31 mei 2001
Nummer 77 31 mei 2001
Toename second opinions leidt tot druk op wachtlijsten
Verklaring voor hun pijn
Slechte communicatie als motief
Dwaalspoor
Meer specialisten nodig
Curriculum Vitae
Noot voor de pers
Steeds meer patiënten nemen geen genoegen met de mening van hun
arts en vragen om een second opinion. Deze trend leidt tot een
grotere druk op de wachtlijsten, waardoor ziekenhuizen meer
specialisten nodig hebben. Dit concludeert orthopedisch chirurg
drs. Bella van Dalen op basis van haar onderzoek naar second
opinions in het Academisch Ziekenhuis Groningen (AZG). Van Dalen
promoveert op 13 juni 2001 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Uit een bevolkingsonderzoek in de Verenigde Staten blijkt dat één op de vijf patiënten in dat land een second opinion wil. In Nederland is het nog niet zover. Bella van Dalen: "Ik schat dat bij orthopedie zo'n 3,9 procent van alle nieuwe patiënten in de niet-academische ziekenhuizen uiteindelijk terechtkomt in een academisch ziekenhuis voor een tweede mening." Aangezien Nederland beschikt over een beperkt aantal academische ziekenhuizen, loopt het percentage second opinions daar sterk op. Van alle nieuwe patiënten die de polikliniek orthopedie van het AZG bezoeken, komt 30 procent voor een second opinion. Een kwart van hen komt zelfs voor een derde, vierde of vijfde mening. Van de second opinion-patiënten krijgt 24 procent een andere diagnose te horen en 39 procent een andere therapie. Opvallende uitkomsten, vindt Van Dalen: "Die percentages zijn inderdaad een stuk hoger dan ik had verwacht. Maar vaak wijkt de tweede diagnose niet sterk af van de eerste. Ook de therapie wordt meestal niet drastisch gewijzigd."
Verklaring voor hun pijn
Second opinion-patiënten verschillen nauwelijks van patiënten die
voor de eerste keer komen wat betreft geslacht, leeftijd en
opleiding. Second opinion-patiënten hebben vaak wel meer last van
hun klachten. Van Dalen. "Het gaat vaak om patiënten met klachten
waarvoor het lastig is een duidelijke diagnose te stellen. Toch
willen patiënten graag een verklaring voor hun pijn. Kan de eerste
arts die verklaring niet geven, dan gaan ze naar een ander. Helaas
is in deze gevallen de tweede diagnose vaak even vaag als de
eerste. Het is dan ook in beide gevallen moeilijk om een eenduidige
therapie voor te schrijven."
Slechte communicatie als motief
Een veelvoorkomend motief om te vragen om een second opinion is
onvrede met de manier waarop de communicatie met de eerste arts is
verlopen. "Patiënten begrijpen niet altijd meteen wat een diagnose
betekent. Ze kunnen een beperkte hoeveelheid informatie in één keer
bevatten", licht Van Dalen toe. "Arts en patiënt leven vaak in twee
werelden. De arts ziet het probleem van de patiënt als een
technisch probleem dat hij wil oplossen. De patiënt ervaart zijn
probleem als persoonlijk en bedreigend." Een verbetering van de
communicatie zou het aantal second opinions kunnen beperken. Een
knelpunt blijft dat artsen zo weinig tijd per patiënt hebben. Van
Dalen: "Het zou goed zijn als we meer ruimte kregen om patiënten
beter voor te lichten. Helaas is het tegendeel het geval: door
gebrek aan artsen en een groeiende patiëntenstroom we moeten steeds
meer patiënten op jaarbasis zien."
Dwaalspoor
Een second opinion is niet altijd verhelderend voor de patiënt. Van
Dalen. "Een andere diagnose betekent niet per definitie dat de
eerste arts ongelijk had. Patiënten worden soms op een dwaalspoor
gebracht. Als twee deskundigen elkaar tegenspreken, wie moet je dan
geloven? Verder blijkt het veel uit te maken bij welke arts je
terechtkomt. De ene arts bevestigt de diagnose van de eerste arts
altijd, terwijl de andere deze meestal tegenspreekt."
Meer specialisten nodig
Om goed te kunnen berekenen in welke mate het aantal second
opinions landelijk stijgt, is meer onderzoek nodig in de
niet-academische ziekenhuizen, vindt Bella van Dalen. Nu al
voorspelt ze dat de komende jaren extra specialisten nodig zullen
zijn om de toestroom van second opinion-patiënten op te vangen.
Curriculum Vitae
Isabella Vivian van Dalen (Wesseling , Duitsland, 1958) studeerde
geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en verrichte haar
promotieonderzoek bij de afdeling Orthopedie van het Academisch
Ziekenhuis Groningen. Zij werkt inmiddels als orthopedisch chirurg
in het Flevoziekenhuis te Almere. Bella van Dalen promoveert tot
doctor in de geneeskunde bij professor dr. J.R. van Horn. Haar
onderzoek is gefinancierd door Zorg Onderzoek Nederland (ZON),
onderdeel van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
De titel van het proefschrift luidt: Second Opinions in Orthopaedic
Surgery: Extent, Motives and Consequences.
Noot voor de pers
Meer informatie: drs. Bella van Dalen, tel. (036)539 85 63 of 06 51
36 68 71, e-mail: ivdalen@flevoziekenhuis.nl. Op werkdagen is zij
bereikbaar via bovenstaande telefoonnummers na 17.00 uur en op
donderdag 31 mei tussen 9.00 tot 13.00 uur. In het weekend en op
eerste pinksterdag is ze bereikbaar via haar mobiele nummer.