Igor Savchenko. Foto-recycling, 9 juni - 25 juli 2001 in het NFI
Het Nederlands Foto Instituut toont tot en met 25 juli het werk van de Rus
Igor Savchenko. Savchenko maakt deel uit van een groep
kunstenaars/fotografen die na de ineenstorting van het Sovjet-imperium aan
het eind van de jaren tachtig op zoek ging naar een nieuwe identiteit.
Savchenko graaft als een 'foto-archeoloog' in oude familiealbums. De foto's
die hij vindt, vertegenwoordigen waarden en mythen uit een tijd die niet
meer bestaat. Savchenko hergebruikt de beelden door ze opnieuw te
fotograferen. Hij bewerkt vervolgens bepaalde details en fragmenten in de
foto's, als een hand of een gezicht, en benadrukt op deze manier hun
emotionele waarde. Er ontstaan zodoende nieuwe betekenissen alsmede
'psychologische ruimte' voor nieuwe identiteiten.
Toen het Sovjet-imperium aan het eind van de jaren tachtig en het begin van
de jaren negentig langzaam ineenstortte, ontstond er een historisch,
cultureel en polititiek vacuüm waarin het vraagstuk van zowel de nationale
als de persoonlijke identiteit steeds belangrijker werd. Het was afgelopen
met de oude bureaucratische cultuur waarin het officiële document in de vorm
van tekst of beeld een grote rol speelde bij het in stand houden van de
staatsideologie. Een aantal kunstenaars en fotografen vond in die periode
een manier om aan de hand van oude (familie)foto's de 'officiële'
geschiedenis te bevragen en opnieuw te interpreteren. Onder hen waren Boris
Michailov, Alexei Shulgin, Vladimir Kuprianov en Igor Savchenko. Hun
kritische omgang met het 'documentaire' karakter van de fotografie heeft
enerzijds een conceptueel karakter. Tegelijkertijd is hun werk een zoektocht
naar een alternatieve geschiedschrijving waarin aan de persoonlijke en
individuele ervaring en herinnering - voorheen door het regime onderdrukt -
opnieuw ruimte wordt gegeven. Werk van hen maakte eerder onderdeel uit van
de Foto Biënnale Rotterdam 2000.
Savchenko (1962), woont en werkt in Minsk (Witrusland) begon oude
familiefoto's opnieuw te fotograferen. Daarbij richtte hij zich soms op
specifieke, heel persoonlijke elementen in de foto's, als handen en
gezichten, die hij dan bewerkte door bijvoorbeeld overschildering. Andere
keren liet hij de foto's verder ongemoeid maar hield hij iedere informatie
over de herkomst van het beeld of de identiteit van de gefotografeerden
achter. Op deze manier schiep hij mogelijkheden om de foto's op een hele
persoonlijke, soms zelfs sentimentele wijze te bekijken.
Savchenko's werkwijze - het opnieuw fotograferen van oude en andermans
foto's - kan worden gezien als een vorm van verzet tegen de autoriteit van
de documentaire fotografie, een soort 'tegen-documentaire'. Zoals de
kunsthistorica Olga Kopenkina in de catalogus schrijft, gaat zijn werk
daardoor eerder over het proces van vergeten en over geheugenverlies dan
over het zich herinneren, waarmee de fotografie in het algemeen wordt
geassocieerd.
NoName galerie publiceert bij de tentoonstelling een catalogus van het werk
van Igor Savchenko met foto's en teksten, o.a. van de kunsthistorica Olga
Kopenkina en van Savchenko zelf. Deze catalogus is ook te koop bij de balie
van het NFI.
Een overzicht van het werk van Savchenko is te zien in de tentoonstelling
The picture behind him in NoName galerie (t/m 15 juli) en op
wwh.nsys.by/savchenko.
NoName, Hoogstraat 32, Rotterdam, 010 413 70 73.