---

Brieven aan de Kamer
---

Capabilities Commitment Conference

07-12-2001

Hierbij doe ik u, mede in antwoord op de vragen van mevrouw Van t Riet en mevrouw Van Ardenne, verslag van de "Capabilities Improvement Conference" (CIC) van 19 en 20 november jl. De CIC-verklaring is bijgevoegd, evenals de bijbehorende Capabilities Improvement Chart en een overzicht van de nationale bijdragen aan de Helsinki Headline Goal.

Capabilities Improvement Conference

Besluiten De EU-lidstaten hebben hun bijdragen aan de Helsinki Headline Goal bevestigd en, in een aantal gevallen, aangepast; een overzicht is bij de CIC-verklaring gevoegd. Verder hebben zij hun inzet voor de verwezenlijking van de Headline Goal en het opheffen van de geconstateerde tekortkomingen onderstreept. In dat kader hebben de EU-lidstaten ingestemd met het Nederlandse voorstel voor een European Capabilities Action Plan. De Helsinki Force Catalogue 2001 met het overzicht van de bijdragen en de Helsinki Progress Catalogue 2001, die een gedetailleerd overzicht en een analyse van de tekortkomingen bevat, zijn goedgekeurd.

Aanvullende inspanningen nodig In de CIC-verklaring spreken de EU-lidstaten de verwachting uit dat de EU in 2003 de Petersbergtaken zou moeten kunnen uitvoeren. Zij plaatsen daarbij echter de kanttekening dat voor onbelemmerde uitvoering (qua omvang, ontplooiingstijd en risiconiveau) van de meest complexe operaties aanvullende inspanningen nodig zijn. Er is het afgelopen jaar weliswaar vooruitgang geboekt onder meer op het terrein van verbindingen, elektronische oorlogvoering en genie-eenheden, maar belangrijke tekortkomingen bestaan nog steeds onder meer ten aanzien van precisiewapens, combat search and rescue, strategische mobiliteit, inlichtingen, logistiek en de bescherming van eigen eenheden.

Kwalitatieve verbeteringen De verklaring waardeert de inspanningen van de lidstaten om de kwaliteit van hun krijgsmachten te verhogen positief. Het afgelopen jaar hebben zij op diverse terreinen maatregelen genomen ter verbetering van beschikbaarheid, inzetbaarheid, interoperabiliteit en voortzettingsvermogen. Deze maatregelen dragen bij aan de verwezenlijking van de Headline Goal. Ook hier geldt dat aanvullende inspanningen nodig blijven.

Derde landen De Europese niet-EU Navo-landen en de overige EU-kandidaatlidstaten waren op ministerieel niveau betrokken bij de CIC. Hun additionele bijdragen zijn verwelkomd en zullen als supplement worden opgenomen in de Headline Goal Force Catalogue (het overzicht van de beschikbare middelen en eenheden). Deze bijdragen worden evenals de bijdragen van de EU-lidstaten geëvalueerd.

Capabilities Development Mechanism De verklaring onderstreept het belang van de totstandkoming van een capabilities development mechanism (oftewel review mechanism), waarmee de voortgang van de versterking van de militaire capaciteiten kan worden gevolgd en waardoor de samenhang met de Navo-planning kan worden verzekerd. De besprekingen over de precieze invulling van dit evaluatiemechanisme zijn nog gaande.

Actieplan

In het kader van de voorbereiding van de CIC heb ik mij de afgelopen periode ingezet voor het maken van concrete afspraken over het opheffen van de vastgestelde tekortkomingen. Dat moet immers gecoördineerd en doelmatig gebeuren. Bij verschillende gelegenheden, onder meer tijdens de informele vergadering van 12 oktober jl., heb ik gesteld dat de geboekte vooruitgang ontoereikend was. Tegen die achtergrond heb ik in september jl. een voorstel gedaan voor een European Capabilities Action Plan. De uitgangspunten van het actieplan zijn a) de vergroting van de effectiviteit en de doelmatigheid de Europese defensie-inspanningen, b) een bottom-up-benadering die berust op bestaande samenwerkingsverbanden tussen lidstaten, c) het belang van coördinatie tussen de lidstaten en met de Navo, d) en, tenslotte, het belang van politieke en publieke steun voor capaciteitsversterking. Op basis van deze uitgangspunten kunnen landen zich, individueel of groepsgewijs, committeren aan de versterking van bepaalde capaciteiten (het lead nation-concept).

