23-10-2001
Alg. beschouwingen PvdA
Algemene Beschouwingen bij de gemeentebegroting 2002:
Fractie PvdA (3 zetels)
ALGEMEEN
In de aanbiedingsbrief bij de begroting 2002, gedateerd 4 sept. 2001,
ligt de nadruk op de toekomst. Door de aanslagen één week later in de
Verenigde Staten is de toekomst meer onzeker en vooral minder
voorspelbaar geworden als wij tot nu toe allemaal dachten. De
reikwijdte van deze gebeurtenissen is enorm. Het plaatst ook onze
toekomstvisie in een nieuw perspectief. Het wensbeeld van een groene,
betrokken en levendige gemeente zal (voorlopig) overschaduwd worden
door de breedgevoelde behoefte aan (meer) veiligheid. Het accent zal
komen te liggen op de veilige gemeente.
Van groei naar bloei. Zo wordt in de toekomstvisie de toon gezet voor
de komende jaren. Een mooi vervolg op de invalshoek, die het college
van CDA, DGH en PvdA koos bij de start van deze raadsperiode: "In de
gemeente Heumen is de laatste twintig jaar veel gebouwd. De huizen
staan, nu gaat het om de kwaliteit van de ruimte". Bezien vanuit deze
insteek is het opvallend, dat het huidige college in haar
aanbiedingsbrief wel een uitgebreide opsomming kan maken van concrete
resultaten en ontwikkelingen onder het kopje "groei" maar bij het
kopje "bloei" veelal blijft steken in mooie voornemens en abstracte
aanduidingen. De nadruk ligt nog teveel op "groei".
Waarom geen terugblik in de aanbiedingsbrief? Wat heeft het
collegeprogramma 1998-2002 gebracht? De presentatie van de laatste
begroting van een raadsperiode is voor het dagelijks bestuur toch het
moment bij uitstek om de balans op te maken. Wat zijn de resultaten op
de verschillende beleidsterreinen? Succeservaringen, leermomenten en
tegenvallers. Ook niet onbelangrijk is, antwoord te krijgen op de
vraag of het college zelf vindt dat zij erin geslaagd is de centrale
opgave waar te maken, die zij zich in 1998 stelde?
Is het gelukt de interesse en het vertrouwen van burgers in
gemeentelijk beleid te vergroten en heeft het college een volwassen
open dialoog tussen inwoners, politiek en ambtelijk apparaat weten te
realiseren?
Vragen (en antwoorden) die ook van belang zijn bij de voortgang van
het proces van bestuurlijke vernieuwing. Bent u bereid alsnog de
balans op te maken?
Het financiële beeld dat deze begroting oproept wordt door de PvdA
positief gewaardeerd. De gemeente Heumen is financieel gezond en dat
stemt tot tevredenheid. Betaalbaarheid van een aantal nieuwe
beleidswensen is mogelijk gebleken doordat een hogere uitkering uit
het gemeentefonds zorgde voor extra financiële ruimte.
DUALISME EN LOKALE DEMOCRATIE
Naast de introductie van de euro is het jaar 2002 voor alle gemeenten
een markant jaar vanwege de op handen zijnde dualisering van het
lokaal bestuur. Enigszins geruststellend wordt in de aanbiedingsbrief
medegedeeld dat "wij (=het college) ons de komende maanden goed zullen
voorbereiden op deze nieuwe situatie". Ook de extra inkomsten uit het
gemeentefonds (19.850 euro) zijn "voorlopig aan de uitgavenkant
meegenomen". Even verderop lezen we dat met het oog op de dualisering
"het belangrijk is dat duidelijkheid bestaat over de huidige
bevoegdheidsverdeling tussen college en raad". Merkwaardig dat die
duidelijkheid nu pas belangrijk wordt. Maar het meest opvallende is
dat wij zo gelaten wachten op de dingen die komen gaan.
Natuurlijk, de Eerste Kamer kan haar goedkeuring nog onthouden maar
wanneer het wetsvoorstel op 7 maart 2002, de dag na de verkiezingen,
wel in werking treedt dan moet de gemeente Heumen niet alleen
voorbereid zijn op de vele, soms ingrijpende, veranderingen in de
structuur maar ook bereid zijn een cultuuromslag te maken.
