persbericht Fryske Akademy
13.9.2001
Nieuwe aandacht voor filosoof Hemsterhuis
De Fryske Akademy organiseert op 18, 19 en 20 september aanstaande een internationaal congres over Frans Hemsterhuis, de Friese filosoof uit de 18de eeuw. Aanleiding tot het congres is het verschijnen van twee vertalingen van de geschriften van Hemsterhuis, één in het Italiaans door dr. Claudia Melica van het Istituto per gli Studi Filosofici in Napels en één in het Nederlands door een groep vertalers onder leiding van prof. dr. Michael J. Petry (Erasmus Universiteit Rotterdam). Bij de organisatie van het congres werkt de Akademy nauw samen met het Italiaanse instituut en met prof. Petry.
Drie dagen lang is congrescentrum It Aljemint in Leeuwarden het toneel van lezingen over het werk en het denken van de filosoof Hemsterhuis. Tien Italiaanse en tien Nederlandse specialisten zijn gevraagd hun licht te doen schijnen op de betekenis van deze grote denker. Op de eerste congresdag, dinsdag 18 september, staat de vroege filosofie van Hemsterhuis centraal. Op woensdag komt zijn relatie tot de natuurwetenschappen, geschiedenis en maatschappij aan de orde en op de laatste congresdag, 19 september, draait het met name om de esthetische en religieuze kant van Hemsterhuis' filosofie. Aan het slot van de donderdagmiddag worden de nieuwe uitgaven van en over Hemsterhuis en zijn werk aangeboden aan de Friese cultuurgedeputeerde, dr. Bertus Mulder. Vervolgens reizen de congresgangers gezamenlijk naar Franeker, de geboortestad van Hemsterhuis, voor een ontvangst door het College van Burgemeester en Wethouders.
Filosofie opnieuw uitgegeven
Frans Hemsterhuis (1722-1790) werd in Franeker geboren als zoon van Cornelia Maria de Wilde, van komaf uit een Amsterdamse regentenfamilie, en Tiberius Hemsterhuis, hoogleraar Grieks aan de Franeker universiteit. De jonge Frans werd door zijn vader ingewijd in de Griekse oudheid. Maar zijn belangstelling ging uit naar de filosofie, hoewel hij nooit filosoof van beroep werd. Deze aristocraat werd een hoge ambtenaar bij de Raad van State in Den Haag, die naast zijn werk min of meer anoniem een aantal filosofische geschriften uitgaf, waaruit blijkt dat hij een subtiel denker was met een fijnbesnaarde stijl.
De filosofie van Hemsterhuis beweegt zich op het grensvlak van Verlichting en Romantiek, van rede en gevoel. Belangrijk is bij hem dan ook de discussie tussen empirisme en metafysica. Lange tijd was Hemsterhuis min of meer in vergetelheid geraakt. De laatste uitgave van zijn werken verscheen in 1850. Maar in de afgelopen decennia is er een toenemende belangstelling voor deze, onmiskenbaar invloedrijkste, filosoof uit de Nederlanden in de 18de eeuw. In zijn tijd vonden zijn geschriften een enorme weerklank in de vroege Duitse Romantiek: Goethe, Herder, Jacobi, Hamann, Hölderlin, Novalis, Schleiermacher en ook Kant en Hegel kenden het werk van Hemsterhuis.
Omdat de oorspronkelijke teksten van Hemsterhuis in het Frans inmiddels moeilijk te verwerven zijn, verschijnen beide vertalingen met een gemoderniseerde Franse paralleltekst. Tevens verschijnt nog een ander belangrijk instrument voor de bestudering van het gedachtegoed van Hemsterhuis, namelijk een heruitgave van de veilingcatalogus van 1791 van zijn (en zijn vaders) boekenbezit. De Fryske Akademy is bovendien van plan de lezingen van het congres te publiceren. Met al deze uitgaven wordt het onderzoek naar deze Nederlandse filosoof van Europese statuur een enorme impuls gegeven.
Nadere informatie over dit bericht bij dr. L.G. Jansma, wetenschappelijk directeur Fryske Akademy, tel. 058-2131414, e-mail fa@fa.knaw.nl.
Het volledige programma van de conferentie Hemsterhuis: a European Philosopher Rediscovered kan worden opgevraagd bij het directiesecretariaat van de Fryske Akademy, tel. 058-2131414 of fa@fa.knaw.nl.