Ministerie van Justitie


http://www.justitie.nl

MIN JUST: Minister Korthals: corruptie stopt niet bij de grens

MINISTER KORTHALS: .CORRUPTIE STOPT NIET BIJ DE GRENS.

Tweede intergouvernementele conferentie tegen corruptie van 28 tot 31 mei in Den Haag

Smeergeld, lekken, steekpenningen, witwassen: een beetje bananenrepubliek weet er wel weg mee. Maar ook dichterbij is integriteit niet altijd vanzelfsprekend en hoewel Nederland er goed van afkomt op de internationale corruptie-index, kent ook ons land zijn - al dan niet spraakmakende . corruptiezaken. Van 28 tot en met 31 mei komen vertegenwoordigers van 180 landen in Den Haag bijeen in een poging de fundamenten te leggen voor een VN-verdrag over wereldwijde preventie en bestrijding van corruptie. Nederland is gastheer is van het tweede .Global Forum on Fighting Corruption and Safegarding Integrity.. Minister Korthals, voorzitter van het Forum: .Een goede samenleving is gebaseerd op een integere, niet corrupte rechtsstaat. Nederland heeft dat goed op orde, maar corruptie stopt niet bij de grens..

Door Marijke Verduyn
De minister kreeg de conferentie min of meer in de schoot geworpen. De voormalige Amerikaanse vice-president Al Gore was bij het vorige Global Forum (Washington, 1999) zó enthousiast over de toespraak van de Nederlandse procureur-generaal Dato Steenhuis, dat hij Nederland ter plekke uitnodigde Global Forum II te organiseren. Korthals: .Heel eervol en van het allergrootste belang.. Nederland trekt het spoor breder dan het eerste Global Forum, waar corruptie bij politie en justitie centraal stond. In Den Haag komen ook het openbaar bestuur, het bedrijfsleven, de douane en corruptie binnen ontwikkelingsrelaties aan bod. Reden waarom ook de ministeries van Financiën, Binnenlandse Zaken, Economische Zaken en Buitenlandse Zaken bij de conferentie zijn betrokken. Heel bewust zijn voor de Haagse conferentie alle landen ter wereld uitgenodigd en wordt de conferentie gehouden op basis van gelijkheid tussen de verschillende staten. Korthals: .Corruptie is een wereldwijd probleem. Er zijn natuurlijk allerlei verschillen - economisch, cultureel en sociaal. En die verschillen kunnen van grote invloed zijn op de mate waarin corruptie voorkomt. Een politieagent die onderbetaald wordt, kan gevoeliger zijn voor het creëren van bijverdiensten dan zijn goedbetaalde collega elders. En de regering van het ene land is actiever in het bestrijden van corruptie dan die van het andere, maar deze conferentie wil duidelijk maken dat corruptie niet kan. Een politiek signaal afgeven: we willen het niet, er wordt op gelet. En dat signaal geven we niet alleen af naar burgers, bedrijfsleven en ambtenaren, maar ook naar overheden die zich weinig aan de corruptie in hun land gelegen laten liggen.. Dat politieke signaal is volgens de minister uiterst belangrijk. .Nederland vormt . gelukkig . een rechtsstaat. Een rechtsstaat is voor de samenleving van het grootste
belang. Maar met de uitbreiding van Europa naar het Oostblok toe en de mondialisering van de samenleving wordt ook onze rechtsstaat bedreigd. Corruptie stopt niet bij de grenzen. En ook Nederland zelf is niet immuun voor misstanden..

Rooms
Op de internationale corruptie-index scoort Nederland met een plaats in de top-tien heel behoorlijk. Het Nederlandse anti-corruptie- en integriteitsbeleid is dan ook al sterk ontwikkeld. Korthals: .De minister van Binnenlandse Zaken heeft voor de gehele overheidssector een integriteitsbeleid ontwikkeld, met duidelijke gedragscodes en bijvoorbeeld heldere regels voor het aannemen van giften en de publicatie van nevenfuncties.. Maar er zijn ook andere initiatieven. Binnen het Openbaar Ministerie is sinds eind vorig jaar een Landelijk Officier van Justitie voor de corruptiebestrijding werkzaam. Korthals: .Het gaat vaak om heel complexe zaken. Zo.n speciaal aangestelde officier kan een netwerk ontwikkelen waardoor hij een beter zicht krijgt in omstandigheden en processen waaronder corruptie bloeit.. Ook onlangs ratificeerde Nederland het OESO-verdrag tegen Corruptie, waardoor Nederlandse bedrijven die in het buitenland ambtenaren omkopen, ook in Nederland strafbaar zijn. Nederlandse ondernemers toonden zich niet onverdeeld positief over de nieuwe wet. Toont Nederland zich hier niet roomser dan de paus en is . een beetje . corruptie geen noodzakelijk smeermiddel in de internationale handel? Korthals: .Natuurlijk kunnen Nederlandse bedrijven in het buitenland soms voor een moeilijke opgave staan: het zal je maar gebeuren dat je een order verliest aan een concurrent, omdat die zich wel inlaat met corruptiepraktijken en jij dat bewust niet wilt. Dan kan zich de situatie voordoen dat een bedrijf eenvoudig niet anders kan dan smeergeld betalen. Voor zover het dan om niet te grote bedragen gaat, biedt het OESO-verdrag de mogelijkheid deze betalingen als facilitation-payments van strafbaarheid uit te sluiten. Maar dat gaat de goede kant op, want door het OESO-verdrag worden alle bedrijven in de geïndustrialiseerde wereld met dezelfde strafwetgeving geconfronteerd. Dus zo.n situatie zal zich in de praktijk steeds minder vaak voordoen..