Wetswijziging zorgt voor het op gang brengen van een proces, een
proces dat zich richt op versterking van de vitaliteit en
herkenbaarheid van de lokale democratie, en op ontvlechting van raad
en college. Of daar wat van terecht komt, is afhankelijk van de
bereidheid van individuele raadsleden en de gemeenteraad als
collectief om een echte vernieuwing aan te gaan. Het begin van een
andere bestuursstijl. We zullen er met elkaar werk van moeten maken.
Niet bang voor confrontaties, niet bevreesd voor wrijvingen maar
handelend vanuit de eigen verantwoordelijkheid als
volksvertegenwoordiger. Onlangs werd in een column van het
VNG-magazine (12 okt.) nog naar voren gebracht dat wij in ons
consensuslandje wel erg allergisch zijn voor conflicten; goed gevoerde
debatten kunnen voor het functioneren van de lokale democratie juist
heel vruchtbaar zijn.
Zo'n onafhankelijke opstelling is voor raadsleden die (soms al heel
lang) deel uitmaken van een collegepartij ongetwijfeld lastiger dan
voor raadsleden die gewend zijn om vanuit hun "opppositierol" te
opereren. De eigen wethouder aanvallen of -erger nog- afvallen wordt
al snel gezien als "onenigheid binnen de partij". De PvdA heeft de
afgelopen jaren enige ervaring opgedaan op dit punt. Bij het debat
over de aanbesteding van de Rijksweg werd de opstelling van de PvdA
door velen gezien als een aanval op de eigen wethouder terwijl in
werkelijkheid het voltallige college werd aangesproken. Nog sterker
kwam deze reactie naar voren bij de discussie over de
samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente en Stichting Winkelcentrum.
Toen de PvdA-fractie het onderhandelingsresultaat van het college als
onvoldoende beoordeelde, accepteerden de andere collegepartijen niet
dat PvdA-wethouder en PvdA-fractie vanuit hun eigen
verantwoordelijkheid tot een verschillende afweging kwamen.
Dualisering betekent vooral een cultuuromslag in het denken en
handelen van coalitiegenoten, raadsleden maar ook van burgemeester en
wethouders.
Vanuit de raad zijn eerder voorstellen gedaan voor bestuurlijke
vernieuwing. Het maatregelenpakket is grotendeels door het college
overgenomen en wordt nu "in eigen tempo" uitgevoerd. Los van een
ongelukkige start met het technisch voorzitterschap van één
raadscommissie en een burgerenquete merken we als raad weinig van
vernieuwing. Het is totaal niet duidelijk op welke manier in de
begroting rekening gehouden is met de financiele gevolgen van
bestuurlijke vernieuwing en dualisme. Waarschijnlijk wel met een
toename van het aantal raadsleden maar of er straks financiele ruimte
is voor ambtelijke ondersteuning van individuele raadsleden en
commissies, of er rekening is gehouden met het optuigen van een eigen
rekenkamer en of er begrotingsruimte is voor de uitoefening van het
recht van onderzoek blijft onduidelijk.
COMMUNICATIE EN BETROKKENHEID
Openheid, openbaarheid en toegankelijkheid in de relatie tussen resp.
gemeenteraad, college, ambtelijk apparaat en de burgers in onze
gemeente spreekt ons aan. Wij zijn positief over de keuzes die gemaakt
worden in de communicatienota; eerst versterking van de interne
communicatie, daarna extern. Waar we voor moeten waken is dat
voorlichting/communicatie een doel op zich wordt. Volgens de PvdA is
er meer nodig dan een betere communicatie. Aaansluiting bij en
samenspel met burgers is van levensbelang. We moeten burgers serieus
nemen. Niet alleen als consument (van diensten) maar ook als deelnemer
in zijn omgeving. De burger moet meer invloed krijgen maar ook meer
verantwoordelijkheid. De PvdA heeft de overtuiging dat wanneer wij
burgers meer aanspreken op hun mogelijkheden, burgers dan des te beter
hun verantwoordelijkheden kennen. Politiek en bestuur moeten beter de
kunst verstaan van het versterken van de kracht en de creativiteit van
de burgers. De politiek zal eerst vertrouwen aan de burgers moeten
geven, voordat ze van burgers weer vertrouwen terugkrijgt.
