13 oktober 2001
Toespraak Paul Rosenmöller op het GroenLinks Forum
zaterdag 13 oktober, De Bruine Lyceum te Utrecht
Partijgenoten
GroenLinks is een pluriforme partij in een veelkleurige samenleving.
Een debatpartij die verschillen wil overbruggen; geen eenheid
afdwingt.
Onze politieke cultuur spiegelt onze visie op samenleven.
GroenLinks is uitgesproken als het kan, genuanceerd als het moet.
Open en solidair zijn sleutelwoorden.
Juist op momenten van grote spanningen ligt daar onze kracht.
GroenLinks is een ambitieuze partij in een verdeelde wereld.
Een kritische partij die alternatieven wil formuleren; geen vuile
handen schuwt.
Ons nieuwe programma spiegelt onze visie op politiek bedrijven.
GroenLinks is een partij voor wie concrete antwoorden zoekt.
Groen en Sociaal zijn sleutelwoorden.
Juist daar ligt het antwoord op het maatschappelijk onbehagen.
We spreken vandaag over ons programma, maar onze gedachten zijn
elders.
Wij leven mee met de burgers in Afghanistan.
Wij leven mee met de nabestaanden van de slachtoffers in Amerika.
De wereld stond stil op 11 september.
Het was een misdaad tegen alles wat menselijk is.
Duizenden mensen zijn vermoord.
Een brute confrontatie met de kwetsbaarheid van een moderne metropool.
Angst en retoriek liepen hoog op.
Waardigheid en zelfbeheersing wonnen gelukkig veld.
Al blijft het moeilijk om het hoofd koel te houden en emoties te
beheersen.
De slogan: Wie niet voor ons is, is tegen ons wijs ik af.
Juist in zon crisis mag het denken niet stilstaan.
Wie dat van anderen vraagt, moet dat ook van zichzelf vragen.
En dient bereid te zijn tot het debat.
Ook in de partij, zoals afgelopen woensdag.
Naast vragen en kritiek kwam er steun.
Maar het blijft zaak uitleg te geven.
Wij hebben gewaarschuwd voor escalatie.
Vreesden een overhaaste en buitenproportionele reactie.
Die bleef uit.
Terecht kwam de eis dat daders en handlangers worden opgepakt en
berecht.
Want het internationaal recht moet gehandhaafd blijven.
Overigens was die eis niet nieuw.
De Veiligheidsraad droeg de Taliban al in 2000 op om Bin Laden uit te
leveren en zijn trainingskampen te sluiten.
Wij hebben aangedrongen op een beheerste reactie.
Diplomatieke, economische en humanitaire initiatieven moeten voorop
staan.
Daaraan is verstandig gewerkt.
Er is van meet af aan gewerkt aan een brede internationale coalitie.
Langs politieke en langs diplomatieke wegen.
Met niet alleen westerse, maar ook Arabische landen.
Er zijn door de veiligheidsraad nieuwe resoluties aangenomen.
Langs economische en financiële weg wordt het terrorisme aangepakt.
Echter, het gebruik van militair geweld om Bin Laden, zijn netwerk en
trainingskampen op te rollen is door ons nooit uitgesloten.
Uiteraard zijn criteria van proportionaliteit, precisie en
effectiviteit doorslaggevend.
Wij hebben niemand een vrijbrief gegeven, ook onszelf niet.
Het is onze parlementaire plicht om de regering maximaal om informatie
te vragen.
Het is ons recht om ruimte te scheppen voor een eigen afweging.
Ons rol is dus een kritische.
Zowel in de discussies over artikel 5 van het NAVO-verdrag, artikel
100 van de grondwet, over de bewijslast rond Bin Laden, over
niet-militaire doelen of een mogelijke uitbreiding naar andere landen
hebben wij die rol vervuld.
Onze oordelen gaven wij op basis van informatie die we zelf hebben
vergaard.
Nieuwe feiten kunnen leiden tot een nieuwe positie.
Eind vorige week waren de aanwijzingen sterk genoeg.
Dat Bin Laden en zijn El-Quaida netwerk verantwoordelijk zijn voor 11
september.
Mohammed Atef, één van Bin Ladens naaste medewerkers, had een centrale
rol.
Bin Ladens videos spreken boekdelen.
Afgelopen zondag was het dan toch zo ver.
Amerikanen en Britten gingen over tot de inzet van militair geweld.
