BEYOND: kunstenplan voor grootste Nederlandse Vinex-locatie
BEYOND is een flexibel plan van aanpak voor de inbreng van de kunst in de openbare ruimte van Leidsche Rijn. In BEYOND krijgt de beeldende kunst de rol van aanjaagmotor voor het nieuwe stedelijke leven in Leidsche Rijn. De activiteiten en projecten zijn gericht op het omdraaien van de relatie kunst en ruimtelijke ordening - kunst gaat vooruit als pionier, het ruimte scheppen voor het ongeplande en ongeregelde, het samenvoegen van disciplines in de meer complexe ontwerpopgaven en het creëren van een broedplaatsfunctie aan de rand van de stad.
De Utrechtse VINEX-wijk Leidsche Rijn is een van de grootste bouwopgaven in Nederland: 30.000 woningen in het voormalig westelijk weidegebied van Utrecht. Het stedelijk klimaat van de VINEX-locaties is een hot item in Nederland. De hedendaagse nieuwbouwlocaties waar jong Nederland in opgroeit worden vaak als saai beschouwd door het ontbreken van buurtvoorzieningen (bakker, buurtkroeg en buurtsuper), die zo typisch zijn voor de oude stadsdelen en -centra. Nu de eerste bewoners hun huizen in Leidsche Rijn hebben betrokken, wordt een omgeving van belang die niet alleen functioneel is, maar ook de verbeelding, sensualiteit, herinnering en emotie prikkelt. Daarom is juist dit moment geschikt voor een creatieve impuls.
Pioniersfunctie
Tegen deze achtergrond is het scenario BEYOND - Leidsche Rijn, de VINEX opgave voor de kunst ontwikkeld. Dit scenario weeft de kunst in de stedenbouwkundige ontwikkelingsstrategie van Leidsche Rijn: de kunst wordt naast de andere disciplines een lid van het 'team' dat de nieuwe wijk creëert. BEYOND geeft de kunst een pioniersfunctie in het creatief gebruik van de openbare ruimte. Programma-onderdelen zoals Witte Vlekken (bouwkavels gereserveerd voor de kunst) en Parasites (mobiele experimentele architectuur) infiltreren in het stedenbouwkundig ontwerp en creëren afwisseling, lucht en verrassing in de leefomgeving (zie ook bijgevoegde informatie over de programma's).
Visionair plan
BEYOND is, naast een strategie voor de besteding van NLG 7 miljoen voor kunst in de openbare ruimte van Leidsche Rijn, ook een visionair plan, dat kunst met stedenbouw verbindt in het streven naar een optimaal stedelijk klimaat. Het belang dat staatssecretaris Van der Ploeg in zijn nota Belvedère hecht aan een 'Grand Design', waarin kunstenaars, civiel ingenieurs en (landschaps)architecten samen werken aan een leefbare omgeving wordt door BEYOND vertaald in een gevarieerd opdrachtenprogramma. Dit gaat in op de stedenbouwkundige en maatschappelijke opgaven en initiatieven van Leidsche Rijn.
Het is daarom dat de gemeente een substantiele investering doet en NLG 7 miljoen heeft gereserveerd voor de uitvoering
Hiernaast heeft Stichting Kunst en Openbare Ruimte (SKOR) deelgenomen in het projectteam dat het scenario heeft geschreven. SKOR wordt gesubsidieerd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Het bestuur van SKOR heeft besloten om NLG 1 miljoen beschikbaar te stellen vanwege de voorbeeldwerking van BEYOND.
Concrete locaties en opdrachten worden op basis van het plan BEYOND in de komende vijftien jaar ingevuld en ontwikkeld.
Motto
For each project there is a beyond
a domain where no jury will follow
Rem Koolhaas - S,M,L,XL
Utrecht, 21 juni 2001