IND
Het gaat dus goed. Toch wordt ook het ooit zo brave Nederland de laatste tijd geteisterd door fraude- en corruptiezaken. De beurs, het Amsterdamse Gemeentevervoerbedrijf, de taxiwereld, de fiscus, de politie, ja zelfs de IND en de rechterlijke macht ontkomen niet aan beschuldigingen van corruptie. Neemt volgens de minister de corruptie toe? .Uit de perceptie-index van Transparency International blijkt dat Nederland tot de tien minst corrupte landen ter wereld behoort. Dat was ook al eerder zo, dus in die zin is er geen sprake van een verslechtering.. Kan de minister zich voorstellen dat de gemiddelde Nederlander denkt: graaien waar je graaien kunt, Peper en Boonstra doen het ook en die hebben het veel minder hard nodig dan ik? .Ho, ho, Peper is niet vervolgd en het onderzoek of Boonstra wél vervolgd moet worden, loopt nog. Maar er is wel sprake van een zekere vermaterialisering, dat geloof ik ook wel. En overigens vind ik dat juist mensen in .hoge. functies een voorbeeldfunctie moeten hebben..

Vorig jaar publiceerde de OESO een zwarte lijst van 35 belastingparadijzen. Nederland stond er niet op, de Antillen en Aruba wel. Inmiddels zijn de Antillen van de lijst gehaald, Aruba staat er nog op. Is Nederland niet extra kwetsbaar in het Koninkrijk overzee? .Het Koninkrijk Overzee is, gezien de geografische ligging, inderdaad extra kwetsbaar. Het is jammer dat Aruba nog steeds op die lijst staat, maar de regeringen van zowel de Nederlandse Antillen als Aruba hebben duidelijk aangegeven dat zij de corruptie actief willen bestrijden. Daarvoor liggen ook concrete plannen ter tafel..

Culturele verschillen
Terug naar het Global Forum. Is er eigenlijk wel een definitie van corruptie waarop alle landen ter wereld zich kunnen verenigen? En zijn de culturele verschillen tussen de landen niet te groot om tot een gezamenlijke aanpak te kunnen komen? .Natuurlijk spelen culturele verschillen een rol, maar de tijd is echt voorbij dat een deel van de wereld kon zeggen dat corruptie er gewoon bij hoort. Corruptie komt een land nooit ten goede en is onduldbaar in een rechtsstaat. Van corruptie worden de meest kwetsbaren in de samenleving de dupe, omdat zij daardoor de noodzakelijke gezondheidszorg mislopen, of het meest elementaire onderwijs. Ze hebben immers geen smeergeld te besteden. En dat is onaanvaardbaar, ongeacht de cultuur.. Overigens hoopt Korthals dat op de conferentie ook afspraken kunnen worden gemaakt over gerichte technische assistentie vanuit bijvoorbeeld Europa of de Verenigde Staten aan landen waar nog weinig ervaring is met corruptiebestrijding.

Nederland heeft voor Global Forum II een ontwerpverklaring opgesteld die momenteel met alle landen van de wereld besproken wordt. .Het is nog te vroeg om te zeggen waar we precies op zullen uitkomen, maar ik ben erg gelukkig met de eerste reacties hierop. Zo heb ik al bijval gekregen van een groot aantal Afrikaanse, Aziatische en Oost-Europese landen. Dat is natuurlijk van enorm belang, omdat juist die regio.s voor grote uitdagingen worden geplaatst.. De minister hoopt dat de conferentie bijdraagt aan de totstandkoming van een VN-verdrag tegen corruptie, waaraan al enkele jaren wordt gewerkt. .Het is volgens mij een unicum dat voorafgaand aan de onderhandelingen over een dergelijk verdrag via een conferentie al een draagvlak wordt gecreëerd. Verder denk ik dat het van groot belang is dat we het eens worden over de strafbaarheid van een aantal corrumptieve gedragingen. Het OESO-verdrag geldt immers vrijwel alleen voor de geïndustrialiseerde landen. En ten slotte is een belangrijk politiek thema de rol die de internationale rechtshulp kan spelen bij het terughalen van gelden die ex-dictators aan hun land hebben onttrokken. Het zou mooi zijn als we hierover een begin van afspraken kunnen maken..

Korea
Wanneer is Global Forum II geslaagd? .Global Forum ¡s eigenlijk al geslaagd: volgens de laatste stand van zaken komen er zo.n 180 landen, waarvan 120 vertegenwoordigd worden door een minister. Dat betekent dat . als al deze ministers instemmen met de slotverklaring . er van de conferentie een enorm politiek signaal uitgaat. Verder moeten er afspraken worden gemaakt over de monitoring van de nationale en internationale anticorruptiestrategieën: zijn ze wel effectief? Ik hoop dat landen spontane initiatieven nemen om elkaar te helpen bij de uitvoering van een anticorruptiebeleid, vooral ook door het uitwisselen van ervaringen..
De slotverklaring van Global Forum II zal worden aangeboden aan de Verenigde Naties en geldt verder als politiek referentiedocument. Korea organiseert in 2003 Global Forum III. In de tussentijd hebben de Verenigde Naties, als het goed is, al de nodige vooruitgang geboekt met de onderhandelingen over een verdrag. Korthals: .Het hebben van een rechtsstaat is een onwaarschijnlijk groot goed. Het zou goed zijn als we in Den Haag de wereld in dit opzicht een stapje vooruit zouden kunnen helpen..