Dat stelde ons voor twee vragen.
Was hier sprake van onvermijdelijkheid?
Wat is ons politieke oordeel?
Bin Ladens uitlevering bleef uit.
De Taliban hielden onverkort vast aan hun weigering.
Zij hadden al lang een VN resolutie genegeerd.
Pakistan tot voor kort de belangrijkste bondgenoot van de Taliban zag
geen enkele diplomatieke mogelijkheid meer.
Dan is er sprake van onvermijdelijkheid.
Dan is het verder inzetten op een dialoog een illusie.
Wat was ons oordeel?
Wij steunen de inzet van geweld in de woorden die we daarvoor gebruikt
hebben.
Wij hebben begrip voor het uitschakelen van militaire installaties van
de Taliban.
Installaties die het oprollen van Bin Laden en zijn netwerk in de weg
staan of het verstrekken van humanitaire hulp belemmeren.
Daarbij speelt nadrukkelijk een rol dat Kofi Annan, de VN dus, de
actie rechtmatig acht.
Tegelijkertijd leven er vragen en zorgen.
Niet alleen over de verhouding tussen doel en middel, maar ook over
specifieke bombardementen op bijvoorbeeld elektriciteitscentrales en
het geestelijk hoofdkwartier.
Het gebruik van clusterbommen wijzen wij af.
Afghaanse burgers kennen al lang veel ellende.
Daar komt nu nog meer ellende bij.
Maar niks doen is nog erger.
Burgerdoelen zijn onacceptabel,
Burgerslachtoffers moeten zoveel mogelijk voorkomen worden.
Ook in bredere zin leven bij ons grote zorgen over de humanitaire
gevolgen.
Die waren voor 7 oktober al enorm groot.
Farah vraagt daar als enig Kamerlid al jaren aandacht voor.
De humanitaire nood zal nog veel groter worden.
Alles moet in het werk worden gesteld om door de lucht of via de
buurlanden hulp te verstrekken en vluchtelingen op te vangen.
De hoge commissaris van de UNHCR verdient veel steun.
Vooral in zijn pogingen Iran & Pakistan te bewegen hun grenzen te
openen.
Zorgen hebben wij ook over het verdere verloop van de acties en de
lange termijn.
Nadrukkelijk pleiten wij voor een grotere rol van de VN.
Het is goed dat de VN de actie rechtmatig acht, maar hierbij mag het
niet blijven.
De VN zal straks een zichtbare rol moeten spelen, ook in Afghanistan
zelf.
Dat kan niet worden overgelaten aan een verzwakt Taliban-regime of de
instabiele Noordelijke Alliantie.
Terrorismebestrijding voor de lange termijn vraagt nog meer.
Er moeten nieuwe politieke en diplomatieke initiatieven komen.
Uiteraard gaat om het verder versterken van de brede coalitie.
Dit is belangrijk, al was het maar omdat het de Amerikanen en Britten
dwingt om de proportionaliteit van hun optreden te bewaken.
Het is ook noodzakelijk voor andere initiatieven.
Dan gaat het om de aanpak van de voedingsbodem voor het terrorisme.
Dat vraagt een ander Amerikaans beleid in het Midden Oosten.
Nu heeft Amerika er twee doelen:
Onvoorwaardelijke steun aan Israël en het veiligstellen van de
olietoevoer.
Ook als dat steun betekent aan dubieuze regimes.
Dat Bush nu de noodzaak van een Palestijnse staat erkend is een eerste
stap.
Er moeten veel meer stappen volgen.
Vervolgens is democratisering van de regio geboden.
Dit is een antwoord op religieus fanatisme.
Voorts moet de armoede worden bestreden.
Want waar aardt de simpele boodschap van extremisme beter dan bij
analfabeten?
Dat betekent hard werken aan betere sociale en economische
verhoudingen.
Met vooral ook oog voor de positie van vrouwen.
Dit moeten wereldwijd topprioriteiten worden.
Tenslotte, leven er bij ons zorgen over de gevolgen van de acties voor
verdraag-zaamheid in multiculturele samenlevingen.
Ook voor Nederland is er helaas reden tot zorg.
Er zijn al veel incidenten geweest, zelfs meer dan in andere Europese
landen. Voorop moet staan dat de militaire acties gericht zijn op Bin
laden en zijn netwerk, niet op de Afghaanse bevolking of de Islam.
