Ministerie van Financien

Persbericht

No 01/275
Den Haag
8 oktober 2001

Uitbreiding schatkistbankieren

Instellingen die een wettelijke taak uitvoeren en daarvoor geld van het Rijk krijgen, moeten het geld dat nog niet is uitgegeven aanhouden op een rekening bij het ministerie van Financiën. Over het geld dat wordt aangehouden krijgt men rente. Tevens is het mogelijk om onder gunstige voorwaarden geld te lenen. Dit zogenaamde schatkistbankieren geldt nu al voor alle ministeries en de sociale fondsen. Binnenkort wordt het schatkistbankieren uitgebreid naar instellingen die geen deel uitmaken van het Rijk maar wel een wettelijke publieke taak uitvoeren. De uitbreiding geldt voor instellingen zoals de Pensioen- en Verzekeringskamer, het Kadaster, Staatsbosbeheer, Railinfrabeheer BV en de Centrale organisatie Werk en Inkomen. Dit staat in een wetsvoorstel over geïntegreerd middelenbeheer dat minister Zalm aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.

Door het verplicht aanhouden van tegoeden bij het ministerie van Financiën wordt het beleggen met belastinggeld en de daarmee samenhangende risico's voorkomen. Over het geld dat op de rekening bij Financiën staat krijgen de instellingen rente. Andersom kunnen instellingen die noodzakelijke investeringen moeten verrichten maar op het moment niet over voldoende geld beschikken bij Financiën geld lenen. Het rentepercentage is in beide gevallen gelijk aan de rente waartegen de staat leent.

Voor meer informatie over schatkistbankieren wordt verwezen naar het bijgevoegde factsheet over schatkistbankieren. Het wetsvoorstel is de eerste wijziging van de Comptabiliteitswet 2001, de wet waarin begrotingsregels en geldstromen van het Rijk worden geregeld, staat op internet: http://www.minfin.nl/bz01-1175.doc

Woordverder: Ir. N.M. Zoon
Schatkistbankieren
Instellingen die een wettelijke taak uitvoeren en daarvoor geld van het Rijk krijgen, moeten het geld dat nog niet is uitgegeven aanhouden op een rekening bij het ministerie van Financiën. Over het geld dat wordt aangehouden, krijgen de instellingen rente van het Rijk. Ook kunnen instellingen onder gunstige voorwaarden geld lenen. Dit zogenaamde schatkistbankieren geldt al voor alle ministeries en de sociale fondsen. Binnenkort wordt het schatkistbankieren uitgebreid naar instellingen die geen deel uitmaken van het Rijk maar wel een wettelijke publieke taak uitvoeren. Dit staat in een wetsvoorstel dat minister Zalm aan de Tweede kamer heeft aangeboden. Het wetsvoorstel is de eerste wijziging van de Comptabiliteitswet 2001, de wet waarin begrotingsregels en geldstromen van het Rijk worden geregeld. Deze pagina geeft informatie over wat schatkistbankieren is, voor wie het is en waarom schatkistbankieren nodig is.

· Wat is schatkistbankieren?
· Voor wie is schatkistbankieren?
· Waarom schatkistbankieren?
· Veel gestelde vragen

Wat is schatkistbankieren?
Bij schatkistbankieren moeten instellingen geld dat zij van het Rijk krijgen, aanhouden op een rekening bij het ministerie van Financiën. Over dat geld betaalt het Rijk rente. Daarnaast kunnen voor de financiering van investeringen leningen bij het Rijk worden afgesloten. Dit laatste is op vrijwillige basis. Bij schatkistbankieren treedt de schatkist dus op als interne bank.

Voor wie is schatkistbankieren?
Schatkistbankieren geldt sinds jaar en dag voor diverse dienstonderdelen van het Rijk. Alle ministeries houden hun geld gezamenlijk aan in de schatkist. In 1997 is dit uitgebreid met de sociale fondsen. In een wetsvoorstel (eerste wijziging van de Comptabiliteitswet 2001) dat begin oktober 2001 naar de Tweede Kamer is gezonden, wordt schatkistbankieren uitgebreid met instellingen die voor hun activiteiten geld krijgen van het Rijk. Dit zijn instellingen die een wettelijke publieke taak uitvoeren maar geen deel uitmaken van het Rijk. Van de instellingen die volgens het wetsvoorstel onder de regeling vallen is een overzicht gemaakt.
Instellingen met een duidelijk marktkarakter, bijvoorbeeld APK-keuringsstations, vallen niet onder de regeling.