Het betekent ook dat we, veel meer dan nu het geval is, moeten nagaan
wat burgers van de politiek verwachten. Waarmee willen zij dat we ons
bemoeien? Wat verwachten zij van onze dienstverlening? De recente
burgerenquete is een aardige aanzet; de resultaten worden nu op
diverse fronten benut. Dit instrument moeten we consequent en gericht
blijven inzetten. We hebben behoefte aan een permanente barometer.
Natuurlijk moeten we de laatste enquete grondig evalueren (opzet,
verloop, bruikbaarheid en terugkoppeling naar deelnemers en
bevolking).
Tenslotte een laatste opmerking over de relatie begroting en nieuwe
ontwikkelingen.
Gelukkig lijkt het erop dat de relatie met de SLOH zich normaliseert.
Wij hopen van harte dat raadbreed de mening gedeeld wordt dat de
lokale publieke omroep SLOH een waardevolle voorziening is voor de
Heumense samenleving. Wat opvalt is dat in de begroting geen rekening
is gehouden met de financiele consequenties (plm 25.000 euro) van
herstel van de relatie. Wat is de reden? Ook valt op dat buiten de
personele sfeer de communicatienota geen financiele vertaling heeft
gekregen in de begroting terwijl bijv. invoering van een huisstijl
behoorlijk wat voorzienbare kosten met zich meebrengt.
OVERASSELT
De doelstelling bij het beleidsproduct Ruimtelijke Ordening spreekt
over "het in samenspraak met de bevolking realiseren van een
ruimtelijke ordening van de gemeente, waarin diverse componenten o.a.
wonen, werken, verzorgen (...) en verkeer op een evenwichtige wijze
hun plaats vinden". Voor de kern Overasselt liggen er unieke kansen om
deze doelstelling waar te maken in de omgeving van de huidige locatie
van de brandweerkazerne (hoek Kasteelsestraat -Schonenburgseweg).
Hoewel in een recent raadsbesluit, op basis van de conclusies van een
onderzoek van de Brinkgroep, is gekozen voor een locatie in het
Buitengebied aan de oostkant van Overasselt, maakt het college nu
melding van de bouw van de nieuwe brandweerkazerne op de huidige
locatie. Deze koerswijziging heeft te maken met nieuwe omstandigheden:
de gemeente kan via een projectontwikkelaar de beschikking krijgen
over grond in de directe omgeving van de huidige brandweerkazerne.
Geplaagd door korte termijn denken heeft het college nu de neiging
snel een geisoleerde beslissing te nemen over de bouw van een
brandweerkazerne in de omgeving van de huidige locatie.
Al jaren wordt door de PvdA aangedrongen op planvorming voor het
totale gebied (hoek Kasteelsestraat-Schonenburgseweg) in samenspraak
met de bevolking. U weet wel, wij noemden dat interactief beleid. Door
het aanbod van de projectontwikkelaar zijn de omstandigheden voor een
samenhangend inrichtingsplan nog gunstiger geworden, omdat de
eigendomsverhoudingen nu zeer overzichtelijk zijn.
Wat maakt het betreffende gebied zo interessant en belangrijk voor
Overasselt?
Het is de entree van het dorp, zowel vanuit de richting Nederasselt
als vanuit de richting Nijmegen.
Het biedt ruimte om de kruising met de Hoogstraat veiliger te maken.
Het biedt kansen om de "oude school" met een markante hoekwoning in te
passen.
Initiatieven van lokale ondernemers om winkels te realiseren kunnen
een kans krijgen.
Het is de laatste kans voor versterking van het voorzieningennivo in
het dorp.
Het gebied grenst aan een boerenbedrijf met hindercirkel waarvan
onduidelijk is welke kansen dit bedrijf heeft op deze lokatie op
(midden) lange termijn; misschien is bedrijfsverplaatsing
bespreekbaar.
Vorig jaar liet burgemeester Grienberger in de Regiodiek
(begrotingseditie 2001) optekenen, dat "wij als bestuurders geen
allesweters zijn. Soms leven er in de buurten waar we plannen voor
maken betere ideeën dan we met onze adviseurs zelf bedacht kunnen
krijgen. (...) We moeten veel meer samen optrekken, maar dat houdt wel
in dat je als bestuur een open houding hebt en kwetsbaar durft te
zijn".
De PvdA nodigt het college uit de woorden van burgemeester Grienberger
op te pakken en op korte termijn in gesprek te gaan met het dorp
Overasselt. Neem geen geisoleerd besluit over de brandweerkazerne maar
trek 6 maanden uit om een totaalplan te ontwikkelen samen met
projectontwikkelaar, ondernemers, sleutelfiguren uit het dorp,
buurtbewoners en belangstellende inwoners. Overasselt heeft een mening
en verdient zo'n aanpak.
ORGANISATIE
In het hoofdstuk Bedrijfsmiddelen wordt een uitgebreide beschijving
gegeven van de ontwikkelingen op het gebied van personeel en
organisatie. Het komt over als een samenhangend geheel, de keuzes die
gemaakt worden zijn helder en het ademt een andere sfeer. Om het
werken bij onze organisatie (nog) aantrekkelijker te maken geeft de
PvdA in overweging om het instrument gratificaties royaler in te
zetten. Ook wil de PvdA graag weten of het percentage voor opleiding
verhoogd is van 1,3 naar 3% van de loonsom.
INTEGRALE VEILIGHEID
Het rijk ziet de gemeente als spil van het integraal
veiligheidsbeleid. Herziening van de bestaande notitie Integrale
Veiligheid is geen overbodige luxe. De gemeente Heumen moet op diverse
terreinen een inhaalslag maken. Niet alleen wat betreft het uitgeven
van gebruiksvergunningen. Ook de repressieve dekking van de
brandweerzorg aan de oostzijde van het kanaal is onder de maat evenals
andere onderdelen van het zorgnivo. De gemeenteraad wacht nog steeds
op het gemeentelijk plan van aanpak. Ook moet opgemerkt worden dat
alleen deel 1 van het rampenplan door de gemeenteraad is vastgesteld
(april 2001). In de beleidsbegroting wordt alleen de politie genoemd
als gesprekspartner bij de herziening van de notitie I.V.. De PvdA
dringt aan op verbreding en roept een project dat eerder genoemd is in
herinnering: veiligheid en ouderen.
PARKEREN EN VERKEER
De snelheid waarmee indertijd besloten werd een parkeergarage te
bouwen is omgekeerd evenredig aan de traagheid waarmee het
parkeerbeleid in de gemeente Heumen van de grond komt. De gemeenteraad
heeft nog steeds geen parkeernotitie vastgesteld. De onwenselijke
situatie op het Kerkplein bestaat nog steeds. Voor onderdelen worden
geisoleerde besluiten genomen, vooruitlopend op de parkeernotitie. Dat
was het geval bij de besluitvorming voor het parkeren in de omgeving
van het winkelcentrum en dat geldt nu weer bij de parkeergarage.
Uitvoeringsmaatregelen vooruitlopend op het definitieve parkeerregime.
De PvdA vindt het buitengewoon kwalijk dat naar buiten de indruk
gewekt wordt dat de parkeergarage een openbare voorziening is die voor
iedereen toegankelijk is terwijl de werkelijkheid anders is. De
parkeergarage is een iets minder exclusieve voorziening voor
ambtenaren gebleven. All animals are equal, but some animals are more
equal (naar Orwell, Animal Farm).
Precies een jaar geleden wist het college te melden dat de resultaten
van het onderzoek naar een aanpassing van de parallelweg langs de
J.J.Ludenlaan in het voorjaar van 2001 werden verwacht. Waarom is er
opnieuw vertraging opgetreden?
Sinds 2001 nemen wij als gemeente deel aan het
VervoerCoordinatieCentrum met als belangrijkste doel de automobiliteit
m.n. voor het woon-werkverkeer terug te dringen. In de begroting wordt
melding gemaakt van een verhoging van de bijdrage maar lezen wij niets
over de inhoud van de projecten en over eventuele resultaten. Gaarne
meer informatie.