Het kan en mag geen etnisch of religieus conflict worden.
Iedere burger in dit land heeft een verantwoordelijkheid.
Autochtoon of allochtoon, christen of moslim, agnost of gelovig.
Juist nu, samenwerken aan verdraagzaamheid.
Speciale aandacht verdienen de hier woonachtige Afganen
Dit vergt meer dialoog en minder vooroordelen.
Dit vraagt om ruimte voor eigen afwegingen en nuances.
Geen zwart-wit denken.
Er komt een moment hopelijk snel dat de crisis is bezworen.
Dan is het tijd om lessen te trekken.
Eén les trekken we nu.
De wereld kan zich geen vergeten conflicten permitteren.
Te lang stond men met de rug naar Afghanistan.
Dit mag zich niet herhalen.
Niet in de Hoorn van Afrika.
Niet in het Grote Meeren gebied.
Straks moet er ook gekeken worden naar nieuwe veiligheidsstructuren.
Brede coalities zijn goed, nieuwe structuren beter.
Positief is de toenadering van Poetin tot Europa.
Hij verzekert: Rusland is een vriendelijk Europees land.
Hij verklaart de Koude Oorlog definitief voorbij.
Hij zoekt stabiliteit.
En wenst een bestendige internationale veiligheidsstructuur.
Dat wensen wij ook.
De pan-Europese structuur die ons voor ogen staat komt misschien
dichterbij.
Ook in dit actuele debat hebben wij een eigen positie.
Een analyse en standpunt met eigen accenten.
Dat geldt ook voor onze plannen voor de toekomst.
Het ontwerpprogramma is gereed.
En ook hier hadden we over belangstelling niet te klagen.
Het doet er blijkbaar toe wat wij vinden.
En we willen ook dat het ertoe doet.
De politieke concurrenten waren kritisch.
Vooral over de financiële paragraaf.
Dijkstal zijn toeter begon alweer te blazen voordat zijn ogen het
programma hadden kunnen lezen.
niet serieus was de titel van het liedje.
Maar de VVD neemt maar 1 nummer serieus: de Zalmnorm.
Maar die hit van de afgelopen jaren is op zijn retour.
Hoe harder men aan dat liedje vasthoudt hoe groter de kans op een
eenzaam solistisch optreden.
En dan het CDA.
We zijn het over een aantal dingen eens.
Ook het CDA wil aanpassing van de Zalm norm.
Ook het CDA zegt af te willen van lastenverlichting.
Ook het CDA bekritiseert paars als het gaat om de publieke sector.
Ook het CDA wil meer ruimte voor betrokken burgers en hun
organisaties.
Maar ook van hen kwam kritiek.
Te riskant zei de nieuwe fractievoorzitter.
Nou als er 1 partij de afgelopen weken riskant bezig is geweest .
Kijk, Jaap hadden we de kritiek niet kwalijk genomen.
Maar Balkenende was financieel woordvoeder.
Hij moet echt beter weten.
Een tijdelijk dip in de groei naar 1 of 1,5 % mag niet worden verward
met de langere termijn.
Toen de groei even 4% was hoorde we niemand.
Appels en peren worden vergeleken; stemming wordt gemaakt.
Dit is pas echt gemekker.
Het CDA weet al lang dat wij kiezen voor een realistisch scenario.
Niet optimistisch, maar ook niet behoedzaam.
Te berekenen door het CPB.
Aanbevolen door de Europese Commissie.
Aanbevolen door vooraanstaande economen.
Dat geeft duidelijkheid voor die verpleegsters, onderwijzers en
agenten waar het CDA zo graag over praat.
Zo kan het CDA een nieuwe spagaat voorkomen.
En laten we het verschil ook niet opblazen.
De keuze voor realisme boven behoedzaam gaat over 4 miljard.
Van de 24 miljard die we totaal willen besteden.
Maar met dit financieel kader maken we ook een politieke keus:
Voor een publieke sector die dan ook aantoonbaar zal moeten presteren.
Voor een antwoord op toenemend onbehagen in een periode van welvaart.
Voor kwaliteit van onze leefomgeving en essentiële voorzieningen.
Voor een betaalbare oude dag voor de naoorlogse generatie.
Die keuze leggen wij graag aan de kiezers voor!
*gesproken woord geldt
-
Meer weten? E-mail info@groenlinks.nl