28 mei 2001
Nummer 73 28 mei 2001
Darmkankeronderzoek
Promovendus waarschuwt voor langdurig gebruik laxeermiddel
Langdurig gebruik van senna, een laxeermiddel dat vaak verwerkt is
in laxeerthee, geeft een verkleuring van het slijmvlies van de
dikke darm. Recent onderzoek in Duitsland suggereert dat deze
verkleuring gepaard gaat met een verhoogd risico op
dikke-darmkanker. Hoe dit mogelijk is, onderzocht drs. Britta van
Gorkom in haar promotieonderzoek naar de oorzaken en het voorkomen
van darmkanker. Senna is een plantaardige stof, het onderzoek geeft
aan dat 'natuurlijk' en 'onschadelijk' niet per definitie
samengaan. Laxeerthee met senna valt onder de warenwet en is
verkrijgbaar bij drogisterijen en reformzaken. In een van haar
stellingen pleit de onderzoeker voor meer voorlichting. Van Gorkom
promoveert op 6 juni 2001 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Ongevoelig
Positief effect van calcium
Vezels
Curriculum vitae
Noot voor de pers
In veel ziekenhuizen worden sennahoudende laxeermiddelen gebruikt
als de dikke darm schoon moet zijn, voorafgaand aan een onderzoek.
"Eenmalig of kortdurend gebruik is volledig veilig", aldus Van
Gorkom, "Maar jarenlang gebruik van het laxeermiddel leidt tot een
verkleuring van het darmslijmvlies (pseudomelanosis coli). Dit was
al wel bekend, maar de verkleuring werd tot nu toe afgedaan als
ongevaarlijk."
Ongevoelig
Bij gezonde mensen raakt het darmslijmvlies na een eenmalige inname
van senna-bevattende laxeermiddelen licht geïrriteerd. Daardoor
gaan de dikke-darmcellen sneller dan normaal dood en worden zij
vervangen door nieuwe cellen. Van Gorkom: "Bij patiënten met
pseudomelanosis coli blijken de cellen enerzijds sneller dood te
gaan, maar blijft er anderzijds ook een aantal cellen langer in
leven. Ondanks de beschadiging zijn zij als het ware ongevoelig
geworden om dood te gaan. Beschadigde cellen die toch langer
blijven leven, hebben een verhoogd risico om zich te ontwikkelen
tot een kwaadaardig gezwel. Mogelijk verklaart dit het toegenomen
risico op dikke-darmkanker na langdurig sennagebruik."
Positief effect van calcium
Van Gorkom deed ook onderzoek naar methoden om dikke-darmkanker te
voorkomen. Zij ontdekte dat de toevoeging van calcium aan de
voeding een gunstig effect heeft op bepaalde risicofactoren voor
darmkanker. Tegen de verwachting in blijken vezels nauwelijks
effect te hebben. "We wilden ook weten of het aanvullen van de
voeding met bepaalde stoffen het risico op dikke-darmkanker gunstig
kan beïnvloeden", zegt de promovendus. "Want bij ongeveer vijftig
procent van de mensen waarbij dikke-darmkanker wordt ontdekt, is
het al in een zover gevorderd stadium dat het niet meer te genezen
is."
Vezels
Van Gorkom onderzocht drie verschillende voedingsstoffen:
ursodeoxycholzuur (UDCA, een galzuur), calcium (kalk) en
onverteerbaar zetmeel (een soort vezels). "UDCA en onverteerbaar
zetmeel bleken geen gunstig effect te hebben op de samenstelling
van de dikke-darminhoud noch op het dikke darmslijmvlies. Maar bij
patiënten bij wie ooit een gedeelte van de dikke darm verwijderd
was, meestal in verband met dikke-darmkanker, zagen we een licht
beschermend effect van de toevoeging van één gram calcium; de
delingssnelheid van slijmvliescellen van de dikke darm nam af door
het toegevoegde calcium."
Curriculum vitae
Van Gorkom (Utrecht, 1968) studeerde geneeskunde in Utrecht. Zij
verrichtte haar promotieonderzoek bij de vakgroepen Maag-, darm- en
leverziekten en Medische oncologie van de RUG. Het onderzoek is
gefinancierd door de Nederlandse Kankerbestrijding, de Maag-,
Lever-, Darm- Stichting en de Jan Cornelis de Kock Stichting. Zij
promoveert tot doctor in de medische wetenschappen bij prof.dr.
J.H. Kleibeuker en prof.dr. E.G.E. de Vries. De titel van het
proefschrift luidt: Colorectal cancer: studies on pathogenesis and
prevention. Momenteel is Van Gorkom werkzaam bij het Academisch
Ziekenhuis Groningen, als assistent geneeskundige in opleiding tot
internist.
Noot voor de pers