Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Houtkap savanne desastreus voor veel graseters

6 november 2001

De Wageningse ecoloog drs. Fulco Ludwig heeft in een NWO-onderzoek aangetoond dat gnoes, buffels en runderen op de savanne niet kunnen leven zonder eiwitrijk gras. Het gras groeit alleen onder grote bomen.

Grote acaciabomen in de savanne blijken een positieve invloed te hebben op de kwaliteit van het gras dat eronder groeit. Het gras groeit er langzaam, omdat ook de bomen water onttrekken aan de bovenste bodemlaag. Aan de andere kant zorgen de bomen ervoor dat de bodem meer stikstof bevat en dus vruchtbaarder is. De combinatie van de langzame groei en de vruchtbare bodem geeft voedzaam gras. De grassen onder de bomen bevatten gemiddeld twee keer zoveel eiwit als de grassen in de open vlakte.

Gnoes, buffels en runderen hebben dit eiwitrijke gras nodig. Ze kunnen niet in leven blijven als ze alleen grassen eten die op de open vlakten groeien. De grassen bevatten slechts 7,5 procent eiwit. De bacteriën in de magen van de dieren kunnen het niet verteren. Zij hebben minimaal acht procent eiwit nodig. Een dier dat geen voedzamer gras kan vinden, zal uiteindelijk overlijden door een verstopt spijsverteringkanaal. Gnoes moeten ongeveer een tiende van hun grasdieet inruimen voor eiwitrijk gras. Voor runderen en buffels geldt ongeveer dezelfde hoeveelheid.

De Wageningse ecoloog heeft het onderzoek uitgevoerd in het nationale park Tarangire in Tanzania. Het is een savanne met vooral acaciabomen. De locale Massai-bevolking kapt veel bomen voor de productie van houtskool. Het aantal bomen vermindert sterk. Ruim vijfentwintig jaar geleden bedekten grote bomen nog zestien procent van het park. Nu is dat nog maar vier procent. Het negatieve effect van houtkap is pas na jaren te merken. Op de plek van een gekapte boom blijft de bodem namelijk nog lang vruchtbaar.

Acacia´s op de savanne blijken water aan de bovenste bodemlaag te onttrekken waardoor het gras eronder langzamer groeit. Een boom heeft altijd twee tegengestelde invloeden op de waterhuishouding van de bodem. De boomwortels pompen vooral ´s nachts dieper grondwater op naar de bodem, waarmee ze ook het gras van water voorzien. Maar een boom absorbeert ook water uit de bovenste grondlaag. Het verschilt per boomsoort of het gras onder de boom meer of minder water tot zijn beschikking heeft. Bij acacia's op de savanne blijkt de onttrekking van water de boventoon te voeren. Dat is slecht voor hoeveelheid, maar goed voor de kwaliteit van het gras.

Nadere informatie bij

* drs. Fulco Ludwig, (WU, sectie natuurbeheer)
* tel. 0317 48 4050 (werk) of 030 2886165 (privé)
* fax 0317 48 4845

* e-mail fulco.ludwig@staf.ton.wau.nl
* Promotie 7 december, promotoren prof. dr. J.C.J.M de Kroon (KUN), prof. dr. H.H.T. Prins (WU), prof. dr. F. Berendse (WU)