Voorbereidingen
De Wereld van Bosch in volle gang
In het Noordbrabants Museum wordt op dit moment druk gewerkt aan de inrichting van de tentoonstelling De Wereld van Bosch. Deze expositie, die op 15 september opengaat voor het publiek, geeft een indringend beeld van de leefwereld van Jeroen Bosch, het 's-Hertogenbosch van de late Middeleeuwen. Het museum heeft deze tentoonstelling aangegrepen om enkele belangrijke stukken uit zijn collectie te laten restaureren.
Een daarvan is een wapenbord van de Ridders van het Gulden Vlies, vervaardigd voor een bijeenkomst van de Orde in de Sint-Jan in 1481. Deze borden vormden een aanwijsbare bron van inspiratie voor Jeroen Bosch, zoals vooral te zien is op het schilderij van de Keisnijding. Op de tentoonstelling zullen drie van de vier bewaard gebleven wapenborden te zien zijn; het vierde is door het Noordbrabants Museum tijdelijk uitgeleend aan de Bosch-tentoonstelling in Museum Boijmans Van Beuningen. Het nu gerestaureerde wapenbord is een langdurig bruikleen van het Rijksmuseum.
Een ander belangrijk werk dat met het oog op De Wereld van Bosch werd gerestaureerd, is een paneel met voorstelling van De heilige Christoffel, lange tijd toegeschreven aan Pieter Huys (ca. 1519-1584). De voorstelling met Christophorus bevat tal van Boschachtige elementen. Uit onderzoek van het paneel is echter gebleken dat dit schilderij al omstreeks 1510, dus nog tijdens het leven van Jeroen Bosch, vervaardigd kan zijn. Dan zou de toeschrijving aan Huys, die later geboren is, niet meer kloppen, en is het een werk van een onbekende tijdgenoot van Bosch, wellicht Jan Wellensz de Cock (ca. 1480-ca. 1526). Hieruit blijkt eens te meer hoe moeilijk de werken van de navolgers van Bosch zijn te bepalen.
De grootste verrassing leverde echter het in 1986 aangekochte maar sindsdien nog niet eerder nauwkeurig onderzochte en gerestaureerde werk De Strijd tussen Vastenavond en Vasten. Bij de restauratiewerkzaamheden door expert Michel van de Laar (zie bijgevoegde foto) kwam een verbluffend werk tevoorschijn. Voor de restauratie werd ervan uitgegaan dat het hier om een grisaille ging, een uit grijstinten opgebouwd werk. Nu blijkt echter dat er onder de oude vernis en de oude retouches eerder een brunaille schuilging: het werk is opgebouwd uit bruintinten en bevat daarnaast ook andere kleurtinten. Het werk blijkt bovendien uit twee delen te bestaan. In het midden kwam een verticale naad tevoorschijn, mogelijk het gevolg van een vroegere inkorting of scheiding. De delen lijken later weer aaneen te zijn gezet. Ook van dit schilderij is het paneel onderzocht. Daaruit is gebleken dat dit werk omstreeks 1555-1560 geschilderd is.
De hernieuwde frisheid van het werk maken het voor het eerst mogelijk om de details van de uitgebeelde vastenavonddans goed te bekijken, in het bijzonder ook de tronies en maskers van de dansers, de door hen meegevoerde attributen en de symbolen van zotheid op hun hoofden. Dit schilderij van De Strijd tussen Vastenavond en Vasten staat bijzonder dicht bij het werk van Jeroen Bosch, en neemt daarom in de tentoonstelling een belangrijke plaats in.
De Wereld van Bosch
15 september tot en met 2 december 2001
Noordbrabants Museum
's-Hertogenbosch
Aan de redacties:
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met dr. Charles de Mooij, adjunct-directeur en projectleider van De Wereld van Bosch, tel.nr. 073- 68 77 809.
Dit bericht werd u toegezonden door:
Lucie Kuijpers
Noordbrabants Museum
Postbus 1004, 5200 BA 's-Hertogenbosch
tel. 073-6877808 / fax. 073-6877899