Met steun van met name Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk is het actieplan aanvaard en in overleg met het Belgische voorzitterschap opgenomen in de CIC-verklaring. Met het European Capabilities Action Plan beschikt de EU daardoor thans over het instrument om de versterking van de militaire capaciteiten concreet aan te pakken. Het actieplan wordt uitgevoerd met behulp van expert groups, bestaande uit nationale deskundigen. Deze groepen deskundigen komen bijeen in het kader van de Headline Goal Task Force, waardoor de gecoördineerde aanpak van de tekortkomingen wordt gewaarborgd. Zij zullen lopende projecten en te nemen initiatieven toetsen op hun doelmatigheid en innovatieve voorstellen doen. Regelmatig zal via het EU Militair Comité en het Politiek- en Veiligheidscomité verslag worden uitgebracht aan de Raad.

Frankrijk maakte tijdens de CIC bekend zo snel mogelijk een aantal expert groups te willen oprichten. In de verklaring over het EVDB van de Brits-Franse top van 29 november jl. kondigen beide landen aan te zullen deelnemen aan drie groepen deskundigen, namelijk op het gebied van air-to-air-refuelling, onbemande vliegtuigen (UAV´s) en NBC-bescherming. Nederland is voornemens te participeren in deze expert groups en onderzoekt aanvullende mogelijkheden. Het komende Spaanse voorzitterschap tenslotte heeft aangekondigd zich sterk te zullen maken voor de nadere invulling van het actieplan. Nederland zal Spanje hierbij krachtig steunen.

Capabilities Improvement Chart Bij het actieplan is een Capabilities Improvement Chart gevoegd. Met deze lijst wordt voor het eerst inzicht gegeven in de stand van zaken rondom de versterking van de Europese militaire capaciteiten. Nederland was daar van meet af aan voorstander. De nodige steun voor capaciteitversterking kan alleen worden verworven en behouden blijven als politiek, publiek en media duidelijk worden geïnformeerd over de beschikbare capaciteiten, de vastgestelde militaire tekortkomingen en de inspanningen die worden verricht om de lacunes op te heffen. De lijst is minder gedetailleerd dan ik had gewenst. Verschillende landen bleken nog steeds moeite te hebben met een openbaar Europees document over hun defensieplannen en verzetten zich geruime tijd tegen de opneming van deze lijst in de CIC-verklaring. Maar onder druk van Nederland, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en andere lidstaten werd tenslotte toch de Capabilities Improvement Chart bijgevoegd, zij het in sterk vereenvoudigde vorm.

Niettemin voldoet de lijst aan zijn politieke doelstelling. Voor het eerst wordt helderheid verschaft over de Europese militaire tekortkomingen. Van de 144 voor de Headline Goal vereiste militaire capaciteiten waren er een jaar geleden 94 beschikbaar. Het afgelopen jaar zijn daar zon tien capaciteiten bijgekomen, zo blijkt uit de Chart. Dat geldt niet voor de resterende capaciteiten. Een groot aantal daarvan is van cruciaal belang voor de uitvoering van de zware Petersbergtaken (met inbegrip van militaire dwangactie). Diverse landen hebben plannen in ontwikkeling, maar de uitvoering zal nog geruime tijd vergen, zoals de Chart laat zien.

Versterking bilaterale samenwerking

Conform het EVDB-beleid van Defensie en in de geest van de bottom-up-benadering van het Actieplan blijft Nederland zich inspannen voor verdere versterking van de bilaterale defensiesamenwerking. Met Duitsland wordt gesproken over samenwerking op het terrein van NBC-capaciteit, bevelvoering en luchtverdediging. Met Frankrijk wordt thans de voorgenomen samenwerking op UAV-terrein uitgewerkt. Met het Verenigd Koninkrijk wordt een MOU voorbereid ter versterking van de samenwerking tussen de air manoevre-eenheden van onze beide landen. Verder heb ik op 28 november jl. in Londen met mijn collega Hoon een MOU ondertekend over de samenwerking tussen het Nederlandse en Britse korps mariniers in de context van het European Amphibious Initiative. Nederland spant zich eveneens in ter bevordering van de multinationale defensiesamenwerking. Het speelt een voortrekkersrol bij de totstandkoming van het European Maritime Initiative, waarin de verschillende Europese marines hun krachten willen bundelen. Dat geldt ook voor de in oprichting zijnde Multinational Sealift Group, waarin wordt gestreefd naar effectiever en efficiënter gebruik van bestaande middelen voor zeetransport. In de loop van februari 2002 wordt de European Air Transport Co-ordination Cell op de vliegbasis Eindhoven officieel in gebruik genomen.

