiden tot aanzienlijke beparingen en bovendien zal de journalistieke kwaliteit stijgen. Echter: één op de vijf uitgevers wil geen nieuwe automatiseringsronde.

Dit blijkt uit een peiling van persburo FP Media ten behoeve van de eerste studiedag over 'Simpeler sitebeheer voor journalisten via content management systemen', op 16 mei in Diemen. Dit indicatieve onderzoek onder 100 willekeurige uitgeverijen met 250 bladtitels laat zien, dat ongeveer 5 procent van de ondervraagde uitgevers en redacteuren al zo'n systeem heeft of bezig is met de installatie, terwijl 12 procent zich erop oriënteert. De indicatie uit de peiling is verder dat 8 procent van de uitgevers em redacteuren al goed op de hoogte is van mogelijkheden van redactionele productie via zogenaamde 'content management systemen', en er binnen enkele maanden een wil invoeren. In totaal beschikt 25 procent al over kennis van deze nieuwe mogelijkheden. Dat getal zal dit jaar minstens verdubbelen, zo is de verwachting van de samenstellers van de peiling, terwijl het aantal gebruikers van een nieuw systeem zelfs met 200 procent zal groeien.

Bij de vroege gebruikers gaat het meestal om grotere uitgeverijen of computerbladen. Maar bij andere uitgeverijen weet 75 procent van de ondervraaagden nog niets van de nieuwe mogelijkheden of van deze systemen. Bij de 'wetende minderheid' zijn de voornaamste drijfveren besparing, simpeler organisatie, meer snelheid in het proces plus concentratie op de kernfuncties van een redactie, namelijk informatie verzamelen, ordenen en doorgeven.

Nederland telt momenteel 3900 vakbladen en 2900 publieksbladen, waar naar schatting zo'n 19.000 redacteuren voor werken. Daarnaast zijn er duizenden informatieve websites en honderden radio- en tv-programma's waar vele redacteuren aan werken. Opmerkelijk is de grote groep 'weigeraars' onder met name de uitgevers - 20 procent van de ondervraagden - die zich bewust afzijdig houdt van nieuwe automatisering, meestal uit onwetendheid of uit angst voor forse investeringen in Internet, waar niets tegenover zou staan. Dat betekent dat van de 6800 publikaties er bijna 1400 voorlopig niet zullen moderniseren.

Een van de ondervraagden, webeditor Richard van Yperen van uitgeverij Reader's House, stelt: 'Vrijwel elke professionele redactie krijgt binnen één tot twee jaar te maken met deze nieuwe content management systemen.' Reader's House gebruikt zelf systemene voor de eigen bladen zoals Esquire en Carros, en gebruikt ook CMS-sen voor websites voor derden die het bedrijf opzet. Een andere ondervraagde, hoofdredacteur Ruud Stoop van onder meer het maandblad Cash van uitgeverij H&J in Weesp: 'Wij gebruiken een zelfontwikkeld CMS voor de gecombineerde inhoud van onze bladen en onze sites, en dat bespaart ons meer dan 50 procent op onze kosten. Misschien zelfs wel meer.' Stoop doelt op de kortere tijd die redacteuren nodig hebben om tekst op Internet te zetten, en de afwezigheid van meestal dure webmasters om met opmaak en publicatie te helpen. H&J levert ook automatisch financieel nieuws door aan andere sites, en heeft een vaste redactie van 9 mensen.

Deze nieuwe systemen zijn bruikbaar voor zowel kleine maandelijkse verenigingsorganen als wekelijkse vakbladen met grote oplagen. Omdat CMS-sen vaak speciaal met het oog op redacties gemaakt zijn, is de bediening eenvoudig, op het niveau van Word, maar de installatie meestal niet. De prijzen zijn nu nog vrij fors, maar staan doorlopend onder druk.

'Deze programma's gaan voorname delen van de redactionele organisatie en logistiek overnemen, meestal via Internet. De journalistiek kan daar sterk van profiteren,' zegt journalist Arthur Graaff, organisator van de studiedag en medeoprichter van de site www.contentman.org, die aan CMS-sen gewijd is. 'Deze systemen zijn in zekere zin revolutionair, omdat journalisten nu bevrijd worden van veel geregel, evenals van de opmaak van blad en site - en daarmee van de afhankelijkheid van webmasters,' aldus Graaff. 'En eindelijk kan ieder blad zich een actueel, compleet en goed doorzoekbaar archief veroorloven, zonder extra werk of kosten, en toegankelijk via Internet. Dat zal eveneens de kwaliteit van de journalistiek verbeteren.'

'Ook decentraal werken wordt makkelijker, omdat redacteuren alle informatie kunnen krijgen van hun redactionele systeem op Internet of intranet, en ze kunnen daaraan, waar ze ook zijn, direct tekst, beeld, video of audio toevoegen of eruit halen, zonder omslachtige e-mail. De systemen zijn bedoeld voor zowel 'papieren' redacties als websites, en maken ook het combineren mogelijk', aldus Graaff. 'Een voorbeeld daarvan is de virtuele redactie van het managementblad Link - die hebben geen redactielokaal meer en komen alleen incidenteel bij elkaar in een café. Voor zo'n blad is dit perfect.'

Volgens de peiling is de aanwas van die programma's op het moment enorm: er zijn er nu al zo'n zeshonderd. Het Amerikaanse onderzoeksbureau Gartner voorspelde vorig jaar al dat de markt voor deze systemen jaarlijks zal verdubbelen, met vorig jaar wereldwijd $ 1 miljard uitgaven voor de gebruikslicenties en $ 2 miljard aan bijbehorende diensten. Volgens Gartner zullen de prijzen flink dalen, en de functies van CMS-sen worden gestandaardiseerd. De Nederlandse dagbladen zijn allemaal al met een CMS bezig, meestal grootschalige systemen, en nu zullen de vakbladen en andere tijdschriften op kleinere schaal volgen, aldus de peiling.

Het complete verslag van de peiling wordt tijdens de studiedag gepresenteerd en het wordt tevens gepubliceerd op www.contentman.org. De studiedag wordt gesponsord door de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ).

Vrij voor publicatie met bronvermelding

Nadere inlichtingen:
FP Media VOF, Amsterdam, 020 - 69 44 727
Arthur Graaff, 06 - 2704 7728 - agraaff@hotmail.com