Informatie voor de pers. Vrije Universiteit Amsterdam.
10/10/2001
---
Imbalance en overcommitment veroorzaken hart- en vaatziekten
Werkstress veroorzaakt fysiologische veranderingen
Twee verschillende aspecten van werkstress, imbalance en overcommitment, gaan elk samen met verschillende concrete fysiologische veranderingen die samen de kans op hart- en vaatziekten doen toenemen. Dat concludeert Tanja Vrijkotte die op donderdag 18 oktober aan de Faculteit der Psychologie en Pedagogiek promoveert op het proefschrift Work stress and cardiovascular disease risk.
Als bij iemand sprake is van imbalance, betekent dat dat de werkdruk
en de beloning die er tegenover staat niet met elkaar in balans zijn.
Die beloning betekent in dit geval absoluut niet alleen het salaris,
maar ook ondersteuning door en waardering van collega´s en superieuren
en de vooruitzichten in de toekomst. Behalve de hoeveelheid werkstress
is er de manier waarop iemand met die stress omgaat. Kun je je werk
moeilijk van je afzetten? Laat je je aansporen door complimenten? Ben
je prestatiegericht? Als dat allemaal zo is, kan er sprake zijn van
overcommitment.
Vrijkotte deed onderzoek bij 148 medewerkers van een groot
computerbedrijf. Ze volgde verschillende variabelen in het bloed die
aderverkalking veroorzaken en ook, zowel thuis als op het werk, zaken
als bloeddruk en hartslag. Het onderzoek wees uit dat mensen met een
hoge imbalance een hogere hartslag vertoonden als ze op het werk
waren, een hoge systole bloeddruk hadden en, waarschijnlijk het
ergste, een voortdurend verlaagde hartsturing door het parasympatische
zenuwstelsel. Dit deel van de hartsturing is als het ware de rem op
het systeem. Als deze niet goed is ingedrukt, is er meer kans op
hartritmestoornissen en hoge bloeddruk.
Mensen met een hoge overcommitment-score hebben meer kans op stolsels
in de bloedbaan, omdat de ontstolling van het bloed bij hen slechter
werkt. Verder reageert hun hart met het sympathische zenuwstelsel
minder goed op prikkels van buitenaf. Het is als het ware vermoeid,
´platgeslagen´, doordat zenuwen chronisch worden geprikkeld. Het
lichaam beschermt zich hiertegen door minder goed op die prikkels te
reageren. Omdat mensen met overcommitment hun werk moeilijk kunnen
loslaten, verwachtte Vrijkotte dat zij het grootste effect zouden
laten zien op onvolledig fysiologisch herstel. Maar dat bleek niet zo
te zijn.
Opvallend was dat de personen die hoog scoorden op imbalance én
overcommitment, de personen die volgens epidemiologisch onderzoek het
grootste risico lopen op de klinische gevolgen van hart- en
vaatziekten, zoals hartfalen of beroerte, voor geen van de individuele
risicofactoren de sterkste verhoging lieten zien. De interactie komt
dus tot stand doordat imbalance en overcommitment elk verschillende
risicofactoren beïnvloeden, die samen een synergistisch effect
uitoefenen op hart- en vaatziekten.