Informatie voor de pers. Vrije Universiteit Amsterdam.
26/11/2001
---
Nederlandse gemeenten zijn initiatiefrijker dan gedacht
Al zeker veertig jaar staat het functioneren van de Nederlandse gemeente regelmatig ter discussie. Ze zou niet meer in staat zijn zelf initiatieven te nemen en alleen maar verkokerde besluiten nemen, oftewel van een afweging tussen beleidsterreinen is geen sprake. Sterker, het rijk, de regio en allerlei andere bestuursvormen zouden in feite de gemeente van haar eigen domein hebben verdreven.
Klopt het nu dat een ´gewone´ gemeente als IJsselstein, Dronten,
Kerkrade of Gouda niets meer zelf kan of mag? Is het inderdaad zo dat
de Grondwet op dit punt geen betekenis meer heeft? Kunnen we de
Nederlandse gemeente zoals we die nu kennen net zo goed opheffen en
haar taken elders onderbrengen? Rolf Willemse heeft naar deze vragen
onderzoek gedaan. Hij promoveert donderdag 6 december aan de
Faculteit der Sociaal-Culturele Wetenschappen op het proefschrift
Het bestaansrecht van de Nederlandse gemeente. Eigen initiatief en
integraal bestuur in de periode 1960-1996.
Willemse heeft de besluiten van burgemeester en wethouders in de
genoemde gemeenten uitgebreid geanalyseerd. Hij concludeert dat zelfs
waar je dat het minst zou verwachten, de Nederlandse gemeente
opmerkelijk initiatiefrijk is gebleken. En de invloed van onder andere
het rijk wordt juist erg overschat. Tijdens de hoogtijdagen van de
centralisatie bijvoorbeeld, dacht men dat gemeenten geen enkele
beleidsvrijheid hadden in de keuze van de aanleg van nieuwe wijken.
Een zogenoemde artikel 12-gemeente, die onder financiële curatele van
het rijk staat, zou zelf tot niets meer in staat zijn. Zelfs onder
deze omstandigheden blijken gemeenten echter wel degelijk zelf
allerlei initiatieven te nemen. Zij doen dit met name op het terrein
van ruimtelijke ordening, volkshuisvesting, economische zaken en
welzijn. De stelling dat veel zo niet alle taken door andere
bestuursvormen kunnen worden uitgevoerd, is daarmee onjuist gebleken.
Ondanks de discussies over het bestaansrecht van de Nederlandse gemeente, blijkt dus uit het onderzoek dat ze haar bestaansrecht wel degelijk volop heeft bewezen. Dat heeft gevolgen voor eventuele voorstellen om het binnenlands bestuur te reorganiseren. Aan de positie van de gemeente hoeft weinig gesleuteld te worden. Men moet erkennen dat de gemeente de plaats inneemt die zij verdient.
Vrije Universiteit Amsterdam