CENTRAAL PLANBUREAU
Onderwerp: persbericht
Nummer: 47
Datum: 13 december 2001
Inlichtingen bij: Henry van der Wiel (tel: 070-3383378) of Jacqueline Timmerhuis (tel: 070-3383477)
ICT geeft achterblijvende arbeidsproductiviteitsgroei een impuls
De productie en het gebruik van informatie en communicatietechnologie (ICT) kunnen de Nederlandse arbeidsproductiviteit een belangrijke zet in de rug geven. Omdat de groei van het arbeidsaanbod terugloopt, zal de productiviteitsontwikkeling moeten versnellen om in de komende jaren een economische groei van 2,5% à 3% per jaar mogelijk te maken. ICT kan hier in belangrijke mate aan bijdragen.
Dit staat in het vandaag verschenen CPB Document no. 16, 'Does ICT boost Dutch productivity growth?' van Henry van der Wiel. De studie is een kwantitatieve analyse van de effecten van ICT op de Nederlandse economie, en in het bijzonder op de arbeidsproductiviteitsontwikkeling voor de periode 19802000. Naast de macroeconomische effecten brengt het onderzoek ook de effecten van ICT op verschillende bedrijfstakken in beeld. Ook plaatst de studie de resultaten in internationaal perspectief. Tot slot biedt het onderzoek inzicht in de effecten van ICT-toepassing op de mogelijke economische groei op middellange termijn. Dit sluit aan bij de op 27 november jl. gepresenteerde Economische Verkenning 2003-2006, waarvoor het vandaag gepubliceerde CPB-Document 16 als input heeft gediend.
In de jaren negentig van de vorige eeuw nam de arbeidsproductiviteit in de marktsector met circa 1,25% per jaar toe, tegen zo'n 2% in de jaren tachtig. Lange tijd leek de afzwakkende productiviteitsgroei geen Nederlands probleem te zijn, daar ook andere landen !waaronder de VS! kampten met hetzelfde patroon. Recente cijfers maken echter duidelijk dat de Nederlandse productiviteitsgroei achterblijft bij landen van de Europese Unie, maar vooral bij de VS. Mede door de productie en toepassing van ICT is de Amerikaanse arbeidsproductiviteit sinds 1995 aanzienlijk versneld.
In hoeverre heeft Nederland tot nu toe de vruchten van ICT geplukt? De productiviteit in de Nederlandse marktsector groeide in de jaren negentig minder sterk dan in de jaren tachtig. Maar de laatste jaren is een omslag zichtbaar. Deze omslag lijkt alleszins te maken te hebben met ICT. In de analyse is de marktsector onderverdeeld in drie sectoren: producenten van ICTgoederen en diensten, ICTintensieve bedrijfstakken en overige bedrijfstakken. De producenten van ICTproducten en diensten boekten forse productiviteitswinsten en droegen sterk bij aan de recente productiviteitsversnelling in de marktsector. Vooral de telecomsector verhoogde de productiviteit fors door de doorbraak van mobiele telefoons en internet. Daarnaast versnelde de arbeidsproductiviteitsgroei van ICTintensieve bedrijfstakken behoorlijk. Echter, in de overige bedrijfstakken vertraagde de productiviteitsontwikkeling verder. Het is dus met name deze laatste sector die de gemiddeld nog magere Nederlandse productiviteitsgroei veroorzaakt.
Het rapport vergelijkt de Nederlandse resultaten ook met ICTeffecten in andere landen, waaronder de VS. De aanzienlijk grotere arbeidsproductiviteitsversnelling in de VS in de tweede helft van de jaren negentig is voor een deel toe te schrijven aan hun grotere en productievere ICTsector. Maar ook de ICTintensieve bedrijfstakken droegen bij aan het verschil. In doorsnee investeerden Amerikaanse bedrijven veel meer in ICT dan Nederlandse bedrijven. En met name in de ICTintensieve diensten, zoals de handel en de financiële dienstverlening, was het verschil in productiviteitsgroei tussen beide landen in de jaren negentig groot. Hetzelfde geldt in vergelijking met andere OESOlanden.
Vooral in de dienstverlenende bedrijfstakken ! bijvoorbeeld in delen van de zakelijke dienstverlening ! lijkt een inhaalslag in Nederland mogelijk. Door imitatie en inhaal van technologische ontwikkeling (waaronder ICT) kan de groei van de arbeidsproductiviteit in de komende jaren gaan versnellen. Mede hierdoor is in Nederland een economische groei mogelijk van 2,5% à 3% per jaar in de periode 2003-2006.
Om de arbeidsproductiviteit te bevorderen is voor de overheid vooral een voorwaardenscheppende rol weggelegd. Een competitieve omgeving met toegang voor nieuwe, innovatieve bedrijven dwingt bestaande bedrijven tot het leveren van betere kwaliteit, meer innovatie en een efficiëntere bedrijfsvoering. Voor minder efficiënte bedrijven wordt het dan moeilijker om te overleven.
CPB Document 16,'Does ICT boost Dutch productivity growth?', is te bestellen bij:
Bibliotheek Centraal Planbureau
Postbus 80510
2508 GM Den Haag
Telefoon: 070-3383425
Telefax: 070-3383350
E-mail: bibliotheek@cpb.nl
Prijs: NLG 19.85 (EUR 9.00)
De volledige publicatie is (gratis) beschikbaar als PDFfile op de website van het Centraal Planbureau (www.cpb.nl).