Het weer nader verklaard
Veel vliegtuigstrepen
De afgelopen dagen waren op uitgebreide schaal sluierwolken te
zien voor een deel veroorzaakt door vliegtuigen. De vliegtuigstrepen
hingen samen met een vochtige luchtlaag op ongeveer 8 kilometer hoogte
en mengden zich met de hoge bewolking die van nature aanwezig was.
Door het binnenstromen van drogere lucht is de hoeveelheid hoge
sluierbewolking vanuit het noordoosten aan het afnemen en kan woensdag
het hele land genieten van een vrijwel onbewolkte hemel .
De witte vliegtuigstrepen, die het zonlicht iets kunnen temperen, zijn
kunstmatige wolken die ontstaan doordat uitlaatgassen van
vliegtuigmotoren de hoeveelheid waterdamp en roetdeeltjes in de lucht
op de vliegroute doen toenemen. Dat gebeurt meestal rond 10 kilometer
hoogte in de atmosfeer, waar de lucht zeer koud is en het meer dan 40
graden vriest.
Koude lucht kan maar weinig waterdamp bevatten en de extra waterdamp,
die daar in de lucht wordt gebracht, leidt daarom direct tot
wolkenvorming in de vorm van strepen. De streep begint meestal een
eindje achter het vliegtuig, omdat de warmte van de uitlaatgassen
wolkenvorming dichtbij de motoren belemmert. De vliegtuigstrepen
worden "contrails" (samenvoeging van condensation en trails) genoemd
en in de weerrapporten (zie onze rubriek weer) als bewolking vermeld.
De strepen verraden veel over de atmosfeer op grote hoogte. Lossen ze
snel op dan wijst dat op droge lucht en is de kans op een weersomslag
klein. Lossen de vliegtuigstrepen langzaam op en groeien ze flink uit
dan is er in de regel een weersverandering op til, die hooguit een
paar dagen op zich laat wachten. De meer uitgestrekte wolkensluiers
zijn soms moeilijk te onderscheiden van natuurlijke hoge bewolking en
blijven lang in tact. Uit satellietwaarnemingen blijkt dat
vliegtuigstrepen in onze omgeving in veel gevallen langer dan een dag
blijven bestaan en in een kwart van de gevallen zelfs langer dan twee
dagen.
De wolken op die hoogte bestaan geheel uit ijskristallen. Door breking
en weerkaatsing van zonlicht zijn er soms optische verschijnselen in
te zien, zoals een gekleurde bijzon.
In internationaal verband wordt onderzoek gedaan naar de invloed van
het luchtverkeer op de atmosfeer. Het Intergouvernementele Panel op
het gebied van klimaatveranderingen (IPCC) stelt vast dat vliegtuigen,
die naast kooldioxide nog verschillende andere stoffen uitstoten, op
een complexe manier invloed hebben op het klimaat. Het effect van op
het klimaat van mogelijke veranderingen in de bewolking door het
vliegverkeer is belangrijk maar onzeker. Naast de vliegtuigstrepen
gaat het ook om hoge bewolking die het broeikaseffect verder
versterkt.
* IPCC over luchtvaart en klimaat
* IPCC highlights the growing contribution on aviation to global
warming (persbericht IPCC)
* Aviation and the global Atmosphere: IPCC Summary for Policymakers
(complete versie)
* Measuring and modelling the effects of aviation on the atmosphere
(Review KNMI)
* Atmospheric effects of aircraft emissions (KNMI-site met diverse
links)
* Ozon en ultraviolette straling: 1997
* Science, Research & Development
* Civil Aircrfat For Global Measurement of trace gases and aerosols
in the tropopause region
* Weersverwachting: zonnig met vliegtuigstrepen (artikel van Carl
Koppeschaar in Kijk, september 1999)
Luchtvaart in het weer nader verklaard
Index het weer nader verklaard
Laatste wijziging: 22 mei 2001
Harry Geurts, PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI