Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Nederlandse grammatica op internet
3 december 2001
Taalwetenschappers van de Katholieke Universiteit Brabant gaan de complete Nederlandse grammatica in het Engels op internet zetten. Het door NWO gesubsidieerde werk maakt de structuur van het Nederlands ook toegankelijk voor buitenlandse taalonderzoekers. In het deel over de voorzetsels worden alle voorzetsels die op plaats betrekking hebben, beschreven met diagrammen op een bijna wiskundige manier.(Klik op het plaatje voor een grotere versie)

De grammatica op het web is vooral bedoeld voor taalonderzoekers. Zo is het voor een dialectonderzoeker van belang te weten dat de ongebruikelijke formulering: 'Hij heeft de kwast schoon', grammaticaal correct is. 'Hij heeft de vrouw ziek', daarentegen is geen goed Nederlands. De laatste uitdrukking komt overigens wel in een aantal dialecten voor. Het verschil tussen beide voorbeelden is dat het eerste geval niet zegt aan wie de kwast toebehoort, maar de vrouw in het tweede voorbeeld is wel 'zijn' vrouw. Zinsconstructies als 'Hij heeft de kwast schoon', staan nog nergens in een systematische grammatica beschreven.

Daarnaast bevat de grammatica recent beschreven samenhangen in de taal. Zo heeft een Leidse taalwetenschapper ontdekt dat er twee groepen werkwoorden bestaan binnen de werkwoorden die geen lijdend voorwerp kunnen hebben. De ene groep krijgt zijn in de voltooide tijd en de andere hebben: 'Hij heeft gedroomd' en 'Hij is gestorven'. Deze tweedeling blijkt te bepalen of het werkwoord in andere constructies bruikbaar is. Je kunt bijvoorbeeld wel zeggen: 'Er werd gedroomd', maar niet: 'Er werd gestorven'. Tot voor kort werd dit als twee losstaande eigenschappen gezien.

Het huidige standaardwerk over de Nederlandse grammatica is de Algemene Nederlandse Spraakkunst, meestal de ANS genoemd. Dit werk is geschreven voor een breed publiek en bevat niet de taalkundige subtiliteiten waaraan taalwetenschappers behoefte hebben. Bovendien is de ANS in het Nederlands geschreven en daarmee niet voor alle onderzoekers toegankelijk.

De Tilburgse onderzoekers hebben inmiddels drie delen van de grammatica voltooid. De delen gaan respectievelijk over zelfstandige naamwoorden, voorzetsels en bijvoeglijke naamwoorden. Het deel over werkwoorden verschijnt medio 2002. De beschrijving van de overige grammaticale onderwerpen zullen nog enige jaren op zich laten wachten. Het totale project heeft de naam A Modern Grammar of Dutch. Om hoge kosten voor de gebruikers te voorkomen, hebben de taalonderzoekers ervoor gekozen de uitgave op internet te publiceren.

Nadere informatie bij

* dr. Hans Broekhuis (KUB, Faculteit der Letteren)
* tel. 013 4662971 (werk) 013 5302356

* fax 013 4663019

* e-mail hans.broekhuis@kub.nl De eerste delen van A Modern Grammar of Dutch verschijnen begin 2002 op cwis.kub.nl/~fdl/research/gm/mgd/index.htm