Voortgang

Met de aanvaarding van het Actieplan zijn belangrijke doelstellingen van mijn EVDB-beleid vergroting van de effectiviteit en de doelmatigheid en een gecoördineerde aanpak van de militaire tekortkomingen op basis van intensivering van de internationale defensiesamenwerking opgenomen in het Belgische voorzitterschapsrapport dat aan de Europese Raad in Laken zal worden voorgelegd. Dit resultaat, evenals de vlucht die multinationale defensiesamenwerking het afgelopen jaar heeft genomen, sterkt mij in de overtuiging dat capaciteitversterking langs deze inderdaad mogelijk zal blijken.

Beperkingen Tegelijkertijd is het zonneklaar dat Europa voor de afzienbare termijn militair zal blijven tekortschieten (met name wat betreft bevelvoering, strategisch transport en inlichtingenvergaring). Capaciteitversterking zal, zo demonstreert de Capabilities Improvement Chart, nog gedurende vele jaren nodig zijn. De verwezenlijking van de Headline Goal in 2003 moet dan ook van de kanttekening worden voorzien dat de EU, zo stelt ook de CIC-verklaring, niet zonder meer de zwaarste Petersbergtaken zal kunnen uitvoeren. Gebruikmaking van Navo-middelen en capaciteiten is vooralsnog een vereiste. Mede tegen die achtergrond hecht Nederland grote waarde aan de totstandkoming van een EU-Navo-regeling en heeft mijn collega Van Aartsen zich actief ingezet voor de opheffing van de Turkse blokkade terzake. Op 2 december bereikten Britse, Amerikaanse en Turkse onderhandelaars in Ankara hierover een akkoord. Dit akkoord wordt thans besproken binnen de EU en de Navo. De discussie over dit akkoord en de gevolgen ervan voor de EU-Navo-regeling, is thans volop gaande. Als het bereikte akkoord aanvaardbaar is voor alle EU-landen en Turkije zijn blokkade tegen het uitleenmechanisme voor Navo-middelen en capaciteiten opheft, zal zijn voldaan aan een belangrijke voorwaarde voor een effectief EVDB.

De operationeelverklaring van het EVDB in Laken betreft in de eerste plaats het institutionele crisisbeheersingsvermogen van de EU. De structuren (met name het Politiek- en Veiligheidscomité en het Militair Comité) zijn permanent verklaard en de crisisbeheersingsprocedures zijn beproefd en verbeterd. Wat betreft de beschikbare capaciteiten bestaan bovengenoemde tekortkomingen, die de operationele inzet van de Europese reactiemacht beperken. Tegelijkertijd is het duidelijk dat bij verdere capaciteitversterking de EU in toenemende mate in staat zal zijn meer complexe operaties uit te voeren. In elk geval zal per operatie moeten worden beoordeeld of deze door de EU kan worden uitgevoerd.

Perspectief Op grond van de beschikbare gegevens is op korte termijn geen grootscheepse versterking van de Europese militaire capaciteiten te verwachten. Dat zal de komende jaren geleidelijk gebeuren. Het is niet met zekerheid te zeggen of deze inspanningen toereikend zullen zijn. Het is immers niet mogelijk concrete voorspellingen te doen over het tempo en de mate waarin Europa zijn militaire crisisbeheersingsvermogen zal versterken. Dat hangt uiteindelijk af van de politieke wil van individuele landen aanvullende middelen ter beschikking te stellen en/of hun onderlinge samenwerking dusdanig te intensiveren dat ruimte voor extra investeringen ontstaat.

Met de Headline Goal en het actieplan beschikt Europa in elk geval over een duidelijke marsroute om zijn militaire capaciteiten te versterken en de doelmatigheid van zijn militaire inspanningen te vergroten. Nederland zal zich daarvoor blijven inspannen.

DE MINISTER VAN DEFENSIE,

Mr F.H.G. de Grave

Nieuws Ministerie van Defensie