Waarom schatkistbankieren?
Met schatkistbankieren wil het Rijk de financiële risico's en onverantwoord gebruik van gemeenschapsgeld tegengaan. Het beleggen van gemeenschapsgeld is daarvan een voorbeeld. Ook worden de totale kosten van het beheer van publieke middelen verminderd. Daarnaast biedt het schatkistbankieren de instellingen een aantal voordelen. Zo krijgt een instelling die geld vastzet bij de schatkist een rentevergoeding op het niveau waarop de staat zelf leent en kan een instelling een extra bonusrente krijgen. Instellingen die hun geld hebben ondergebracht bij de schatkist voeren per definitie een risicoloos kasbeheer en kunnen bij de staat goedkoper lenen dan bij een commerciële bank. Dit laatste is met name voordelig voor instellingen die voor noodzakelijke investeringen staan maar op het moment niet over voldoende geld beschikken. Voor- en tegenargumenten Instellingen die tegenstander zijn van schatkistbankieren hebben de volgende bezwaren: · Terugdraaien decentralisatie
· Verplichte winkelnering bij het ministerie van Financiën · Tevergeefse ontwikkeling treasuryfunctie

Terugdraaien decentralisatie De afgelopen jaren zijn veel verantwoordelijkheden gedecentraliseerd. Schatkistbankieren staat daar voor het gevoel van de instellingen haaks op. Met het schatkistbankieren worden de huidige bevoegdheden van de instellingen niet beperkt. Het wetsvoorstel stelt wel eisen waaraan een goed beheer van gemeenschapsgeld moet voldoen. Overigens zijn en blijven de ministers verantwoordelijk voor het gebruik van het gemeenschapsgeld dat zij beschikbaar stellen aan de instellingen.

Verplichte winkelnering bij het ministerie van Financiën Nu kunnen instellingen nog "shoppen". Met de bank die de beste rente en service biedt, worden zaken gedaan. Met het schatkistbankieren is er geen keuzevrijheid meer. Daar staat tegenover dat met het schatkistbankieren de financiële risico's worden beperkt en dat aan de instellingen een zeer goed rente- en servicearrangement wordt geboden. Hieronder valt ook de mogelijkheid om goedkoper te lenen. Tevergeefse ontwikkeling treasuryfunctie Een aantal instellingen heeft zich juist de afgelopen jaren in het beleggen geprofessionaliseerd. Een onderdeel van de treasuryfunctie wordt in de nieuwe situatie drastisch vereenvoudigd. Sommige treasurers vinden dit juist het leukste onderdeel van hun werk. Zij onderkennen vaak de financiële voordelen van het Rijk en van de instellingen maar zijn teleurgesteld dat dit onderdeel verdwijnt. De beperking van de treasury-activiteiten is erop gericht dat er zorgvuldig wordt omgegaan met gemeenschapsgeld. De private gelden van de instellingen vallen overigens buiten de regeling.

Veel gestelde vragen
Hoe werkt schatkistbankieren voor een instelling? Het geld van een instelling staat op een eigen rekening-courant bij het ministerie van Financiën. Deze rekening-courant wordt gekoppeld aan de betaalrekening van de huisbank van de instelling. Instellingen kunnen ook gebruik maken van de depositofaciliteit en de leenfaciliteit.

Hoe verhoudt de toezichttaak van Financiën zich tot de bankcaire relatie? Het ministerie van Financiën vervult bij het schatkistbankieren de rol van bank. Deze activiteiten worden ondergebracht bij de Generale Thesaurie. Binnen het ministerie is er een scheiding tussen toezicht en treasury.

Kan een instelling bij schatkistbankieren nog beschikken over haar geld? Een instelling heeft het juridisch eigendom over haar geld. Dit verandert niet bij het schatkistbankieren.

Kan een instelling altijd en onbeperkt lenen? Als een instelling bij het ministerie van Financiën wil lenen, moet het verantwoordelijke departement een garantstelling afgeven voor de rente, aflossing en kosten van de lening of roodstand (rekening-courant krediet) De toetsing gebeurt bij dat departement.
De leenfaciliteit is vrijwillig, een instelling kan ook bij een commerciële bank lenen.

Wat zijn de positieve gevolgen van schatkistbankieren? · Op de tegoeden en kredieten in rekening-courant wordt voor het gehele saldo de interbancaire rente zonder op- en afslagen vergoed. Dit is voor een instelling aantrekkelijk omdat het gehele saldo risicoloos tegen de hoogst mogelijke korte rente uitstaat. Voor het roodstaan worden bovendien geen op- en afslagen berekend. · Het rente-arrangement voor leningen wordt aangeboden op het niveau waartegen de staat zelf leent. Ook deposito's worden op dit niveau aangeboden. · Een instelling ontvangt een bonusrente als zij in enig jaar gemiddeld een groter bedrag aan deposito's dan aan leningen bij de schatkist heeft. · Een instelling die haar geld aanhoudt bij het Rijk voert per definitie een risicoloos kasbeheer. · Voor een instelling betekent dit dat de kosten voor treasury-activiteiten kunnen worden beperkt.

Wat zijn de negatieve gevolgen van schatkistbankieren? · De procedures voor het aanvragen van leningen en debetlimieten veranderen. In de huidige situatie kan een instelling deze zaken regelen met haar bank. In de nieuwe situatie regelt de instelling dit met het departement. Als het departement een garantstelling afgeeft, kan de instelling probleemloos tot het maximum van deze garantstelling lenen. Voor het opvragen van geld en het plaatsen van deposito's kan een instelling rechtstreeks bij de afdeling Centraal Kasbeleid van de Generale Thesaurie terecht. · Een instelling krijgt een andere relatie met haar bank. Haar huisbank voert het betalingsverkeer uit, voor de overige zaken kan een instelling terecht bij de Generale Thesaurie. Omdat de leenfaciliteit niet verplicht is bij Financiën, kan een instelling elders een lening afsluiten.

