FNV: 'Stelsel sociale zekerheid voldoet niet meer'

Het stelsel van sociale zekerheid is de aansluiting met werknemers en uitkeringsgerechtigden kwijt. Het honderdjarige stelsel is na jarenlange periodes van opbouw, afbraak en reparatie een ondoorgrondelijke lappendeken. Mensen weten niet of ze een beroep op het stelsel kunnen doen. En wie er beroep op doet weet niet waar hij aan toe is. Het kabinet moet zo snel mogelijk een adviesaanvraag bij de SER indienen, zodat organisaties van werknemers en werkgevers zich kunnen buigen over de modernisering.

Dat stelt de FNV vandaag bij de presentatie van het discussiestuk 'Bewegen in Zekerheid'. Hierin doet Nederlands grootste vakcentrale voorstellen om de sociale zekerheid op belangrijke punten te herzien en te vereenvoudigen. De FNV wil hier met de sociale partners een unaniem SER-advies over uitbrengen.

Bewegen in Zekerheid leunt grotendeels op de uitkomsten van discussie-avonden. Die werden onder het motto 'Zelf-Verzekerd in de 21ste eeuw' het afgelopen voorjaar op diverse plaatsen in het land gehouden.

Sleutelbegrip in de FNV-voorstellen is economische zelfbeschikking voor het individu. Het stelsel van sociale zekerheid moet mensen niet langer bevoogden, maar hen het heft in eigen handen laten nemen: mensen moet zich binnen de sociale zekerheid vrij kunnen bewegen.

De FNV wil daartoe een basisuitkering invoeren. Mensen moeten dan wel beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt. Met de invoering van een basisuitkering kan, op de toeslagen na, de bijstand volledig vervallen. De belastingdienst betaalt de basisuitkering - de helft van een verhoogd sociaal minimum - uit.

De nieuw in te voeren basisuitkering moet ook een inkomensgarantie bieden aan werknemers die nu vaak tussen de wal en het schip vallen. 'Het huidige stelsel heeft aan de moderne arbeidsmarkt nauwelijks een boodschap,' zegt federatiebestuurster Agnes Jongerius. 'Mensen met flexibele contracten of zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers) hebben nauwelijks een vangnet of verliezen bij verandering van baan opgebouwde rechten.' Voor flexwerkers wil de FNV een 'opbouw-WW' invoeren. Per gewerkte week kunnen zij dan voor de duur van eenzelfde periode WW-rechten opbouwen. Nu valt deze groep wegens de strenge eisen aan het arbeidsverleden snel terug op het niveau van de bijstand. Voor zzp'ers moeten de rechten eveneens opgeplust worden.

De meest wezenlijke kenmerken van de WAO zijn volgens de FNV-nota het behouden waard. Jongerius: 'De WAO moet een verzekering blijven die zieke werknemers beschermt tegen inkomensverlies. Daarbij moeten leeftijd en arbeidsverleden geen rol spelen. Arbeidsongeschiktheid is niet iets waar je naar toe werkt. Het is geen pensioen.'

De oorzaak van arbeidsongeschiktheid mag geen invloed hebben op de rechten. Bovendien wil de FNV geen puur medische benadering. Het gaat erom wat iemand met z'n beperkingen nog kan verdienen. Mensen die geen reële kans hebben om aangepast werk te vinden, krijgen een hogere uitkering: 80% van het laatstverdiende loon. Werkgevers moeten voor werknemers die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn het loon blijven doorbetalen. Ook na het eerste ziektejaar. De gedeeltelijke WAO-uitkering van nu wordt dan omgezet in een reïntegratie-uitkering.

In aanvulling op een eigen budget voor reïntegratie krijgen arbeidsgehandicapten een zogeheten 'no risk-polis' mee. Deze schriftelijke garantie is de weerslag van allerlei premiekortingen en subsidies voor werkgevers. De FNV hoopt dat werkgevers daarmee koudwatervrees bij het aannemen van een (ex-)arbeidsgehandicapte overwinnen.

De vakcentrale FNV vindt, dat in de onlangs aangenomen wet de combinatie van arbeid en zorg onvoldoende is geregeld. Zowel de reikwijdte als de financiering is te beperkt. Kraamverlof, zorgverlof, calamiteitenverlof en ouderschapsverlof horen in een volksverzekering voor verlof met een collectieve financiering. In CAO's kunnen aanvullende afspraken worden gemaakt. In ieder geval bedraagt de uitkering 70% van het laatste loon.

De Federatieraad, het parlement van de FNV, stelt 'Bewegen in Zekerheid' op 9 juli definitief vast. Tot die tijd draagt de nota de status van discussiestuk.

Meer informatie:
FNV Voorlichting, Richard Gielen: 020 5816 556/ 06 53 412533 Een samenvatting van 'Bewegen in Zekerheid' alsmede de integrale nota zijn te downloaden via www.fnv.nl/nieuws