INVESTERINGSPLAN
Een vergelijking van het investeringsplan 2002-2005 met het plan van
vorig jaar leert dat flink vertraging is ontstaan op een aantal
terreinen en dat er niet alleen nieuwe posten zijn opgenomen maar ook
bestaande posten zijn weggevallen. Gelukkig is het investeringsplan de
laatste jaren beter onderbouwd. Niettemin zijn niet al onze vragen
beantwoord.
Waar is de kostenplaats facilitaire zaken en automatisering gebleven?
Waarom nu wel gebruik maken van reguliere lease-budgetten en
voorgaande jaren niet?
Wat is de beheerstechnische reden/motivatie om de kostenplaats
personeel op te nemen in het investeringsplan?
Betekent afvoeren van de post toeristisch-recreatief beleid dat de
ingestelde werkgroep tot de conclusie is gekomen dat Heumen niet kan
profiteren van één van de belangrijkste groeimarkten in de regio, het
toerisme?
Wat vindt het college van de suggestie om de post herinrichting
Bloemenbuurt te wijzigen in/ te bestemmen voor een meer algemene post
wijkontwikkeling? In het verlengde van de (in voorbereiding zijnde)
woonvisie komen ongetwijfeld inbreidings- en herinrichtingsprojecten
naar voren.
Is het college bereid bij de bouw van de brandweerkazerne een
huuroptie (aanbod van projectontwikkelaar) in overweging te nemen?
(Voordeel: investeringskosten blijven beschikbaar en vaste jaarlijkse
huur is bekend)
Waarom loopt de kinderboerderij in Malden (opnieuw) vertraging op?
Waarom is er geen bedrag opgenomen voor het realiseren van een
(verbeterde) parkeervoorziening in de omgeving van de
sportaccomodaties in Overasselt? Zijn de plannen opnieuw geparkeerd?
Rechtvaardigt het (relatief bescheiden) bedrag voor herinrichting van
het Zuidplein aantasting van het heilige principe van budgettaire
neutraliteit? (wat dat ook moge zijn)
SOCIALE INFRASTRUCTUUR
De afgelopen jaren heeft de PvdA regelmatig haar tevredenheid
uitgesproken over de vorderingen die gemaakt worden bij de versterking
van de sociale infrastructuur. Voormalig wethouder Arts heeft zich op
dit terrein zeer verdienstelijk gemaakt. Hij heeft daarmee een stevige
basis gelegd onder één van de speerpunten uit het verkiezingsprogramma
van de PvdA. Met een fonds Sociale Infrastructuur hoopte hij een extra
kwaliteitsimpuls te geven aan de leefbaarheid in wijken en dorpen en
aan de sociale cohesie in onze gemeente.
Zaken kunnen snel, vooral in de politiek, een andere wending nemen.
Door herdefiniëring en andere uitwerking van beheersproducten zal de
behoefte aan het fonds sterk verminderen, aldus de beleidsbegroting.
Het klinkt erg optimistisch en lijkt nogal gericht te zijn op controle
en beheersing. Het fonds was juist gericht op het snel kunnen inspelen
op spontane en vaak incidentele verzoeken van burgers. De PvdA
betwijfelt of de nieuwe aanpak dezelfde vruchten zal afwerpen.
Voorlopig bestaat het fonds nog (als bestemmingsreserve) maar het
droogt snel uit wanneer het niet langer gevoed wordt.
Nog meer zorgen maken wij ons over de verwachtingen die gewekt zijn
bij m.n. buurtverenigingen. De wijkgerichte budgetten zijn helemaal
verdwenen uit de begroting. Vorig jaar werd nog gemeld dat wethouder
Arts en v.d. Broek zich op locatie op de hoogte hadden gesteld van
wensen en knelpunten die leefden bij buurtverenigingen. Op basis van
deze contacten verwachten buurtverenigingen natuurlijk dat er middelen
beschikbaar zijn. Hoe denkt het college om te gaan met deze situatie?
