---
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 Den
Haag Directie Veiligheidsbeleid Veiligheids- en Defensiebeleid
Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag
Datum 10 december 2001 Auteur Daphne Bergsma
Kenmerk Dvb/vd 647/01 Telefoon 070 - 3485393
Blad /4 Fax 070 - 3485479
Bijlage(n) 2 E-mail daphne.bergsma@minbuza.nl
Betreft OVSE/Ministeriële Raad Boekarest, 3-4 december 2001
Zeer geachte Voorzitter,
Op 3 en 4 december jl. vond in Boekarest de negende Ministeriële Raad van de
Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) plaats. De
Nederlandse delegatie stond onder mijn leiding. De door de Raad aangenomen
besluiten en verklaringen, alsmede mijn interventie treft u bijgevoegd aan.
Algemeen
Na een moeizame en langdurige discussie werd de Raad afgesloten met een
korte, politieke Bucharest Ministerial Declaration en een groot aantal
besluiten en verklaringen. Het belangrijkste besluit is het "Bucharest Plan
of Action on combatting terrorism". Daarnaast is Nederland aangewezen als
voorzitter van de OVSE in 2003. Teleurstellend was het magere besluit over
hervorming van de OVSE. De overeengekomen verklaringen hebben betrekking op
regionale kwesties, waaronder Zuid-Oost Europa, en op de menselijke
dimensie.
Ten grondslag aan het moeizaam verloop van de discussie lag aan de ene kant
de Russische onvrede met de OVSE en aan de andere kant een minder dan de
laatste jaren gebruikelijk activistische opstelling van de VS. De EU,
tezamen met de geassocieerden, laveerde daar tussendoor. Een nieuwe
ontwikkeling vormde de duidelijke etalering van de onvrede van de landen
zonder NAVO en/of EU-toetredingsperspectief. Met name landen in de Kaukasus
en in Centraal-Azie zijn van mening dat de OVSE te weinig bijdraagt aan de
oplossing van hun problemen.
Bucharest Ministerial Declaration
De Raad werd afgesloten met een korte, politieke verklaring: de Bucharest
Ministerial Declaration. Deze bekrachtigt het OVSE Actieplan inzake
terrorisme, verwijst naar de besluiten ter versterking van de politieke
dialoog, de economische dimensie en politie-activiteiten. Opgedragen wordt
de discussie over hervorming van de OVSE komend jaar voort te zetten. Een
nieuwe opdracht, aan zowel Permanente Raad als Forum voor
Veiligheidssamenwerking, vormt het ontwikkelen van een strategie inzake
"dreigingen in de 21e eeuw". Deze worden in de betreffende paragraaf niet
nader gedefinieerd, maar gedacht moet worden aan georganiseerde misdaad,
handel in drugs en mensenhandel. De verklaring bevat geen concrete
verwijzingen naar conflicten binnen het OVSE gebied, de Russische Federatie
verzette zich hier ten sterkste tegen.
Bucharest Plan of Action on Combatting terrorism
Het belangrijkste besluit van de Ministeriële Raad betrof het aannemen van
een OVSE Actie Plan ter bestrijding van terrorisme. De OVSE levert daarmee
een bijdrage aan de internationale strijd tegen het terrorisme. De leidende
rol van de VN wordt erkend. Het actieplan richt zich vooral op het
bestrijden van de voedingsbodem van terrorisme binnen zowel de menselijke,
de economische als de politiek-militaire dimensie. Het gaat hier o.a. om
activiteiten ter versterking van de democratische rechtsstaat, politie,
nationale anti-terrorisme wetgeving, bevorderen mensenrechten en tolerantie,
bestrijding financiering van terrorisme en voorkoming gewapend conflict.
Een eerstkomende concrete uitwerking van dit plan vormt de op 13 en 14
december a.s. in Bishkek, Kyrgystan, te houden conferentie "Enhancing
Security and Stability in Central Asia: Strengthening Comprehensive Efforts
to Counter Terrorism".
Alhoewel er al voor Boekarest overeenstemming over het actieplan bestond,
maakten Armenië en Azerbaidjan uiteindelijke instemming met deze tekst
afhankelijk van het verkrijgen van een verklaring over Nagorno Karabach.
Oezbekistan wees lange tijd een verwijzing naar de Bishkek conferentie van
de hand. Het land is van mening dat een conferentie over
terrorismebestrijding in Centraal-Azië stigmatiserend voor de regio is. Mijn
Oezbeekse collega was overigens niet aanwezig.
Hervorming OVSE
Een ander belangrijk onderwerp vormde de discussie over de hervorming van de
OVSE. Nederland hechtte hier in het kader van het dit voorjaar
gepresenteerde Duits -Nederlands initiatief veel belang aan. De resultaten
op dit terrein zijn echter, ondanks niet al te hoge verwachtingen,
teleurstellend. Rusland had al van te voren aangegeven deze discussie, voor
het land nauw verbonden met de positionering van de OVSE in de Europese
veiligheidsstructuur, voorlopig niet af te willen ronden.
Geen overeenstemming kon worden verkregen over versterking van het
management binnen de OVSE. Voor de westerse OVSE landen waren inperkingen
van de rol van de Voorzitter en de Secretaris-Generaal niet aanvaardbaar.
Noch kon worden ingestemd met het vooraf verkrijgen van toestemming door het
betreffende land van vrijwillige financiering van OVSE instellingen ter
plaatse.
Wel werd een, helaas beperkt, besluit aangenomen over het versterken van de
politieke dialoog. Oorspronkelijk werd hiermee beoogd nieuwe
overlegstructuren in te voeren in de vorm van een sub-comité voor de
menselijke dimensie, een voor de economische dimensie en een nauwere
samenwerking tussen de Permanente Raad en het Forum voor
Veiligheidssamenwerking. De laatste twee zijn in het besluit opgenomen, het
sub-comité voor de menselijke dimensie haalde de eindstreep niet. De VS
verzette zich hiertegen uit vrees voor uitholling van het debat in de
Permanente Raad over dit onderwerp. Daarnaast waren landen tegen zoals
Turkije en de Centraal-Aziatische republieken, die een teveel aan aandacht
voor de menselijke dimensie vreesden.
Regionale verklaringen
Over diverse regionale onderwerpen werden verklaringen uitgegeven: Zuid-Oost
Europa, Moldavië, Georgië, Centraal-Azië en Nagorno-Karabach. De verklaring
over Zuid-Oost Europa bevat inhoudelijk weinig nieuws en heeft vooral tot
doel de boodschap af te geven dat de oostelijke en westelijke OVSE-staten,
die niet altijd op een lijn zitten voor wat betreft deze regio, wel degelijk
op een aantal hoofdzaken eenzelfde mening zijn toegedaan. De verklaring over
Moldavië gaat in op het tijdig naleven door de Russische Federatie van de in
Istanbul (1999) overeengekomen verplichting inzake het opruimen van militair
materieel. Nederland draagt hier overigens NLG 6 miljoen aan bij, zoals ik
ook in mijn speech heb meegedeeld. De tekst over Georgië verwijst o.a. naar
de recente gesprekken (30 november jl.) tussen de presidenten Putin en
Shevardnadze, die verdere oploping van de spanningen tussen Rusland en
Georgië hebben voorkomen. De verklaring over Centraal-Azië weerspiegelt de
groeiende belangstelling van de OVSE voor deze regio. In de kwestie
Nagorno-Karabach kon helaas geen vooruitgang gemeld worden.
Menselijke dimensie
Inzake de menselijke dimensie droeg de Raad op opzet en organisatie van de
Menselijke Dimensie Implementatie Bijeenkomst te verbeteren en daarmee de
effectiviteit daarvan te vergroten. Andere besluiten over dit onderwerp
betroffen: versterking activiteiten ter bevordering van tolerantie en
non-discriminatie, bestrijding mensenhandel, uitwerking actieplan Roma en
Sinti en het voorkomen van vrouwenmishandeling.
Politie-activiteiten
Besloten werd de bestaande OVSE activiteiten op het gebied van training en
advisering van politie uit te breiden en te onderzoeken of er ook een rol is
weggelegd voor de organisatie bij uitvoerende politietaken. Het besluit tot
het aanstellen van een senior politie adviseur, naast de al aanwezige
adviseur, werd genomen op het niveau van de Permanente Raad en marge van de
Ministeriële Raad.
Nederlands OVSE voorzitterschap.
Een apart besluit werd gewijd aan de aanwijzing van Nederland als voorzitter
van de OVSE in 2003. Dit betekent dat Nederland per 1 januari 2002 deel zal
uit maken van de OVSE troika, tezamen met oud-voorzitter Roemenië en de
nieuwe voorzitter Portugal.
De Minister van Buitenlandse Zaken
Kenmerk
Blad /1