Welke treasury-activiteiten mogen wel? Instellingen kunnen kiezen of zij hun geld op rekening-courant of op deposito's bij de schatkist plaatsen. Deposito's zijn bij het ministerie van Financiën standaard in verschillende looptijden beschikbaar. Deze looptijden variëren van 3 maanden tot 10 jaar. Op aanvraag zijn langere looptijden mogelijk. Welke treasury-activiteiten mogen niet? Beleggen bij andere partijen dan het ministerie van Financiën. Gaat het ministerie van Financiën zich ontwikkelen als interne bank voor de publieke sector? Voor een deel. Het ministerie van Financiën biedt instellingen eenvoudige en scherp geprijsde dienstverlening voor sparen en beleggen. Voor het betalingsverkeer en voor verzekeringen kunnen instellingen terecht bij commerciële banken. Er zijn geen plannen om deze dienstverlening ook vanuit het ministerie aan te bieden. Wat is het voordeel voor het Rijk? Bij schatkistbankieren worden de tegoeden en schulden van de overheid samengebracht. Daardoor hoeft de Staat minder bij externe partijen te lenen en dus ook minder rente te betalen. De totale kosten van het beheer van publieke middelen worden verminderd.

Overzicht van instellingen waarvoor schatkistbankieren gaat gelden:

Ministerie van Justitie
Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers
Raden (5) voor de Rechtsbijstand (Amsterdam, Arnhem, 's-Hertogenbosch, Den Haag, Leeuwarden) Stichting Reclassering Nederland

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties De in artikel 21, eerste lid, van de Politiewet 1993 bedoelde regio's(*)2 Landelijk Selectie- en Opleidingsinstituut Politie (LSOP) Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP)

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (inclusief onderwijsinstellingen LNV)
Commissariaat voor de media
Informatie Beheer Groep
Mondriaanstichting
Stichting Fonds beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst Stichting Fonds voor de Amateurkunst
Stichting Fonds voor de Podiumkunsten
Stichting Fonds voor de Scheppende Toonkunst
Stichting Nederlands Fonds voor de Film
Stichting Stimuleringsfonds voor de Architectuur Stichting Participatiefonds voor het Onderwijs (PF) Stichting Vervangingsfonds en bedrijfsgezondheidszorg voor het Onderwijs (VF) BVE: landelijke organen voor beroepsonderwijs(*)3 BVE: regionale opleidingscentra(*)3
BVE: vakinstellingen(*)3
Agrarische Opleidingscentra(*)3
HBO (inclusief Hogere Agrarische Scholen)(*)3
WO (universiteiten, incl. Landbouwuniversiteit Wageningen)(*)3 Onderzoeksinstellingen OCW: KNAW, KB, NWO(*)3

Ministerie van Financiën
Stichting Pensioen- & Verzekeringskamer
Stichting Toezicht Effectenverkeer
Stichting Waarborgfonds Motorverkeer

Ministerie van Defensie
Stichting Ziektekostenverzekering Krijgsmacht

Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting
Kadaster

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) Dienst wegverkeer
Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL)
Railinfrabeheer BV
Railverkeersleiding BV4
Railned BV

Ministerie van Economische Zaken
Centraal Orgaan Vooraadvorming Aardolieprodukten (COVA) Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling en Ruimtevaart (NIVR)

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij Bureau Beheer Landbouwgronden
Staatsbosbeheer
(voor onderwijsinstellingen, zie de lijst bij OCW)

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelenheid5
Centrale organisatie Werk en Inkomen (CWI)

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR)
Zorg Onderzoek Nederland (ZON)


1 Voor een aantal instellingen op lijst A geldt dat deze als gevolg van gecompliceerde juridische en bestuurlijke verhoudingen naar verwachting een ruime tijdspanne nodig hebben voor de invoering van het geïntegreerd middelenbeheer. Deze instellingen zijn met een (*) geoormerkt. Hierbij moet worden bedacht dat de regeling pas in werking kan treden nadat de 1e wijziging van de Comptabiliteitswet 2001 is vastgesteld.
2. Afhankelijk van nader bestuurlijk overleg zal besloten worden over het al dan niet handhaven van de politieregio's op de A-lijst.
3 Afhankelijk van nader bestuurlijk overleg zal besloten worden over het al dan niet handhaven van de onderwijsinstellingen op de A-lijst
4Afhankelijk van nadere besluitvorming over de vormgeving van de NS-taakorganisaties, zullen de betrokken ministers nader overleg plegen over het al dan niet handhaven van deze organisatie op de A-lijst.
5Het UWV en de SVB vallen op grond van de wet SUWI vanaf 1 januari 2002 onder het regiem van het geïntegreerd middelenbeheer. Daarom staan ze niet op deze lijst, die gebaseerd is op de CW 2001.