NED. CENTRUM VOOR VOLKSCULTUUR
Standaardwerk over boerenerven in Nederland
Vooraankondiging
Standaardwerk over de geschiedenis van het Nederlandse boerenerf
Voor het agrarisch deel van onze bevolking waren, gedurende vele
eeuwen, boerderij-en-erf de voornaamste leefomgeving. Het merendeel
van de dagelijkse gebeurtenissen speelde zich daar af en velen
brachten er zelfs het grootste deel van hun leven door. Zo ongeveer
alle aspecten van de menselijke samenleving kwamen er in klein bestek
bijeen. Toch is er, hoe verbazend dat ook is, in ons land nooit
serieus studie van dit onderwerp gemaakt. Daarin is nu verandering
gekomen.
Ieder element is een volkskundig thema op zich: hoe leefden de mensen,
wat deden ze de hele dag, hoe was de erf-indeling precies, wat was de
rol van de boerin, welke gebruiken bestonden er per streek, welke
planten voor nut, sier of folkloristisch gebruik groeiden er op het
erf? Dat alles was nauw verweven met de ecologische, historische en
sociale context waarin het plaatsvond en die weer een doorslaggevende
invloed had op de vormgeving. Bij weinig onderwerpen zijn zoveel
disciplines betrokken als bij de boerenerven. Naast volkscultuur in
engere zin zijn dat bijvoorbeeld historische geografie, agrarische
geschiedenis, landbouwkunde, natuurbehoud en landschapsbeheer,
bouwhistorie en bouwkunde, tuin- en landschapsarchitectuur, botanie en
kunsthistorie. Niet voor niets zien we het boerenerf als brandpunt van
al die invalshoeken. Bewust hebben we bij dit onderwerp dan ook
gekozen voor een interdisciplinaire benadering, waarbij allereerst
gepoogd is verbindingen te leggen. Te weinig kijkt men over het
algemeen immers over de grenzen van de eigen discipline heen, terwijl
juist de praktijk van het boerenerf laat zien dat in feite sprake is
van verweving.
Dat maakt deze bundel ook tot meer dan een wetenschappelijke
verkenning of een nostalgische terugblik. Onder invloed van mest- en
hormoonproblematiek, varkenspest, BSE en MKZ is inmiddels duidelijk
sprake van een kentering in de agrarische wereld. Boerengezinnen
zoeken momenteel toekomstperspectieven waarbij de fouten van de
afgelopen halve eeuw vermeden kunnen worden.
In het Nederlandse landschap staan momenteel ingrijpende veranderingen
op stapel. Van hoog tot laag wordt gezocht naar nieuwe relaties tussen
stad en land, landschap, natuur, cultuurhistorie en landbouw. Ook
toekomstige recreatie speelt bij toenemende verstedelijking een steeds
belangrijker rol. Inzicht in de historische dimensies van ons
gegroeide landschap is bij verdere ontwikkeling daarvan onontbeerlijk.
Het boerenerf fungeert daarbij als een belangrijk brandpunt. We hopen
dat dit boek dat duidelijk illustreert.
Rob Leopold (samenstelling), Het boerenerf als brandpunt van natuur,
landschap en cultuurhistorie (Utrecht 2001), ISBN: 90-71840-50-6. Het
boek verschijnt medio november en is een uitgave van het Nederlands
Centrum voor Volkscultuur, F.C. Dondersstraat 1, 3572 JA Utrecht,
telefoon 030-2760244. Voor meer informatie vragen naar Albert van der
Zeijden.
17 okt 01 14:45