Brussel Vandaag
17 oktober 2001
Duidelijke keuzes voor Europa ontbreken
Lousewies van der Laan
'Deze Staat van de Unie is een nuttige analyse voor iemand die een
jaar op een onbewoond eiland heeft gezeten en wil weten hoe Europa
verder is ontwikkeld', aldus Lousewies van der Laan in haar bijdrage
aan het jaarlijkse parlementaire debat over Europa.
Een veilig en vreedzaam Europa
Ingebed in de Europese Unie geniet Nederland al 50 jaar mee van vrede
en welvaart. Tussen deze 230 pagina's details over Europa mogen we
nooit vergeten dat het daarom begonnen is. Nu ook onze vrijheid en
veiligheid onder vuur liggen, is het opnieuw tijd om nog eens goed te
kijken of we Europa wel voldoende in staat stellen om ook in deze
veranderende tijden vrede en veiligheid te garanderen.
Helaas kan ik niet anders concluderen, dan dat niet het geval is. Na
de aanslagen van 11 september heeft het Europees Parlement in no-time
de voorstellen van de Europese Commissie tot het bestrijden van het
terrorisme goedgekeurd, zodat terroristische gelden makkelijker
bevroren kunnen worden. Op het laatste moment werden de plannen door
de Raad uitgesteld, omdat de ministers nationale belangen weer
zwaarder lieten wegen dan het Europese.
Gebrek aan Keuzes
Het is met spijt in mijn hart dat ik moet vaststellen dat het ook onze
regering nog steeds ontbreekt aan duidelijke keuzes ten aanzien van de
toekomst van Europa. Deze Staat van de Unie is een nuttige analyse
voor iemand die een jaar op een onbewoond eiland heeft gezeten en wil
weten hoe Europa verder is ontwikkeld. Maar eigen prioriteiten en
beleidskeuzes ontbreken.
Vorig jaar werd een Europees referendum "overwogen" en ook dit jaar
zal de regering voorstellen "in overweging nemen". Wanneer wordt er
eindelijk een kéuze gemaakt? Je kunt niet enerzijds streven naar een
publiek debat en dan zelf aan de zijlijn gaan staan. Je kunt niet
pleiten voor een democratischer buitenlands beleid om vervolgens wat
seminars af te wachten.
Neem een standpunt in, kom met duidelijkheid. En dan valt er wat te
kiezen, ook in mei volgend jaar!
Voorzitter, Minister Van Aartsen stelt dat de kloof tussen Europa en
de mensen in Nederland niet gedicht kan worden met veranderingen in de
structuur van Europa, maar slechts door Europa concrete problemen te
laten oplossen. De Minister ziet één ding over het hoofd: Er zijn ook
Nederlanders die het gebrek aan democratie en slagvaardigheid in
Europa juist als groot probleem zien. Het democratische gat, dat met
ratificatie van het Verdrag van Nice verder zal uitdijen, raakt de
levens van mensen rechtstreeks. Ik neem aan dat de regering niet de
MKZ-crisis is vergeten, waarin noch de Tweede Kamer, noch het Europees
Parlement, noch de kiezer iets te zeggen had over het
non-vaccinatiebeleid?
Financiële controle
Publieke steun voor Europa wordt ook ondermijnd door het beeld dat er
miljarden euro verkeerd terecht komen. Natuurlijk is de Europese
begroting maar een fractie van de Nederlandse, maar elke verkeerd
bestede euro is er een te veel.
In dit verband is het opmerkelijk om te noteren dat de regering
schrijft dat er "mogelijk sprake kan zijn van onregelmatigheden" bij
ESF. De heer Koning heeft toch wel vrij duidelijk gemaakt dat er zeker
sprake is van onregelmatigheden, de vraag is alleen nog hoe erg het is
en hoeveel terugbetaald moet worden. Er zit nogal wat licht tussen de
lezing over de gang van zaken in Den Haag en die in Brussel. Wij
zullen de Commissie achter de vodden zitten en ik begrijp dat de TK
bij de regering hetzelfde zal doen. In de ESF-affaire faalde de
overheid tenslotte op alle niveaus: uitvoering, aansturing én
controle. Ik heb soms de indruk dat hier in Den Haag wordt gedacht dat
Europees geld een soort Monopoly geld is waar je minder zorgvuldig mee
om kunt gaan. Ook Europees geld is gewoon geld van de Nederlandse
belastingbetaler.
Tegen deze achtergrond is het dubieus te noemen dat de regering OLAF -
de Europese fraude bestrijding - vraagt meer prioriteit te geven aan
fraude bij de Europese instellingen. Bij die instellingen is voor 170
miljoen gefraudeerd. In de lidstaten zelf lag dit bedrag liefst 6 keer
hoger. Het zou gepaster zijn als de lidstaten ook zelf hand in eigen
boezem steken.
Tot slot nog een vraagteken bij de inzet van de regering ten aanzien
van de richtlijn ter bescherming van de financiële belangen van EU. De
regering wil derde pijler elementen buiten de richtlijn houden,
ondanks het feit dat het hier om Europees geld gaat. Als een
Nederlander met Europese melksubsidies fraudeert lijkt het mij toch
normaal dat een Belg die precies hetzelfde doet eenzelfde straf
krijgt. Hoe verhoudt die opstelling van de regering zich met de
uitspraak dat verdere communautarisering op justitiegebied juist
gewenst is? En met de stelling dat het EP medebeslissingsbevoegdheid
moet hebben over wezenlijke dossiers. Of is fraudebestrijding niet
iets wezenlijks?
Duidelijke keuzes hebben we nodig tussen de achterkamertjes van de
Raad en de openheid van de communautaire democratie. Om die
achterkamertjes al een beetje open te breken nog een concreet verzoek.
Is de regering bereid de zogenaamde BNC fiches die de regeringsinzet
bij nieuwe Europese wetten omschrijft op Internet te zetten en
regelmatig bij te werken zodra er wezenlijke zaken veranderen tijdens
het (geheime) ambtelijk overleg in Brussel. Zo kunnen parlementen en
burgers het proces beter volgen, tussentijdse controle uitoefenen en
komen we niet een week voor de desbetrefende Raad voor vervelende
verassingen te staan.
Slot
Voorzitter, dit de laatste Staat van de Unie in deze parlementaire
periode, dus ik wil alvast van deze gelegenheid gebruik willen maken
om u te bedanken voor het warme hart en de parlementaire ruimte die u
aan Europa gegeven heeft.
lousewies@vanderlaan.net