Gezondheidsraad
29 mei 2001
Gezondheidsschade elektromagnetische velden onwaarschijnlijk
Volgens de op dit moment beschikbare wetenschappelijke gegevens is er geen
grond voor de vrees dat blootstelling aan elektromagnetische velden in de
woonomgeving - onder meer afkomstig van hoogspanningslijnen en GSM-antennes
- schadelijk is voor de gezondheid. Dit is de strekking van een eerste
jaarlijkse rapportage over dit vraagstuk die de Gezondheidsraad vandaag aan
de regering heeft uitgebracht.
Mogelijke gezondheidsschade door blootstelling aan elektromagnetische velden
in de woonomgeving wekt de laatste jaren groeiende publieke bezorgdheid.
Veel mensen zien vooral bedreigingen in hoogspanningslijnen en in de opmars
van de mobiele telefonie. In het recente verleden heeft de Gezondheidsraad
diverse adviezen over deze onderwerpen uitgebracht. Het nu verschenen
Jaarbericht biedt, naast een samenvatting van deze adviezen, een overzicht
van de nieuwste wetenschappelijke inzichten.
Het wonen nabij hoogspanningslijnen gaat gepaard met een verhoogde
blootstelling aan (laagfrequente) elektromagnetische velden. Die verhoogde
blootstelling lijkt geassocieerd te zijn met een kleine toename van de kans
op leukemie bij kinderen. Volgens recente wetenschappelijke publicaties zou
die toename uitsluitend boven een bepaalde veldsterkte optreden. De
Gezondheidsraad vindt het echter niet verantwoord zo'n grens aan te geven.
Ook is een oorzakelijk verband tussen blootstelling aan elektromagnetische
velden en het verhoogde risico niet aangetoond. Het is goed mogelijk dat
andere factoren dan dergelijke velden verantwoordelijk zijn voor de
associatie, te meer omdat men in het duister tast over steekhoudende
biologische verklaringen. Sommigen zoeken een verklaring in de zogeheten
'corona-ion' hypothese: in een sterk elektrisch veld kan ionisatie van
luchtmoleculen optreden, waarna weer verbindingscomplexen kunnen ontstaan
die, na ingeademd te zijn, de gezondheid zouden kunnen aantasten. De
Gezondheidsraad acht het uiterst onwaarschijnlijk dat langs die weg de
kansen op kanker of andere ziekten toenemen.
Blootstelling aan sterke laagfrequente elektromagnetische velden zou,
volgens sommigen, het hartritme ongunstig kunnen beïnvloeden. De
wetenschappelijk informatie hierover is echter onduidelijk en vraagt om meer
onderzoeksinspanningen. In weer andere publicaties is melding gemaakt van
een toename van het aantal gevallen van suïcide als gevolg van verhoogde
blootstelling aan laagfrequente elektromagnetische velden. Volgens het
Jaarbericht is zo'n invloed niet aangetoond en is er geen behoefte aan nader
onderzoek op dit vlak.
Al eerder stelde de Gezondheidsraad vast dat in de directe omgeving van een
GSM-basisstation de blootstelling aan het (radiofrequente)
elektromagnetische veld van dat station aanzienlijk lager is dan wat
gezondheidskundig aanvaardbaar geacht wordt. Gezondheidsproblemen ten
gevolge van een dergelijke blootstelling acht de Raad daarom uiterst
onwaarschijnlijk. Uit Duitsland kwam recent het bericht dat rundvee
gezondheidsschade zou oplopen door de aanwezigheid van GSM-antennes in de
omgeving. Onderzoek ter zake heeft dat vermoeden niet bevestigd.
Hoewel tot dusver niet is gebleken dat het gebruik van een mobiele telefoon een verhoogde kans op hersentumoren meebrengt, is het zaak de wetenschappelijke ontwikkelingen op dit terrein nauwlettend te blijven volgen. Het vermoeden dat mobiel telefoneren de kans op oogmelanomen doet toenemen, mist volgens de Gezondheidsraad elke wetenschappelijke grond.
Er vindt in Nederland geen onderzoek plaats naar de mogelijke invloed van
blootstelling aan elektromagnetische velden. Volgens de Gezondheidsraad mag
ons land hierin echter niet langer achterblijven, vooral niet omdat er nog
veel onzekerheden zijn over mogelijke langetermijneffecten en over de vraag
of er een relatie is tussen blootstelling aan elektro-magnetische velden en
aspecifieke gezondheidsklachten.
De publicatie 'Elektromagnetische velden: Jaarbericht 2001', nr 2001/15, is
verkrijgbaar bij het Secretariaat van de Gezondheidsraad, fax (070) 340 75
23, e-mail order@gr.nl, en via www.gr.nl. Nadere inlichtingen verstrekt dr E
van Rongen, tel. (070) 340 57 30 of 06 55 11 12 95 , e-mail
e.van.rongen@gr.nl.