Persbericht Wageningen Universiteit
30 november 2001, nr. 084
Invloed klimaatverandering op natuur, landbouw en gezondheid
De natuur is echt aan het veranderen
Van 5 tot 7 december staat Wageningen in het teken van de gevolgen van klimaatverandering. Tijdens een internationale conferentie over fenologie zullen zo'n 100 deelnemers uit meer dan 20 landen de gevolgen bespreken van klimaatverandering op natuurlijke systemen, de gevolgen hiervan voor de samenleving en hoe burgers betrokken kunnen worden bij wetenschappelijke onderzoek rond dit onderwerp. Tot de interessante voorbeelden die gepresenteerd worden behoren het uit de pas raken van het tijdstip van nestelen van vogels en het voedselaanbod, het eerder optreden van ziekten en plagen in belangrijke gewassen en de vroegere start van het pollenseizoen met implicaties voor het optreden van hooikoorts. Op de conferentie worden de laatste resultaten van fenologisch onderzoek gepresenteerd in meer dan 40 lezingen en 30 posterpresentaties door leidende onderzoekers. Het wetenschappelijk tijdschrift Nature besteedt speciale aandacht aan deze conferentie in de uitgave van 6 december. Op dinsdag 4 december is er een persbijeenkomst met hoogtepunten uit het programma.
Fenologie
De fenologie bestudeert de jaarlijks terugkerende verschijnselen in de natuur,
zoals eerste bloei, uitloop van knoppen, de start van de vogeltrek of het
eerste optreden van vlinders. Het valt te verwachten dat klimaatverandering
invloed heeft op het optreden van deze verschijnselen. Op het congres
presenteert Andreas Hense de waargenomen en gesimuleerde veranderingen in de
20e eeuw in Midden-Europa met een nadruk op de North Atlantic Oscillation, het
noorderlijke broertje van El Niño. Hij zal ook ingaan op het verschijnsel van
ruis en onverklaarbare chaotische patronen in klimaatonderzoek.
Annette Menzel en Tim Sparks presenteren een uitgebreid overzicht van
waargenomen gevolgen voor planten en dieren gebaseerd op historische en
moderne bronnen. Wolfgang Buermann onderstreept dit met zijn remote sensing
gegevens, waaruit blijkt dat de aarde een `groenere' broeikas aan het worden
is. Meerjarige fenologische gegevens zijn een goede manier om de biologische
respons van soorten op klimaatschommelingen af te lezen. Kim Hall en Rik
Leemans zullen de klimaatsinvloeden plaatsen in de bredere context van het
Third Assessment Report van de IPCC en het Millennium Ecosystem Assessment.
Speciale aandacht is er voor de ecologische en maatschappelijke gevolgen van deze veranderingen in de natuur. Marcel Visser bespreekt bijvoorbeeld het uit de pas lopen van het verschijnen van rupsen van de wintervlinder (veel eerder) en het ontvouwen van de eikenbladeren (iets eerder). Een andere scheve verhouding blijkt te ontstaan tussen het nestelen van koolmezen en bonte vliegenvangers (geen verschuiving) en die piek in voedselaanbod (9 dagen eerder). Het is slechts een van de voorbeelden van de gevolgen voor de biodiversiteit. Fenologisch onderzoek heeft ook grote relevantie voor de landbouw. Zo toont Ian Woiwod aan dat klimaatverandering invloed heeft op bladluizen: de belangrijkste plaagorganismen voor gewassen in Noordwest Europa. Een toename van 1°C in de gemiddelde wintertemperatuur zorgt - afhankelijke van de soort - vervroegd het uitzwermen met 4-19 dagen. Frank Ewert toont aan dat de verspreiding van een ernstige schimmelziekte in granen (Karnal Bunt), tot nu toe voornamelijk een probleem in de VS, ook delen van Europa kan treffen. Dit kan grote gevolgen hebben voor de toekomstige opbrengsten en kwaliteit van het Europese graan.
Siegfried Jäger presenteert een andere interessante toepassing van de fenologie: de invloed van klimaatverandering op de volksgezondheid via hooikoorts. Opvallend is het met zo'n 20 dagen eerder optreden van het begin en de piek van het pollenseizoen (als gevolg van verschuivingen in de bloei) in verschillende delen van Europa, terwijl er geen duidelijk bewijs te vinden is dat dit seizoen ook eerder eindigt. Tot slot is er de fascinerende rol die fenologie kan spelen in het betrekken van burgers bij het onderzoek en het in kaart brengen van klimaatverandering. Andy Tasker en Detlef Kaack presenteren het GLOBE-initiatief. Andere succesvolle projecten die aan bod komen zijn het Britse 'Nature's Calendar', de Nederlandse 'Natuurkalender' (een Wagenings initiatief i.s.m. Vara's Vroege Vogels) en het Canadeze `Plantwatch'.
Op de conferentie wordt verder gesproken over het versterken van de samenwerking en uitwisseling van informatie tussen fenologen uit verschillende disciplines, meteorologen en andere belanghebbenden. De conferentie is georganiseerd vanuit het European Phenology Network (EPN), dat wordt gefinancierd door de Europese Commissie. EPN richt zich met name op het verbeteren van de efficiency, het gebruik en toepassen van fenologische waarnemingen en onderzoek in relatie tot klimaatverandering.
NOOT VOOR DE PERS
Op dinsdagavond 4 december is er een speciale persbijeenkomst van 19:30 tot
21:00 uur in het WICC, Lawickse Allee 11, Wageningen. Op deze bijeenkomst
worden een aantal hoogtepunten van het congres toegelicht en bestaat de
gelegenheid een aantal deelnemers aan de conferentie te interviewen. U wordt
vriendelijk verzocht uw vooraf aan te melden door onderstaande antwoordstrook
ingevuld terug te faxen naar fax. 0317-484884 of te e-mailen naar:
Gert.vanMaanen@alg.vl.wau.nl. Meer informatie: Stafafdeling Communicatie, Gert
van Maanen, tel. 0317-485003.
Website conferentie: http://www.dow.wau.nl/msa/epn/conference/
EPN-website: http://www.dow.wau.nl/msa/epn/
AANMELDSTROOK PERSBIJEENKOMST FENOLOGIECONFERENTIE
dinsdag 4 december, 19:00-21:00 uur WICC, Lawickse Allee 11, Wageningen
NAAM: ...............................................
MEDIUM: .............................................
TEL.NR: ..............................................
AANMELDING FAXEN NAAR: 0317-484884
Behandeld door: Stafafdeling Communicatie, Gert van Maanen, tel. 0317-485003.