Van Dale






-PERSBERICHT-

Utrecht, 29 augustus 2001

Wat is de moer waar je niets van snapt?

VAN DALE INTRODUCEERT JUNIOR SPREEKWOORDENBOEK

Speciaal voor nieuwsgierige Aagjes en ongelovige Thomassen vanaf een jaar of tien verschijnt eind augustus het Van Dale Junior Spreekwoordenboek, samengesteld door Wim Daniëls. Deze nieuwe loot aan de Van Dale-stam bevat ruim 2.500 eigentijdse, veelgebruikte spreekwoorden en uitdrukkingen met een eenvoudige uitleg over betekenis, gebruik en herkomst. Voorbeeldzinnen uit de leefwereld van jongeren en tientallen kadertekstjes met grappige wetenswaardigheden over spreekwoorden maken het Van Dale Junior Spreekwoordenboek tot een compleet naslagwerk én leesboek voor thuis of op school. Met dit nieuwe woordenboek van Van Dale zijn spreekwoorden en uitdrukkingen voor junioren voortaan geen abracadabra meer.

Abracadabra Het kan soms fijn zijn om ergens iets niet van te snappen. Dan kun je namelijk van die mooie uitdrukkingen gebruiken waarmee je aangeeft dat je het niet begrijpt. Je kunt dan bijvoorbeeld zeggen: dat is Chinees voor mij, dat is Grieks voor mij, of dat is abracadabra. Of je zegt: daar snap ik geen snars, geen sikkepit, geen moer van. Verder kun je zeggen: daar kan ik geen chocola van maken, daar kan ik met mijn pet niet bij of dat gaat me boven mijn pet. En als iemand dan zegt dat je een domkop bent, roep je blij: 'Het geluk is met de dommen.'


Kinderen vinden spreekwoorden vaak lastig. Binnen een bepaalde context zijn ze nog wel te begrijpen, maar zélf de betekenis uitleggen is een moeilijk verhaal. Dan komen de problemen met letterlijk en figuurlijk om de hoek kijken. Volgens taalkundige Wim Daniëls - auteur van het Van Dale Junior Spreekwoordenboek - krijgen kinderen vanaf een jaar of tien het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik door: "Op die leeftijd beheersen ze de taal voldoende om er met de nodige afstand naar te kunnen kijken. Ze ontdekken het verschil tussen letterlijke en figuurlijke taal, dat juist bij spreekwoorden zo'n belangrijke rol speelt. Dan vinden ze het ook interessant om spreekwoorden te gebruiken. Een kind kan daarmee laten zien dat het taalvaardig is. Je bent immers in staat iets anders te bedoelen dan je zegt."

Letterlijk en figuurlijk In je hemd staan kun je letterlijk en figuurlijk doen. Letterlijk in je hemd staan betekent dat je ergens staat met alleen een hemd aan, zonder blouse of trui erover. Als je figuurlijk in je hemd staat, word je door anderen belachelijk gevonden omdat je iets doms hebt gezegd of gedaan. Spreekwoorden en uitdrukkingen hebben altijd te maken met figuurlijk taalgebruik. Neem in het diepe gegooid worden. Dat is geen uitdrukking als je ermee bedoelt dat iemand jou letterlijk in diep water gooit. Het is wél een uitdrukking als de betekenis is: zonder veel voorbereiding aan iets moeilijks moeten beginnen. Behalve uitdrukkingen zijn er overigens ook woorden die een letterlijke en figuurlijke betekenis hebben. Denk aan fietsenrek. Dat is niet alleen een rek om fietsen in te plaatsen maar ook een gebit met ontbrekende of ver uit elkaar staande tanden.


Het Van Dale Junior Spreekwoordenboek biedt niet alleen uitkomst als kinderen de betekenis op willen zoeken van spreekwoorden waar ze geen kaas van hebben gegeten, het bevat ook informatie over de herkomst. Daardoor verschaft het boek veel inzicht in betekenisontwikkeling, ontlening van woorden uit andere talen, verbasteringen en de invloed van bijvoorbeeld de bijbel, het weer en de televisie op het Nederlandse taalgebruik.

Tv-uitdrukkingen Populaire tv series of tv-reclames zorgen soms voor nieuwe uitdrukkingen. Zo'n uitdrukking is bijvoorbeeld: dat zien we morgen dan wel weer. De betekenis daarvan is: daar maken we ons nu verder geen zorgen over. De uitdrukking is ontstaan doordat de woorden steeds de slotzin vormden van de afleveringen van de tv-kleuterserie Ti-Ta-Tovenaar, die tussen 1972 en 1974 dagelijks werd uitgezonden.

Dit voorbeeld mogen we een uitdrukking noemen omdat deze nog steeds in gebruik is, terwijl het tv-programma allang niet meer wordt uitgezonden.


Verkrijgbaarheid
Het Van Dale Junior Spreekwoordenboek - een gezamenlijke uitgave van Van Dale Lexicografie en uitgeverij Piramide - is vanaf eind augustus 2001 verkrijgbaar in de (school)boekhandel.

Omvang : 480 pagina's
Inhoud : ruim 2.500 spreekwoorden en uitdrukkingen ISBN : 90.6648.0696

Prijs : 55,- / 1008 BEF / 24,85


-EINDE BERICHT-




Van Dale Junior Spreekwoordenboek