22 mei 2001
22 mei presentatie & discussie over 'De verborgen stad' van Engbersen &
Burgers
ONTHULLEND BOEK OVER HET 'ECHTE' ROTTERDAM
Politiek, media en wetenschap hebben onvoldoende kijk op diverse
verborgen aspecten van de grote stad. De politiek staat te ver af van
de alledaagse realiteit van bewoners (arm en rijk) en onderkent te
weinig de grootscheepse maatschappelijke veranderingen die de stad van
karakter doen veranderen. De media presenteren vooral een sensationeel
en overdreven negatief of positief beeld van stedelijke
ontwikkelingen.
En de wetenschap slaagt er onvoldoende in om de stedelijke samenleving
daadwerkelijk te kennen.
Deze stelling wordt door Godfried Engbersen en Jack Burgers geponeerd
bij de presentatie van de studie De verborgen stad. De zeven gezichten
van Rotterdam gebaseerd op 15 jaar sociologisch en antropologisch
onderzoek naar diverse verborgen aspecten van de stad Rotterdam. De
studie is geschreven in het kader van Rotterdam Culturele Hoofdstad
2001.
Dinsdag 22 mei wordt in het culturele hoofdkwartier Calypso 2001
(Mauritsweg 5) het boek door beide auteurs gepresenteerd, gevolgd door
een forumdisuccsie o.l.v. Nico Haasbroek. Aanvang 20.00 uur.
Onzichtbare steden
Een belangrijke inspiratiebron voor de studie De verborgen stad is de
vertelling De onzichtbare steden van Italo Calvino. Daarin doet de
Venetiaanse ontdekkingsreiziger Marco Polo verslag van zijn reizen aan
Kublai Khan, de keizer van de Tartaren. In korte fragmenten vertelt
Marco Polo over de talloze steden die hij als gezant bezocht, maar al
snel wordt duidelijk dat de keizer luistert naar beschrijvingen van
fictieve plaatsen, die in feite verwijzen naar Marco Polos eigen stad:
Venetië. Deze manier van kijken is radicaal doorgevoerd in de
programmering van Rotterdam Culturele Hoofdstad 2001. Ook De verborgen
stad heeft zich laten inspireren door de vertelling van Calvino.
Nederland mag een overonderzocht land zijn, maar veel aspecten van de
stedelijke samenleving onttrekken zich aan de waarneming van
onderzoekers, journalisten, politici, culturologen en andere zieners.
Rotterdam ligt permanent aan de monitor gelet op de veelheid aan
armoede-, minderheden-, jeugd-, grote-steden-, en politiemonitoren.
Maar veel van deze registratiesystemen zijn ziende blind omdat zij
niet of onvoldoende in staat zijn om voorbij de façades van de
gedocumenteerde en gepromote werkelijkheid te kijken. De gevolgen
daarvan worden zichtbaar in de publieke meningsvorming over grote
steden waarin apocalyptische profetieën over 'Amerikaanse toestanden'
en 'multiculturele dramas' worden afgewisseld met rooskleurige
vergezichten over stedelijke en culturele revitalisering.
De verborgen stad
In deze studie wordt achter de façades van de stedelijke samenleving
gekeken middels nauwgezet empirisch onderzoek naar specifieke groepen
en verschijnselen die het gezicht van de hedendaagse stad bepalen. De
verborgen aspecten die in deze studie worden besproken, hebben
betrekking op verschillende zaken:
* Ten eerste hebben ze betrekking op het bestaan van verborgen
groepen in de stad, zoals illegale vreemdelingen of op illegitieme
instituties, zoals de criminaliteit, de informele economie en het
schijnhuwelijk.
* Ten tweede hebben ze betrekking op onderhuidse gevoelens van
onvrede en ressentiment die bij bepaald arme groepen leven. Deze
hidden injuries zijn een belangrijke verklarende factor voor het
gedrag van Rotterdammers op de arbeidsmarkt en in het stemlokaal.
* Ten derde wordt gepoogd de maatschappelijke ontwikkelingen (zoals
internationale migratie en processen van sociale uitsluiting) te
duiden die schuil gaan achter typisch stedelijke fenomenen als het
geheime telefoonnummer, de schotelantenne, de belwinkel en het
festival.
* Ten vierde wordt aandacht aan zogenaamde hidden histories,
bijvoorbeeld de uitgevonden traditie van het Antilliaanse carnaval
in Rotterdam en de historische continuïteit van het Rotterdamse
mecenaat dat achter de schermen de kunst en cultuur begunstigt.
* En ten slotte wordt aandacht besteed aan stedelijke vraagstukken
waarover relatief weinig kennis van zaken bestaat, zoals de
klassenstructuur in Rotterdam, immigrantenondernemerschap, de
stedelijke verantwoordelijkheid van de Rotterdamse elite en de
mogelijke relaties tussen illegaliteit en criminaliteit.
Het boek is gerubriceerd naar zeven gezichten van Rotterdam: de
havenstad, de verdeelde stad, de veelkleurige stad, de schaduwstad, de
uitstad, de (on)veilige stad en de arme stad.
Veel facetten van de verborgen stad zijn moeilijk waar te nemen.
Informele machtsstructuren of de aanwezigheid van illegale migranten
in een bepaald stadsdeel zijn, om twee voorbeelden te noemen, niet als
vanzelf te zien. Maar waar het beeld tekort schiet wordt de lezer de
noodzakelijke achtergrondinformatie geboden. Daarnaast is De verborgen
stad rijkelijk geïllustreerd door de Rotterdamse kunstenares Karin
Voogd die haar eigen interpretaties geeft van de zeven gezichten van
Rotterdam.
Een sociologische stadswandeling
Ter lering en vermaak is bij deze studie een sociologische wandelgids
opgenomen die langs verschillende plekken, gebouwen en stedelijke
verschijnselen leidt die in de studie worden geanalyseerd. Deze
wandeling duurt ongeveer twee uur en voert de lezer langs de
fascinerende, sociaal-maatschappelijke verschijningsvormen van
Rotterdam, culturele hoofdstad 2001.
Boekgegevens
Godfried Engbersen en Jack Burgers (red.), De verborgen stad. De zeven
gezichten van Rotterdam, Amsterdam University Press Salome, 2001,
ISBN: 90 5356 4748, pp. 310
Jack Burgers (red.), De verborgen stad. Een sociologische
stadswandeling door Rotterdam, Amsterdam University Press Salome,
2001, ISBN: 90 5356 5205, pp. 32
Noot voor de pers
Voor een recensie-exemplaar kunt u contact opnemen de uitgeverij
Amsterdam University Press, mw. Ingrid Henkemans, tel. 020-420 00 50.
Voor gesprekken met de auteurs zij verwezen naar de presentatie in
Calypso. Informatie over deze avond: Vinod Bhagwandin, projectleider
Erasmus Podium, 06-185 23 611.