BUITENSCHOOLSE OPVANG
De PvdA ziet een belangrijke relatie tussen buitenschoolse opvang en
de plek van scholen in hun omgeving. De PvdA pleit voor integratie van
voorzieningen rond scholen in tegenstelling tot versnippering over
allerlei accomodaties. Wat is de visie van het college?
WELZIJN EN ZORG
Tot onze vreugde krijgen een aantal voorzieningen/problemen op het
gebied van welzijn en zorg de komende tijd extra inhoudelijke
aandacht. De verwachting is dat hierbij extra middelen ingezet moeten
worden. De PvdA heeft kennis genomen van initiatieven elders (o.a. op
het gebied van dagverzorging, verkorting van wachtlijsten en
activerend huisbezoek) die gefinancierd worden met middelen die
beschikbaar gesteld worden door het Zorgkantoor.
Wij vernemen graag van het college wat de gemeente Heumen onderneemt
richting Zorgkantoor om ook in aanmerking te komen voor extra
budgetten.
KAN
In het najaar komt het KAN met een voorstel omtrent voortzetting van
de samenwerking tussen de deelnemende gemeenten. Welke opvattingen
leven binnen het college over voortzetting van de huidige
samenwerking? Na lezing van de beleidsbegroting dringt deze vraag zich
op, omdat behalve over het binnen het KAN opgestelde convenant
duurzaam bouwen vrijwel geen andere verwijzingen naar KAN-beleid
voorkomen. Bij parkeren blijft het KAN-uitgangspunt "parkeren vanuit
gezonde schaarste" onvermeld. Bij volkshuisvesting komt niet ter
sprake dat de gemeente Heumen zich gecommitteerd heeft aan het
regionale woningmarktbeleid. Zitten wij op een eiland of maken wij
deel uit van een vitaal en ideeënrijk regionaal bestuur? Wat te denken
van de uitlatingen van wethouder v.d. Broek onlangs in de Gelderlander
over bouwen in de kernen voor de eigen jongeren. Spreekt hij op
persoonlijke titel of namens het hele college? Heeft het college
kennis genomen van de plannen van wethouder Depla in Nijmegen om meer
huurwoningen te bouwen juist voor starters en mensen met inkomens die
minder kans hebben op de huidige koopmarkt? Wil het college overwegen
de toedeling van woningen in onze gemeente een andere prioritering te
geven zodat meer gebouwd kan worden in de kleine kernen; de voltooiing
van Hoogenhof wordt dan bijv. opgeschoven naar een later tijdstip.
Een inventarisatie naar woningbouwmogelijkheden op particulier terrein
spreekt ongetwijfeld tot de verbeelding van vele potentiele bouwers
maar hoe reëel zijn de kansen op extra planologische ruimte? Een
inventarisatie schept ook verwachtingen bij burgers.
Tenslotte een opmerking over het openbaar vervoer. Door bezuinigingen
heeft het KAN besloten tot een aanpassing van de dienstregeling. Deze
voorgestelde wijziging is ongunstig voor gebruikers van het openbaar
vervoer in onze gemeente. "Onze stem in het KAN (=burgemeester) zal
een appel doen op serieuze inspanning voor een volwaardig openbaar
vervoersysteem", aldus de beleidsbegroting. De PvdA dringt aan op
bundeling van krachten. Samen met de omringende (kleine) gemeenten
moet "onze stem" zich sterk maken.
ECONOMISCHE ZAKEN
In tegenstelling tot de afgelopen jaren is er in de begroting 2002
terecht meer aandacht voor ontwikkelingen op het terrein van
economische zaken. Wat ons verbaasd is dat één van de meest kwetsbare
sectoren op dit moment, de agrarisch sector, helemaal buiten
beschouwing blijft. Soms bereiken ons signalen dat ook in onze
gemeente de nood hoog is. Helaas hebben wij geen inzicht in de omvang
van de problemen. Kan het college ons meer zicht verschaffen op de
lokale ontwikkelingen in deze sector in het algemeen en op de
terugloop van het aantal agrarische bedrijven in het bijzonder.
18 October, 2001
Namens PvdA-fractie
Agnes Coumans
Henk van den Berg